Густаў Майрынк
Чалавек на бутлі
Маска, з якою танцаваў Меланхтон, – гэта быў кажан, дагары нагамі, галавою ўніз.
Крылы шчыльна абліпалі цела, а ў кіпцях кажан моцна трымаў вялікую залатую апону, падняўшы яе ўгору, як бы тым самым паказваючы, што ён з нечагась звісае, – глядзелася гэта, ну, зусім дзіўна і павінна было зрабіць на Меланхтона адмысловае ўражанне, калі падчас танцу ён увесь час мусіў глядзець у гэты абруч, які быў яму сама-сама пад рост.
Гэта была ці не самая арыгінальная маска на бале персідскага прынца, бадай, нават самая брыдкая, прынамсі, гэты кажан.
Нават Яго Светласці Махамеду Дарашэ-Когу, гаспадару свята, яна кінулася ў вочы.
– Красуня маска, я ведаю цябе, – кіўнуў ён ёй, падкінуўшы тым самым вялікага ажыўлення ў групу масак вакол сябе.
– Пабажуся, гэтая бубачка – маркіза Х., інтымная сяброўка княгіні, – сказаў галандcкі радца, выштукаваны ў стылі Рэмбранта – інакш і быць не магло б, як сама кажа, яна ведае кожны закутак у замку, – а крышку раней, калі многім кавалерам дапаў у галаву “халодны” намысел загадаць старому камердынеру прынесці валёнкі і паходні, каб там, звонку, у парку, можна было пакідацца сняжкамі, і там гэты кажан заўзята дурэў сярод іншых, ён, “можа пабажыцца”, заўважыў, як на яе запясці бліснула добра знаёмая гіяцынтавая бранзалетка.
– Ах, як цікава, – умяшаўся ў гаворку блакітны матылёк, – ці не мог бы Меланхтон тым часам асцярожненька навесці невялічкі зандажык, – а ці не сам граф дэ Фааст, як тое здаецца апошнім часам, ці не сам ён і ёсць пеўнік у графініным кошыку.
– Асцерагаю цябе, маска, не так гучна ўголас, – сур’ёзна перапыніў яго галандскі радца, – добра яшчэ, што канцоўку вальса аркестр завяршыў фартысіма – некалькі хвілінаў таму прынц стаяў тут, зусім жа паблізу…
– Так, так, самае лепшае – ні слова пра такія рэчы, – шэптам умяшаўся ў гаворку егіпецкі анубіс, – жарсць гэтага азіята не ведае межаў, і тут у замку напэўна ж назапашана жару больш, чым усе мы думаем. – Граф дэ Фааст даўно ўжо бавіцца з агнём, і калі б Дарашэ-Ког ведаў…”
Грубая, кашлатая постаць, падобная на вераўчаны маток, пракладала сабе – у дзікай уцечцы ад элінскага ваяра ў мігатлівым блішчастым баявым убранні – дарогу праз групу масак, якія няўцямна глядзелі ўслед абодвум, што на лёгкіх гумовых падэшвах спрытна шмыгалі па люстрана-гладкай каменнай падлозе.
– А табе не было б страшна, калі б цябе рассеклі, мінгер Канітферстан, калі б ты быў гордзіевым вузлом і ведаў, што за табою ўгоньваецца Аляксандр Вялікі? – пакпіў, абярнуўшыся, кажан і лёгенька паляпаў веерам па сур’ёзным носе галандца.
– Ай-яй-яй, красуня маркіза-кажан, жывы дух заўсёды сябе выдае, – усміхнуўся даўгавязы юнкер Ганс, “мефістофель” з хвастом і конскім капытом, – шкада, ах, як шкада, што цябе, дагарыножка, можна ўбачыць вось так, уніз галавою, толькі ў вобразе кажана.
Нехта крута зарагатаў.
Усе абярнуліся і ўбачылі тоўстага прыстарка ў шырокіх штанах і з аслінай галавою.
– Ах, гэта засмяяўся адстаўны гер віцэ-прэзідэнт гандлёвага суду, – суха зазначыў “мефістофель”.
Глухі ўдар у звон – і пасярод велізарнай залы паўстае кат у чырвоным талары вестфальскай Феміды; абапіраючыся на бліскучую сякеру, ён узмахвае медным звонам.
З нішаў і ложаў сплываліся маскі: арлекіны, ladies with the rose, людаеды, ібісы і каты ў ботах, віновыя валеты, кітаянкі, нямецкія паэты з шыльдачкамі “Толькі чвэрць гадзінкі”, дон-кіхоты, Валенштайнавы рыцары, каламбіны, баядэры і даміно ўсіх колераў і фасонаў.
Чырвоны кат раздае ў натоўпе слановай касці таблічкі з залатым надпісам.
– Ах, праграма прадстаўлення!
– Чалавек у бутлі.
Асобы:
Чалавек у бутліМігель граф дэ Фааст
Чалавек на бутліпрынц Махамед Дарашэ-Ког
Дама на насілках-марах
Вампіры, марыянеткі, гарбуны, малпы, музыкі
Месца дзеяння: разяўленая пашча тыгра.
– Што? Сам прынц у лялечным спектаклі?
– Мабыць, сцэна з Тысячы і адной ночы?
– А хто ж будзе за даму ў паланкіне?– чуюцца цікаўныя галасы.
– Небывалыя неспадзяванкі ў нас сёння яшчэ наперадзе, о так, – шчабеча міленькая incroyable у гарнастаі і туліцца да свайго абата, – ведаеш, той П’еро, з якім я танцавала тарантэлу, гэта быў граф дэ Фааст, які зайграе чалавека ў бутлі, і ён шмат чаго даверліва адкрыў мне: марыянеткі будуць злавесна страшныя, але толькі для тых, хто гэта разумее, ведаеш, а слана сабе выпісаў па тэлеграфе з Гамбурга асабіста сам прынц, – ай, але ж ты не слухаеш мяне! – І малышка злосна адпускае руку свайго кавалера і ўцякае.