Падалося, што Талеркiй Жоўты 106 усхлiпнуў.
— Няўжо гэта так важна? — асцярожна пацiкавiўся Радаслаў. — Няўжо з-за таго, у якi колер афарбавана планета, можна распачынаць жорсткую вайну?
— Якiя вы дзiўныя i незразумелыя, прадстаўнiкi бялковай цывiлiзацыi, уздыхнуў плазмоiд. — Пэўна, вы дальтонiкi. Ды колер гэта — усё. Разумееце? Усё. Як можна iснаваць мне i майму зялёнаму клану, калi планета Вар будзе толькi фiялетавай i толькi чырвонай? Дзеля чаго мы будзем iснаваць?
Радаслаў здагадаўся, што няўдалым пытаннем моцна пакрыўдзiў плазмоiда. Каб неяк загладзiць вiну, спытаў:
— А яшчэ што за прычына, з-за якой Вар пакрываюць бетонам?
— Па некаторых звестках, чырвоны i фiялетавы кланы хочуць перад сваёй самалiквiдацыяй (а яна некалi абавязкова адбудзецца) выстралiць па планеце Зямля з Нябеснай Гарматы. Вар будзе i гарматай i ядром.
— Хiба такое магчыма?
— У Розума Народа Ўсiх Сямi Колераў маецца iнфармацыя, што па Зямлi ўжо раз стралялi з космасу. Гэта адбылося шэсцьдзесят пяць мiльёнаў гадоў назад. На тэрыторыi мексiканскага паўвострава Юкатан вашы вучоныя знайшлi ў дзiкiх джунглях кратэр з варонкай дыяметрам сто семдзесят сем кiламетраў. Яны, вашы зямныя вучоныя, са сваёй заўсёднай самаўпэўненасцю аб'явiлi, што гэта след ад сутыкнення Зямлi з гiганцкiм астэроiдам, у вынiку якога вымерлi ўсе дыназаўры. Дыназаўры вымерлi, гэта праўда, як i тое, што вымерла семдзесят пяць працэнтаў усiх жывых iстот на планеце. Але варонка на Юкатане зусiм не ад астэроiда, а ад ядра Нябеснай Гарматы. Адным словам, гэта была не касмiчная выпадковасць, а прыцэльны стрэл з глыбiняў космасу.
Клён вельмi ўважлiва слухаў словы плазмоiда, хваляваўся.
— Вы хочаце сказаць, што Зямлю хацелi знiшчыць? — нарэшце спытаў ён.
— Так, знiшчыць.
— Але навошта? Каму яна перашкаджала?
— Не ведаю, — адказаў Плазмоiд Жоўты 106. — Мы, плазмоiды (гэта я гавару з усёй адказнасцю), не маглi страляць, бо самi знаходзiлiся ў той час на Зямлi. Вар мы асвоiлi значна пазней. Iснуюць, жыхар не нашай планеты, Законы Касмiчнай Канкурэнцыi. Кiруючыся гэтымi законамi, нейкая цывiлiзацыя з нейкай планеты i стрэлiла па Зямлi.
Невядома, колькi б яшчэ доўжылася гэта размова-дыскусiя, калi б не надзвычайнае здарэнне, якое парушыла плаўнае, выверанае стагоддзямi цячэнне свята. Зусiм нечакана для ўсiх з тулуравага не дужа густога лесу з'явiўся магутны рухавы дзiк, спакойна i ўпэўнена падышоў да Ракi Адноўленых Твараў, прыпынiўся на самым беразе. Адразу ж мноства плазмоiдаў закружылася над iм.
— Хiба на планеце Вар жывуць дзiкi? — здзiўлена спытаў Клён у Талеркiя Жоўтага.
— Як бачыш, жывуць, — адказаў той. — Наколькi мне вядома, у Вялiкiм Балоце быў яшчэ зусiм нядаўна зафiксаваны iхнi статак. Водзяцца ў нас i iншыя зямныя жывёлы — конi, каровы. Iх прывезлi на планету Вар з Зямлi нашы прашчуры. Але такiя дзiкi ў нас нiколi не вадзiлiся.
— Якiя — такiя?
— Смелыя, самаўпэўненыя, я б сказаў, нахабныя. Дзiк — асцярожны жыхар чаратоў i дрыгвы i яшчэ нiколi, прынамсi, да сённяшняга дня, нiводнага лыча не было вiдно над свяшчэннай Ракой Адноўленых Твараў. Хаця, чакайце… Што такое?
Жоўты плазмоiд пабялеў, пэўна, ад нейкай абсалютна невераемнай весткi, i стрымгалоў iрвануўся туды, дзе стаяў дзiк. Вярнуўшыся, ён ад вялiкага ўзрушэння колькi хвiлiн не мог гаварыць, а потым выдыхнуў:
— Фантастычна! Гэта, аказваецца, не проста дзiк з Вялiкага Балота. Гэта — Аюс Першы, кароль жывёл планеты Вар. Фантастычна!
Сiнi плазмоiд таксама злётаў да дзiка i, вярнуўшыся, таксама ўвесь трымцеў ад сенсацыйнай навiны.
— Разумееце, кароль Аюс патрабуе (патрабуе!), каб з гэтага часу ён i ягоныя сабраццi (гэта значыць усе жывёлы планеты Вар!) мелi права ўдзельнiчаць у святкаваннi Дня Забiтага Брата, мелi права ажыўляць сваiх продкаў. Калi хто чуў пра такое?
Зямляне пра такое чулi ўпершыню. Ужо даўно на Зямлi дзякуючы пастаяннай актыўнасцi «зялёных», якiх падтрымлiвала большая частка грамадства, былi вельмi сурова абмежаваны правiлы палявання, на ўлiку былi кожнае зайчанё, кожная птушка. Чалавек, хоць i са спазненнем, пачаў рупна аберагаць некранутую дзiкую прыроду, ад якой засталiся маленькiя крошкi. Чалавек пры любой магчымасцi стараўся саступiць дарогу ваўку, вожыку, мурашцы. Праўда, не ўсе пагаджалiся з такiм становiшчам спраў, як i не ўсе былi вегетарыянцамi. Гром Стралковiч у тэлеiнтэрв'ю, якое нарабiла шмат шуму, рашуча заявiў: "Я — паляўнiчы, i я забiваю звера. Я, прабачце, ем мяса мной забiтага звера. Ну й што? Я аказваю зверу паслугу, бо ён робiцца часткай майго чалавечага цела, пачынае, так сказаць, працаваць на мой чалавечы мозг". Пасля гэтага iнтэрв'ю кiраўнiк «зялёных» Iндаэўрапейскай Канфедэрацыi Хаiм Коган назваў Грома "садыстам нумар адзiн" i выклiкаў яго на дуэль, якая па нейкiх прычынах не адбылася.
— Трэба i нам зiрнуць на караля жывёл, нанесцi яму вiзiт ветлiвасцi, сказаў, быццам жартам, Радаслаў Буслейка, але ў голасе чулася разгубленасць.
— Калi тут, на планеце Вар, такiя разумныя жывёлы, то мне тым болыы трэба як мага хутчэй вяртацца на Зямлю, — пачухаў патылiцу Клён.
Вера Хрысцiнюк засмяялася, i яны пайшлi да Аюса Першага.
Незвычайны дзiк стаяў на металiчным беразе Ракi Адноўленых Твараў. Плазмоiды хмарамi кружылiся каля яго. У iхных паводзiнах, рухах не было агрэсiўнасцi або злосцi — адна цiкаўнасць.
Аюс адразу ўбачыў людзей, здзiвiўся, бо сустракаў зямлян, вядома ж, упершыню. Шэрыя вострыя вочы глядзелi насцярожана, але без кроплi страху. "Я — Аюс Першы, кароль жывёл планеты Вар, — сказалi вочы. — Хто вы?"
— Мы прыляцелi з планеты Зямля, — спынiўся насупраць дзiка Радаслаў Буслейка. — Твае продкi, кароль Аюс, таксама прыляцелi некалi на Вар з нашай планеты.
"Я ведаю Iша гэта", — з годнасцю адказалi вочы.
— Ён размаўляе не голасам, а вачамi, — здзiўлена шапнуў Веры Клён Дубровiч. — Ён усё-ўсё разумее, што яму гавораць, а размаўляе вачамi.
"Хто ў вас галоўны? — казаў мiж тым Аюс. — Ты, светлавалосы i высакарослы? Слухай. Мы не хочам, каб наша балота, наш луг i наш зялёны пясок залiвалi бетонам агiдныя Жалезныя Людзi. Пасля бетону не застаецца нi гнёздаў, нi нораў, нi лежбiшчаў. Нават нашых слядоў не застаецца. Скажы, светлавалосы i высакарослы, як нам жыць? Хiба на тваёй далёкай планеце не водзяцца болей звяры, птушкi i рыбы?"
— Водзяцца, — глухiм голасам прамовiў Радаслаў Буслейка. Ён усё не мог прызвычаiцца да таго, што размаўляе, як з чалавекам, з дзiком.
"Мы не плазмоiды, — працягваў кароль жывёл планеты Вар. — У нашых жылах цячэ чырвоная кроў, падобная на вашу. Гэтая лясная кроў нiколi не скорыцца бетону. Дапамажы нам, светлавалосы i высакарослы. Дапамажы i ты, прыгожая жанчына. I ты, хутканогi i вастравокi юнак".
— Мы згодныя, але як? — разгублена ўсмiхнулася Вера Хрысцiнюк.
— Мы дапаможам! — усклiкнуў Клён.
"Трэба захапiць Нябесны Зуб i зрабiць усё, каб з яго нiколi не выходзiлi Жалезныя Людзi".
— Нябесным Зубам ты называеш патухлы вулкан? — спытаў Радаслаў Буслейка.
"Так".
Зялёнае неба ззяла над Ракой Адноўленых Твараў. Плазмоiды святкавалi, шумна i весела, Дзень Забiтага Брата. Усё новыя i новыя шары, да якiх вярнулася жыццё, узвiвалiся ўгору, упляталiся ў карагод, што вадзiлi iхнiя суродзiчы. З тулуравага лесу даносiлiся гартанныя галасы крангаў. Планета Вар iмклiва i бясшумна плыла ў чорнай касмiчнай безданi. Далёка-далёка адсюль, як дробненькае макавае зярнятка, блiшчала Зямля. Трое зямлян, стоячы на зялёным пяску чужой планеты, шэптам, каб не падслухала чыё-небудзь вуха, клялiся дапамагчы каралю жывёл Аюсу Першаму.