— Што?
— Раскрутка, вось што! —радасная іронія тут якраз пасавала. — І я так прыкінуў, што маю ўсе шанцы да года 37-га катацца па камандзіроўках…
— Чаму да 37-га?—спыніўшыся, утаропіўся ў мяне Дзёня.
Спыніўся і я — трэба было тлумачыць прынцып функцыянавання беларускага султанату.
— Таму, браце, што Саня да Колі. А Колі 35 будзе ў 37-м. На Русі ж нашай, — захацелася мне па-сяброўску прышпільнуцца з Дзёні — а мо і з сябе таксама — як прынята? Прыходзіць на трон новы самадзержац і старым палітзэкам дае амністыю. Карацей,—перайшоў я на сур’ёзны лад,—раскручваць-та могуць бясконца, і таму свабоды чакаць ужо ніяк не выпадала. Давай я скандаліць, каб рабілі пашпарт мясцовыя. Марозілі яны, тармазілі як маглі, і, у рэшце рэшт, разам з позваю на новы суд выдалі мне новы пашпарт. І цяпер вось падалі мы дакуманты ў загс, якія таксама прытрымоўвалі да ўпору.
— А якая ім тут розніца? — Дзяніс нахмурыўся: ён не разумеў падыходы, па якіх жэняць у нашай краіне маладафронтаўцаў.
Трэба было прыгадаць і аб назве султанату.
— Дзёня, дзе мы жывем з табою? БССР! Усе і ўсяго баяцца! Такое ўражанне, што цень ўласны ўбачыўшы, кожны з іх абдзелацца гатовы тут жа, па месцу. Яны, відаць што, — зрабіў я адзінае мажлівае дапушчэнне ў тэатры абсурду, — думаюць, калі распішуць нас, дык гэтая ячэйка рэвалюцыі пахісне асновы рэжыму.
— Дык загс прызначыў роспіс?— зусім расхваляваўся мой сябар.
— Прызначыў,—кіўнуў я і адвёў позірк на возера,—на 6-е.
— Ну дык распішыцеся!
— Дзёня, 6-е—заўтра, а сёння мяне вывозяць.
— Да ты што?!—Дзяніс у роспачы не меншым за мой ляпнуў сябе па сцёгнах.
— Во так. У іх жа павязана ўсё. Дый і ў загсе сядзяць трасуцца, і гэтаксама гатовыя да ўсяго. Таму… на новым месцы ўжо ажэнімся, мо ў “Мазырах” якіх, —нявесела скончыў я і паспрабаваў усміхнуцца:—Ды не будзем аб сумным. Давай твае фоткі глянем.
Дзяніс перадаў мне праз краты фотаздымкі і я пачаў іх гартаць.
— Ты?—на фотцы стаіць з вудаю ля ровара белабрысы хлопчык.
— Я!—Дзёня задаволена тыкнуў сябе пальцам у грудзі.
— Рыбак?
— Ну, захапляўся да малалеткі.
— Я таксама рыбак, —пацьвердзіў я з каменным тварам.
— Так?—абрадаваўся рыбалоў, адшукаўшы сваяцкую душу.—Рыбак рыбаку, як родны брат брату. Асабліва, калі пасярод акіяну плывуць яны ўдвух на адзінокай льдзіне ў вір.
— Так!—я ўжо ледзь не кляўся.—Рыбачу па прынцыпу: рыба плавае па дну, не злавіць це ні адну.
Пакуль Дзёня супакойваўся (мне-та смяяцца не было чаго з такое рыбацкае долі), я разглядаў фотку, на якой гэты ж рыбак з прыгожаю жанчынаю сярэдняга веку стаялі на тле вясковае хаты і квітнеючых яблынь.
— Матуля твая?
— Так, — вочы Дзяніса напоўніліся замілаваннем і сумам. — Гэта мы каля нашай хаткі, што пад самымі Паставамі, — ён усміхнуўся і працягваў: — Цікавая гісторыя з домам гэтым звязана. Я яшчэ зусім малы быў, мы з маці ехалі на машыне дахаты з Віцебску, ад цёткі. І тут, каля дарогі, на ўскрайку вёскі стаіць пустуючы дом, а побач—самотны сад. Я ўпрасіў мамку спыніцца і натрэсці троху яблык, бо свайго саду ці вёскі якой у нас не было. Набраў я поўную запазуху белага наліву, іду да машыны і хрушчу яблыкам, а яны такія сакавітыя, што ажно мёд цячэ па барадзе… і кажу я матулі, як было б добра такі домік мець! І, уяві сабе, яна яго набыла праз год! Вось тыя яблычкі, якія ты ўпадабаў, якраз з гэтага саду.
Я таксама ўсцешана паківаў галавою, узгадваючы, што адзін мядова-сакавіты яблык я яшчэ пакінуў на начны перакус у сталыпіне.
Дзёня ж строс з сябе рэшткі суму і радасна запэўніў:
— Як сустрэнемся на волі, я цябе абавязкова запрашаю, разам з Анастасіяй! Заедзем, цяпельца раскладзем…
— Гуся засмажым!—усплыла мроя і перада мною.
— Так, ёсць там гусі, суседкія.
— Не, Дзёня, суседскіх не трэба— мы яго даесці не паспеем.
— Ну што ты!—як бы абурыўся Дзяніс, але з усмешкаю:—Мы ж дамовімся.
— А, калі дамовімся, дык добра, —зацвердзіў я суседскага.—Што ў нас там яшчэ да гуся?
— Хлеба я напяку, — пекар аж прыўзняўся, — гарбаткі заварым… Ды і хопіць, што яшчэ нам, зэкам, трэба?! — Дзяніс мне моргнуў: — Узгадаем адзіночкі…
— “Чарвяка” з “баркасам”… —сам сабою напрасіўся працяг думкі.
Мы стаялі моўчкі, узіраючыся ў блакіт небасхілу, на якім праплываючыя аблокі малявалі гуся ў яблыках, напечаны Дзёнем хлеб, чорную гарбатку, што дыміць на драўляным стале, над якім раскінулі свае шатры старэнькія, але яшчэ моцныя яблыні…