Я заходзіла па звычцы ў букіністычны — там спакойна стаялі ўсе дзвесце тамоў «Всемирки» і «Библиотеки приключений», той самай — аранжавай, якой я трызніла. Глядзела на карэньчыкі і доўга ўдыхала гэты пах. Ляжалі горы кніг! Інтэлігенты распрадавалі свае бібліятэкі. Публіка, вядома, збяднела, але не таму кнігі выносілі з хаты, не толькі з-за грошай — кнігі расчаравалі. Поўнае расчараванне. Стала ўжо непрыстойным пытанне: «А што ты цяпер чытаеш?» У жыцці шмат што змянілася, а ў кнігах гэтага няма. Рускія раманы не вучаць, як дамагчыся поспеху ў жыцці. Як стаць багатым… Абломаў ляжыць на канапе, а героі Чэхава ўвесь час п’юць гарбату і скардзяцца на жыццё… (Маўчыць.) Не дай Бог жыць у эпоху пераменаў — кажуць кітайцы. Мала хто з нас захаваўся такі, які быў. Кудысьці зніклі прыстойныя людзі. Усюды локці і зубы…»
«Калі пра дзевяностыя… Я б не сказаў, што гэта быў прыгожы час, ён быў агідны. Адбыўся пераварот у розумах на сто восемдзесят градусаў… Хтосьці не вытрымаў і звар’яцеў, бальніцы для псіхічна хворых былі перапоўненыя. Я наведваў там свайго сябра: адзін крычыць: «Я — Сталін! Я — Сталін!», а другі: «Я — Беразоўскі! Я — Беразоўскі». Іх цэлае аддзяленне — сталіных і беразоўскіх. На вуліцах увесь час стралялі. Забілі велізарную колькасць людзей. Кожны дзень ішлі разборкі. Выдраць. Паспець. Пакуль іншыя не паспелі. Кагосьці абрабавалі, кагосьці пасадзілі. З трона — у сутарэнне. А з другога боку, кайф — усё адбываецца на тваіх вачах…
У банках стаялі чэргі людзей, якія вырашылі пачаць сваю справу: адкрыць булачную, прадаваць электроніку… Я таксама быў у гэтай чарзе. І мяне здзівіла, як нас шмат. Нейкая цётка ў вязаным берэце, хлопчык у спартыўнай куртачцы, здаравенны мужык, падобны да зэка… Семдзесят з лішкам гадоў вучылі: не ў грашах шчасце, усё лепшае ў жыцці чалавек атрымлівае бясплатна. Каханне, напрыклад. Але варта было з трыбуны вымавіць: гандлюйце, багацейце — на ўсё забыліся. На ўсе савецкія кніжкі забыліся. Гэтыя людзі зусім не былі падобныя да тых, з кім я сядзеў да світання і дрынькаў на гітары. Тры акорды з ліхам напалам я вывучыў. Адзінае, што іх аб’ядноўвала з «кухоннымі» людзьмі, дык гэта тое, што ім таксама надакучылі кумачовыя сцягі і ўся тая мішура: камсамольскія сходы, палітзаняткі… Сацыялізм лічыў чалавека дурненькім…
Я вельмі добра ведаю, што такое мара. Усё дзяцінства я прасіў купіць мне ровар, і мне яго не купілі. Бедна жылі. У школе я фарцаваў джынсамі, у інстытуце — савецкай ваеннай формай плюс сімволікай рознай. Замежнікі куплялі. Звычайная фарца. У савецкі час за гэта саджалі на тэрмін ад трох да пяці гадоў. Бацька бегаў за мной з папругай і крычаў: «Спекулянт! Я пад Масквой кроў праліваў, а выгадаваў такое гавенца!» Учора злачынства, сёння — бізнес. У адным месцы купіў цвікі, у іншым набойкі — спакаваў у поліэтыленавы мяшэчак і прадаў як новы тавар. Прынёс дадому грошы. Накупляў усяго, поўны халадзільнік. Бацькі чакалі, што па мяне прыйдуць і арыштуюць. (Рагоча.) Гандляваў тэхнікай. Скараваркамі, параваркамі… прыганяюць з Германіі машыну з прычэпам гэтага дабра. Усё ішло валам… У мяне ў кабінеце стаяла скрынка з-пад камп’ютара, поўная грошай, я толькі так разумеў, што гэта грошы. Бярэш, бярэш з гэтай скрынкі, а там усё не канчаецца. Ужо быццам бы ўсё купіў: тачку, кватэру… гадзіннік «Ролекс»… Памятаю гэтае ап’яненне… Ты можаш здзейсніць усе свае жаданні, таемныя фантазіі. Я шмат даведаўся пра сябе: па-першае, што ў мяне няма густу, а па-другое, што я закамплексаваны. Не ўмею з грашыма абыходзіцца. Я не ведаў, што вялікія грошы павінны працаваць, яны не могуць ляжаць. Грошы — такое ж выпрабаванне для чалавека, як улада, як каханне… Марыў… І я паехаў у Манака. У казіно Монтэ-Карла прайграў велізарныя грошы, вельмі шмат. Несла мяне… Я быў рабом сваёй скрынкі. Ёсць там грошы ці не? Колькі іх? Іх павінна быць больш і больш. Мяне перастала цікавіць тое, што цікавіла раней. Палітыка… мітынгі… Памёр Сахараў. Я пайшоў з ім развітацца. Сотні тысячаў людзей… Усе плакалі, і я плакаў. А тут нядаўна чытаю пра яго ў газеце: «памёр вялікі юродзівы Расіі». І я падумаў, што ён своечасова памёр. Вярнуўся з Амерыкі Салжаніцын, усе кінуліся да яго. Але ён не разумеў нас, а мы яго. Замежнік. Ён прыехаў у Расію, а за акном Чыкага…
Кім бы я быў, калі б не перабудова? ІТР з убогім заробкам… (Смяецца.) А цяпер у мяне свая вочная клініка. Некалькі сотняў чалавек залежаць ад мяне са сваімі сем’ямі, дзядулямі, бабулямі. Вы корпаецеся ў сабе, рэфлексуеце, а ў мяне гэтай праблемы няма. Я працую дзень і ноч. Закупіў найноўшае абсталяванне, адправіў хірургаў у Францыю на стажыроўку. Але я не альтруіст, я добра зарабляю. Усяго дамогся сам… У мяне было толькі трыста даляраў у кішэні… Пачынаў бізнес з партнёрамі, ад якіх вы прытомнасць страцілі б, калі б яны цяпер зайшлі ў пакой. Гарылы! Люты погляд! Цяпер іх ужо няма, яны зніклі, як дыназаўры. Хадзіў у бронекамізэльцы, у мяне стралялі. Калі хтосьці есць каўбасу горшую за маю, мяне гэта не цікавіць. Вы ж усё хацелі, каб быў капіталізм. Марылі! Не крычыце, што вас падманулі…»