– Вы, пэўна, мастак?– у голасе ўсё яшчэ іронія.
– Каб мяне пасадзілі побач з пяцігадовым дзіцем маляваць карову – яно б перамагло.
– Вы так не любіце кароў?
Ён сказаў ужо сухавата:
– Любіць мала. Трэба – умець... Большасць людзей любіць мора. А вось я не бачыў нешта ніводнай карціны ў ніводнага марыніста, каб дасканала перадала ягоны воблік.
I змоўк.
Яна, відаць, зразумела, што ён гаварыў шчыра, не думаючы завязаць знаёмства, і што яна дарэмна пакрыўдзіла чалавека іроніяй. Таму што пасля доўгай паўзы сказала ўжо зусім іншым голасам:
– Іскры – гэта Перавознае. Там невялікі прычал, склады і хаты. Мала. За імі сопкі, збольшага яшчэ не абдзёртыя. Калі пайсці ад яго на поўночны захад – на беразе чамусьці процьма марскіх вожыкаў.
– Яны якія?
– I вы любіце мора?
– Я тут упершыню. А на Чорным неяк не заўважаў.
– А іх мора выкатвае. Толькі іхнія касцячкі. Нешта накшталт круглай каробачкі з адтулінай. Трохі сплюснутая каробачка і нібы сплецена з вельмі белых карункаў.
– Вы часам не мастак? – адпомсціў ён. – А можа, вершы пішаце?
Яна ціха засмяялася: .
– Усяго толькі натураліст.
– У-у... Дык вы мне можа скажаце, што гэта за такое ў тайзе, страшэнна падобнае на жэньшэнь, але не тое, бо яго там, як лапухоў?
– Трохі калючы?
– Але.
– Гэта элеутэракок, калючы брат жэньшэня.
– Шмат ведаеце.
Маленькая паўза.
– Ну, кіньце. Квіты. Прашу прабачэння, – сказаў ён.
– Ніколі не думала, што можа быць такая злапамятнасць...
– Гладкі брат трохі адпомсціў калючай сястры.
Засмяяліся. Вакол сцямнела зусім. Відаць, насоўвалася навальніца. На небе сям-там успыхвалі чырвоныя сполахі зарніц.
– Не маўчыце, – сказаў ён. – Давайце размаўляць, калі звёў лёс. Як вы думаеце, што зараз у той Перавознай?
– Яны не гасяць агнёў. Ім няма патрэбы. Усе зараз выйшлі на прыстань, сядзяць або стаяць. Чакаюць. Нехта на гармоніку грае. Нехта гарбузікі лузае. I вось салют.
– А ён ім – далёка. Як поле кветак. Нізка, ля самай зямлі, – падхапіў ён.
Згаснулі раптоўна гірлянды на караблях. Запанавала поўная цемра, якую раздзіралі толькі ўспышкі зарніц.
– Зараз, – глуха сказала яна.
I тут грымнула. Залпы з караблёў, дым, каметныя хвасты ракет. Чырвоныя, зялёныя, як на ёлцы, агні. Шаленства агню.
Будрыс зірнуў на суседку. I тут цяжка зразумець, што за аблічча. У мімалётным святле ракет яно асабліва, па-жаноцку пяшчотнае, дзень або электрычнасць, вядома ж, сторгне з яго і гэтую пяшчоту, і таямнічасць, і налёт загадкі, з якой глядзяць на мора гэтыя вялікія вочы. Цёмныя? Ды, мабыць, не. Прыгожае аблічча? Невядома. Строгае, але з нейкай унутранай, прыхаванай усмешкай.
I зменлівасць. Ад бягучага святла твар то "месячны", то залаціста-чырванаваты, то зноў туманны ў цемры. Толькі і можна зразумець, што рот цвёрды і прыгожы, нос просты і трохі ўсторгнуты, а вочы вялікія-вялікія, і ў іх жыве цень.
У адказ ракетам успыхвалі зарніцы, і ўсё гэта адбівалася ў моры. Зарніцы палымнелі і ўверсе і ўнізе. Ракеты ўзляталі і ўгору і ўніз, і ў хмары і ў прадонне хлябяў марскіх, у чорную начную ваду.
Агні, магутнае водгулле перуноў, грымоты, якія вывяргалі караблі. Снапы агністых, барвяных, ізумрудных, сонечных каласоў. I гэтыя снапы ўзлятаюць і расцвітаюць зорамі, і зоры марудзяць нейкае імгненне і спадаюць уніз, і рассыпаюцца, рассыпаюцца зорныя вадаспады.
– Гляньце, "Навуцілусы", – сказала яна.
– Дзе?
I тут ён заўважыў сам. Некаторыя ракеты не паспявалі згаснуць у паветры. Яны падалі ў ваду і танулі, і гарэлі пад вадой зелена і аранжава, і ўсё цьмяней і цьмяней па меры таго як глыбей і глыбей апускаліся ў бяздонне. I гэта было, сапраўды, як падводны водсвет пражэктараў "Навуцілуса".
Усё памнажаліся і памнажаліся ў паветры дымныя смерчы, спляталіся, перакрыжоўваліся, ператвараліся ў ствалы і шаты дзівосных дрэў, і нібыта ў пераблытаныя сцябліны гіганцкіх, небывалых імхоў накшталт "божанькавых ільноў", і яшчэ ў нешта, чаму і наймення знайсці немагчыма.
А пасля ўсё скончылася. А яны ўсё стаялі і глядзелі, як пад дымнымі велічэзнымі імхамі зноў загарэліся гірлянды на караблях.
Народ разыходзіўся.
– Так вось усё і канчаецца... – сказаў ён.
– Але. А для мяне і горад канчаецца.
– Едзеце некуды?
– Так. За Каўшом стаіць катэр. I вось праз гадзіну...
– Недзе на вёсцы працуеце?
– Бярыце глыбей.
– Экспедыцыя?
– Запаведнік. Апошні год даводзіцца па ўсіх прыморскіх запаведніках ездзіць. Дзеля сваёй працы.
Ён не спытаў, якая яна, тая праца, бо тады давялося б расказаць нейкую дробязь і пра сваю, а ён не любіў рабіць гэта, ды і не дужа мог.
– I дзе ж вы цяпер? Куды пойдзе гэты ваш катэр?