«Не, не мінулася. Знайдзі там веру, знайдзі, вяшчунніца».
Дзе ж мне веры шукаць. Патанае ў цемры адвечная багна. Не знайсці ў ёй нікога, не знайсці ў ёй нічога. Толькі ён, уладар балот, толькі ён тут шчаслівы...
— Куды ты нясеш балотную ваду? — пытаюся ў маленькага рухавага нячысціка.
— Багну, балота лію, каб ты па іх прайшла, згубілася, патанула. Буль-буль-буль...
— Хто згубіцца, хто патоне? Каго нам заблытаць-заплесці лазой? — выскоквае гурток цікаўных чартоў-лознікаў.
— Гец, вы! Хто згубіцца, хто патоне ў маім валадарстве? — азываецца паважна сам балотнік.
— Вяшчунніца, — з паклонам адказваюць яму лознікі. — Вяшчунніца чорнай лотаці.
Уздыхае мажны балотнік ад тых слоў, і ўздых ягоны ляціць, здаецца, над усёй адвечнай багнай. Становяцца сур’ёзнымі гарэзныя нячысцікі. А балотнік сам сабе разважае: «Хто б думаў, што яна сюды вернецца. Яна, чорная лотаць». Ды гаворыць пра тое, што расце чорная лотаць тут, на ягонай багне. Толькі не мае яна ніякіх чараў. Не памятае мінулага.
— Не бойся тут сказацца чорнай лотаці. Не мае яна чараў памяці, — сумна паўтарае балотнік. — Створна яна такой жа, як і ты, створана дзеля напаміну. Толькі пра што можа нагадаць маўклівая лотаць?
— Створна яна той, у якой твая кроў, у якой твае чары, у якой тваё сэрца. Мы ж ведаем, — падказваюць балотніку слухмяныя лознікі.
— Створана яна табой, — упэўнена мовіць самы маленькі рухавы нячысцік, які цягнуў некуды балотную ваду. Купнічак.
Гляджу на маўклівую лотаць, якую аніколі не стварала. Такая ж дзівосная. Толькі не страшная. І чаму я ўпэўнена, што нешта страціла. Што, чорная лотаць, падкажы мне, што...
Маўчыць чорная лотаць. Маўчыць мая страшная кветка. Самае страшнае маўчанне. Страшная кветка, гэта я падаравала табе душу.
— Ты вярнулася сюды, каб успомніць, — цвёрда прамаўляе мне балотнік. — Ты хацела ўспомніць.
Успомніць што? Цёмным правалам азываецца памяць. Цёмным страшным правалам...
— Ты вярнулася сюды, каб успомніць, — паўтарае мне балотнік. — Такая ж, як і ты, у якой твая кроў, твае чары і тваё сэрца, разгадала таямніцу прыгожага чарадзея. Я магу табе падказаць.
— І я падкажу, — нагадваюць пра сябе ўсюдыісныя лознікі.
— І я таксама падкажу, — паважна адказвае пад усмешкі балотніка і лознікаў маленькі купнічак.
Нячысцік, які жыве пад балотнай купінай.
— Слухай жа, вяшчунніца, — ужо сур’ёзна прамаўляе мне балотнік. — Слухай.
«Яна з’явілася тут у цяжкую гадзіну. Стварыў магутны балотны ўладар ваўка, каб укусіў той Светавіта. Глянуў вітальнік вялікага свету на ваўка і ўраз зразумеў той намер. Адкрыў яму сваю боскую сутнасць. І здрадзіў тады воўк свайму стваральніку, моцна ўкусіў не Светавіта, а балотнага ўладара.» «Адмовіў тое чарамі балотны ўладар ды перанёс боль на лозы. І сталі з той пары лозы ніцымі. Ніцымі ды чырвонымі там, дзе выходзяць з вады. Ад крыві балотнага ўладара, ад крыўды», — дадалі сваё слова лознікі.
— На каго крыўды? — пытаюся ў іх.
— На балотнага ўладара. На Светавіта. Толькі балотнаму ўладару мы тую крыўду прабачым, — адказалі лознікі.
«І ў такі час, калі пакутавала балота, з’явілася яна, вяшчунніца, — працягваў далей балотнік. — Не было ў яе вялікасці таго, хто вітае свет, і каго вітае свет. Не было ў яе моцных чараў. Толькі прадбачыць, толькі прадказаць магла вяшчунніца. І яна прадказала.»
Гаворыць так балотнік, а я ўспамінаю...
...Сумныя вочы. Усё яшчэ прыгожы твар. Цёмныя чары таго, хто вырашыў перайсці шлях самому Светавіту. Доўга ж мне прыйшлося варажыць над тваёй таямніцай.
— Не думай, гэта не дзеля цябе. Навошта прыйшла на мае балоты, вяшчунніца?
Ведаю, што гэта не дзеля мяне. Толькі хіба не мая нявера штурхнула цябе ў цемру. Калі ж ты стаў балотным уладаром, прыгожы чарадзей. Хіба не ты клікаў перуновую навальніцу?
— Прыйшла, бо разгадала таямніцу. Тваю таямніцу.
Смяецца балотны ўладар. Смяецца ды ходзіць колам балотная нечысць. А самы маленькі нячысцік — купнічак — цягне, смеючыся, трошкі балотнай вады. Не простай вады, замоўленай. Раскрывае вада праўду. Чыстая вада раскрывае светлыя пачуцці. А вада цёмная, балотная, ведае пра твой схаваны страх, роспач і боль. Скажа, калі няма ў тваім сэрцы веры. Толькі дакраніся да яе, толькі дакраніся.
— Няўжо разгадала? Як змагла, калі не ўмееш ты верыць? — зноў смяецца балотны ўладар ды яго верная нечысць.
Чакаю, пакуль аціхне гэты рогат. Бяру балотную ваду ў купнічка. Дакранаюся ды прамаўляю:
— Прадказваю, што... Прадказваю...
Што я прадказала тады? Што. Цёмным правалам азываецца памяць, а балотнік працягвае: «Упэўніўся балотны ўладар, што блізка-блізенька вяшчунніца да разгадкі яго таямніцы, ды вырашыў вось што ўчыніць...»
— Мы ведаем, мы самі раскажам, — перыпыняюць яго нецярплівыя лознікі.
І прамаўляюць мне, не зважаючы на пагрозлівы позірк балотніка:
«Здарылася тое зімою. Абярнуўся Чорны Бог мядзведзем, які роў і роў бясконца ды нішчыў марозам усё жывое на зямлі. Сталіся верныя яму чараўнікі лютымі ваўкамі, беглі ў свет, клікалі сваім выццём снежныя віхуры ды завеі. Паляваў той мядзведзь на Перуніцу, каб ніколі-ніколі не прыйшла вясна, не сагрэла людзей цёплае сонейка. А ягоныя ваўкі-памагатыя сляды Перуніцы шукалі, яе дзень і ноч высочвалі. І з’явіўся аднойчы сярод службакоў мядзведзевых воўк гожы, шэра-шэры, які прыйшоў са снежных пустак балот. Усім вядома, што кожны год шукае той мядзведзь Перуніцу і, усім на радасць, кожны год не знаходзіць. Ад таго кожны раз і сыходзіць прэч зіма, усе радуюцца вясноваму сонейку. Толькі тады, як з’явіўся сярод многіх ваўкоў адзін. Толькі тады ледзьве не здарылася непапраўнае...»
Распавядаюць так лознікі, а я ўспамінаю.
...Падае Перуніца ў балотны снег, чапляецца за высокую лазу. А над ёю шчэрыць пашчу воўк люты. Балотны ўладар, перакінуты Чорным Богам у ваўка. Толькі сэрца засталося ягоным, сапраўдным...
— Ты такая ж слабая, як і тая, як і вяшчунніца. Не ўмееш, нявартая ўладарка нябеснага гневу, верыць... Ні ў сябе, ні ў іншых.
Просіць Перуніца яе адпусціць. Просіць, бо памятае таго, каму давяраліся навальніцы. І яшчэ не ведае яна, што ўжо прасіць яго марна. А я ведаю і таму азываюся: