Барбара. Мне добра тады… калі яму добра… Калі яго вочы свецяцца радасцю. Я… адчуваю сябе на нябёсах… Бог не даў мне дзетак, але я ведаю, як іх любяць. Маці памрэ, калі гэта спатрэбіцца яе дзіцяці.
Бона. Вы кахаеце.
Барбара. Вы прыехалі загадаць мне, каб я больш не бачылася з каралевічам?
Бона. Не. Гэткай пакуты ні ён, ні вы не здолееце стрываць. Я прашу вас прыбыць да двара яго каралеўскай мосці.
Барбара. Навошта?
Бона. Каб стаць маёй фрэйлінай.
Барбара. А яго высокасць ажэніцца з аўстрыйскай прынцэсай?
Бона. Так.
Барбара. Але ж… мы з яго высокасцю павянчаныя…
Бона. Святая царква ніколі не прызнае гэты шлюб… Як жанчына, як маці, я прызнаю… Уся Польшча не прызнае! Душа Жыгімонта разарвецца паміж вамі і Польшчай… Пашкадуйце яго, Барбара…
Барбара. Што… мне… рабіць?
Бона. Даць згоду быць маёй фрэйлінай. Вы будзеце штодзень бачыць караля, ён будзе бачыць вас… А я здолею паклапаціцца пра вашае дзіця.
Барбара. Я не маю дзяцей…
Бона. Я пра таго, хто будзе…
Барбара. У мяне дзяцей не будзе…
Бона. Вы ўпэўнены?
Барбара. Мне не дванаццаць год.
Бона. Я ўсё адно чакаю вас. Бывайце. (Выходзіць.)
Барбара (адна).
Я — фрэйліна… Я — фрэйліна… Быць побач.
I быць далёка ад цябе… О, не!
Такой пакуты не знайсці і ў пекле,
Я — побач, побач, іншая ж цябе
Цалуе, лашчыць.
Божа! Божа! Божа!
Пякельны жах з маёй душы здымі,
Даруй ты мне… і грэшную прымі…
Баль адшумеў, і ціша навакол,
У чорным небе дрэмле ясны месяц,
Абліты цьмяным срэбрам лес і дол,
I болей не чутно птушыных песень.
Усімі зоркамі мяне цалуе ноч,
Ласкавы ветрык лашчыць, лашчыць грудзі,
I гладзіць цемра мне павейкі воч…
Я зведаю… чаго не зведаць людзям.
Адкаркоўвае бутэлечку, што пакінуў Мнішак, і выпівае.
Кракаў. Каралеўскі палац.
Жыгімонт і Бона.
Бона.
У Польшчы яшчэ слёзы не прасохлі
Пасля нядаўняй смерці караля,
А ты ірвешся ў Вільню?
Жыгімонт.
Бона.
Яе ніхто ніколі не прызнае
Як тваю жонку. Гетман гаварыў,
Што лепш на троне бачыць Сулеймана,
Скарыцца туркам, чым тваёй…
Жыгімонт.
Маўчыце!
Я ад яе не адступлюся, нават
Хай будзе свет увесь супроць яе!
Бона.
Сенатары і біскупы даводзяць,
Што ты абразіў іх, абразіў Польшчу,
Што ганьба — выбар твой для іх усіх…
Жыгімонт.
Я ў жонкі ім яе не прапаную!
Не прымушаю іх яе любіць.
Але Барбара будзе каралевай,
Таму што муж яе цяпер — кароль!
Бона.
Я не прыеду на каранаванне.
Жыгімонт.
Згадайце, што гаворыцца ў Пісанні:
«Ад бацькі, маці трэба адысці
I ўсёй душой да жонкі прырасці».
I гэта для людзей любога звання,
Грэх страшны быць з жанчынай без кахання.
Бона.
Ды ад цябе адвернецца ўся Польшча!
Жыгімонт.
Я адвярнуся ад яе і сам!
Мне Польшча без Барбары не патрэбна!
Хай ведае і канцлер, і сенат,
Усе, хто пасылае ёй праклёны,
Я лепей адракуся ад кароны,
Чым ад яе. I з’еду у Літву.
А Польшча караля хай выбірае
З тых, у каго душы няма, хто не кахае…
Хто мне не вораг, той яе прызнае.
А не прызнаюць нелюдзі і злыдні!
Каранаванне будзе праз два тыдні.
Бывайце, каралева.
Выходзіць.
Бона.
Ён за яе да смерці будзе біцца,
Выйсця няма. Даводзіцца… скарыцца.
О жорсткі лёс! Няслава ўсёй Кароне.
О страшны сон! Ліцвінка ўжо на троне.
Пан Мнішак!
Уваходзіць Мнішак.
Мнішак. Слухаю, мая каралева…
Бона. Вам належыць неадкладна выехаць у Літву і выправіць сваю памылку.