Выбрать главу

Барбара. Мне добра тады… калі яму добра… Калі яго вочы свецяцца радасцю. Я… адчуваю сябе на нябёсах… Бог не даў мне дзетак, але я ведаю, як іх любяць. Маці памрэ, калі гэта спатрэбіцца яе дзіцяці.

Бона. Вы кахаеце.

Барбара. Вы прыехалі загадаць мне, каб я больш не бачылася з каралевічам?

Бона. Не. Гэткай пакуты ні ён, ні вы не здолееце стрываць. Я прашу вас прыбыць да двара яго каралеўскай мосці.

Барбара. Навошта?

Бона. Каб стаць маёй фрэйлінай.

Барбара. А яго высокасць ажэніцца з аўстрыйскай прынцэсай?

Бона. Так.

Барбара. Але ж… мы з яго высокасцю павянчаныя…

Бона. Святая царква ніколі не прызнае гэты шлюб… Як жанчына, як маці, я прызнаю… Уся Польшча не прызнае! Душа Жыгімонта разарвецца паміж вамі і Польшчай… Пашкадуйце яго, Барбара…

Барбара. Што… мне… рабіць?

Бона. Даць згоду быць маёй фрэйлінай. Вы будзеце штодзень бачыць караля, ён будзе бачыць вас… А я здолею паклапаціцца пра вашае дзіця.

Барбара. Я не маю дзяцей…

Бона. Я пра таго, хто будзе…

Барбара. У мяне дзяцей не будзе…

Бона. Вы ўпэўнены?

Барбара. Мне не дванаццаць год.

Бона. Я ўсё адно чакаю вас. Бывайце. (Выходзіць.)

Барбара (адна).

Я — фрэйліна… Я — фрэйліна… Быць побач. I быць далёка ад цябе… О, не! Такой пакуты не знайсці і ў пекле, Я — побач, побач, іншая ж цябе Цалуе, лашчыць. Божа! Божа! Божа! Пякельны жах з маёй душы здымі, Даруй ты мне… і грэшную прымі… Баль адшумеў, і ціша навакол, У чорным небе дрэмле ясны месяц, Абліты цьмяным срэбрам лес і дол, I болей не чутно птушыных песень. Усімі зоркамі мяне цалуе ноч, Ласкавы ветрык лашчыць, лашчыць грудзі, I гладзіць цемра мне павейкі воч… Я зведаю… чаго не зведаць людзям.

Адкаркоўвае бутэлечку, што пакінуў Мнішак, і выпівае.

Кракаў. Каралеўскі палац.

Жыгімонт і Бона.

Бона.

У Польшчы яшчэ слёзы не прасохлі Пасля нядаўняй смерці караля, А ты ірвешся ў Вільню?

Жыгімонт.

Так, да жонкі.

Бона.

Яе ніхто ніколі не прызнае Як тваю жонку. Гетман гаварыў, Што лепш на троне бачыць Сулеймана, Скарыцца туркам, чым тваёй…

Жыгімонт.

Маўчыце! Я ад яе не адступлюся, нават Хай будзе свет увесь супроць яе!

Бона.

Сенатары і біскупы даводзяць, Што ты абразіў іх, абразіў Польшчу, Што ганьба — выбар твой для іх усіх…

Жыгімонт.

Я ў жонкі ім яе не прапаную! Не прымушаю іх яе любіць. Але Барбара будзе каралевай, Таму што муж яе цяпер — кароль!

Бона.

Я не прыеду на каранаванне.

Жыгімонт.

Згадайце, што гаворыцца ў Пісанні: «Ад бацькі, маці трэба адысці I ўсёй душой да жонкі прырасці». I гэта для людзей любога звання, Грэх страшны быць з жанчынай без кахання.

Бона.

Ды ад цябе адвернецца ўся Польшча!

Жыгімонт.

Я адвярнуся ад яе і сам! Мне Польшча без Барбары не патрэбна! Хай ведае і канцлер, і сенат, Усе, хто пасылае ёй праклёны, Я лепей адракуся ад кароны, Чым ад яе. I з’еду у Літву. А Польшча караля хай выбірае З тых, у каго душы няма, хто не кахае… Хто мне не вораг, той яе прызнае. А не прызнаюць нелюдзі і злыдні! Каранаванне будзе праз два тыдні. Бывайце, каралева.

Выходзіць.

Бона.

Ён за яе да смерці будзе біцца, Выйсця няма. Даводзіцца… скарыцца. О жорсткі лёс! Няслава ўсёй Кароне. О страшны сон! Ліцвінка ўжо на троне. Пан Мнішак!

Уваходзіць Мнішак.

Мнішак. Слухаю, мая каралева…

Бона. Вам належыць неадкладна выехаць у Літву і выправіць сваю памылку.