Бона.
Якая жонка? Жыгімонт, ты трызвіш!
Жыгімонт.
Я, каралева, абвянчаўся з ёй.
Бона.
Ты абвявчаўся? Без благаславення?
Жыгімонт.
Нас, каралева, Бог благаславіў.
Нас абвянчалі, маці, я жанаты.
Яна мая… мая на ўсё жыццё.
Бона.
Ты пра Радзіму, ты пра Польшчу думаў,
Каго ты на пасад ёй прывядзеш?
Каго?
Жыгімонт.
Бона.
Жыгімонт.
Кароль Ягайла быў літоўскім князем.
Ён продак мой, а значыць, я — ліцвін.
Багацце і вышэйшую уладу
Бог шмат каму дае сярод людзей.
Каханне ж — Яго ласка для абраных.
Бона.
На ейным полі пабыло паўкняства!
Жыгімонт.
Ў яе душы нікога не было.
Мне ўсё адно, што кажуць злыя людзі,
Хто быў — тых не было, нікога больш не будзе.
Бона.
Яна цябе, напэўва, апаіла
Чым-небудзь. Гэта зёлкі з іх лясоў!
Жыгімонт.
Я атруціўся, лекараў не трэба!
Дазволь ад шчасця мне памерці.
Бона.
Сын!
Ты разумееш, за табой краіна!
Жыгімонт.
Адна краіна… Там жа ўвесь Сусвет.
Бона.
Жыгімонт.
Навошта, маці?
Шчэ давядзецца быць зямлёю на зямлі!
Размову скончым. Зараз я паеду.
Сватоў да Габсбургаў павінны мы вярнуць.
Бона.
Яны ўжо там! Вярнуць іх немагчыма.
Прынцэса ўжо нявеста для цябе!
Жыгімонт.
Тады я на каленях перад ёй
Скажу: «Ты найцудоўнейшая ў свеце!
I я люблю цябе, як родную сястру,
Ты, можа, прыгажэй, ты лепей за Барбару,
Ды з ёй мая душа, маё жыццё і мары.
Даруй мне, я ні ў чым не вінаваты,
Я не жаніх табе. Прымі мяне як брата».
Бывайце, маці.
(Выходзіць.)
Бона. О, як ён змяніўся, Божа літасцівы! Што гэтая літоўская змяя зрабіла з ім! З ціхага, сціплага, пяшчотнага хлопчыка, які так любіў, калі яго гладзілі па галаве, ён ператварыўся ў нейкую жорсткую, непахісную істоту, якой ніхто… ніхто, апроч гэтай нясвіжскай сучкі, не патрэбны! Яна адабрала яго ў мяне! Яна адабрала яго ў Польшчы! Ён стаў прыгожым… Ён мне нават некага нагадвае… З маленства… Каго? Каго? Не помню… Нешта цёплае… Ласкавае… Жаданае… Ведзьма!!! Ведзьма!! Ведзьма!..
Нясвіж. Парк перад палацам Радзівілаў.
Барбара і Радзівілы.
Радзівіл Чорны.
Навошта Жыгімонт у Кракаў з’ехаў?
Табе вядома?
Барбара.
Радзівіл Руды.
Барбара.
Радзівіл Руды.
А ці не развітаўся ён з табой?
Барбара.
Радзівіл Чорны.
Паведамляюць людзі…
Ён з Кракава да Габсбургскай прынцэсы
Раптоўна выехаў.
Барбара.
Радзівіл Чорны.
Барбара.
Пакінь, мой брат, ды гэта проста смешна.
Радзівіл Руды.
Смех іншым разам і прадвесце слёз.
А калі праўда?
Барбара.
Гэтакая ж праўда,
Як я цяжарная. I вельмі-вельмі хутка
Ад Жыгімовта сына нараджу.
Даўно ўжо ў Вільві чэшуць языкамі.
Радзівіл Руды.
Барбара.
Калі б… Было б цудоўна.
Ды толькі Бог нічога не дае…