- Колькі?!
- У прыстойнай сям’і павінна быць роўна дванаццаць салодкіх нектараў з зямных пладоў і ягад, - нечакана для дзяўчыны адказала за яе спінай гаспадыня дома. - Вось дапамажы лепш. Цяжкавата стала насіць гэтыя слоікі. А як менш запасіць на зіму? Дванаццаць і павінна быць, не менш, чым апосталаў Гасподніх.
- Бабулечка, родненькая, - узмаліўся ўнук, - сонца хутка сядзе, а мне не толькі замак хочацца паказаць, але і цудоўны наш парк. Давай мы вып’ем гарбаты з ветлівасці і пабяжым, а ўжо ўвечары ўсё нагонім. Добра?
- Спяшанец ты, дзед такім не быў у маладосці. Ды што з вамі зробіш... Вось гэтыя тры, Стэфанія, пакідай, а астатняе хай гэты абармот у дом адносіць.
Паспешліва папіўшы гарбаты, моладзь, якую праводзілі бабуліныя пажаданні і цёплыя погляды, рушыла да замка старадаўнімі, амаль сцёртымі сучаснасцю вуліцамі раённага цэнтра, некалі былога цэнтра магутнай прыватнай імперыі шматлікага магнацкага роду Радзівілаў, які магутнасцю і сілай не саступаў каралям Рэчы Паспалітай.
З экскурсіі вярталіся ўжо ў густым змроку, стаміліся, перапоўненыя новымі ведамі і гонарам за слаўнае мінулае сваёй зямлі. Вуліцы мястэчка, нягледзячы на пятніцу, былі пустымі, толькі ля шалманаў, якія абляпілі замкавыя вароты, ды на ратушнай плошчы тусавалася моладзь і ціха іграла азербайджанская музыка.
- Паслухай, Скарга, - пасля доўгага маўчання вымавіла дзяўчына. Упершыню назваўшы яго па прозвішчы, яна запнулася. Ёй здалося, што ў яе ўнутраным свеце за гэты няпоўны дзень адбыліся нейкія вельмі важныя змены. І гэты дзіўны зварот, што неяк сам па сабе зляцеў з языка, павінен сімвалізаваць нешта значнае.
- Што?.. - азваўся Вячаслаў і нечакана пацалаваў яе ў паўраскрытыя вусны.
Стэфа, нечакана для сябе, прыняла гэты пацалунак як нешта належнае, і ўвесь свет раптам сціснуўся і растварыўся ў гэтым мяккім і далікатным дотыку вуснаў. Нарэшце яны з цяжкасцю адарваліся адно ад аднаго, цяжка дыхаючы, як ад хуткага бегу, застылі ў абдымку, разарваць які магла толькі смерць.
- А адкуль ты ведаеш, што бабка называла майго дзеда толькі па прозвішчы? - шэптам, баючыся спалохаць яе мітуслівае сэрца, спытаў Вячаслаў.
- Нічога я не ведала, проста само неяк вырвалася. Я ўжо спалохалася, ці не пакрыўдзіла цябе...
- Таварыш Скарга, гэта вы? - прымусіў іх здрыгануцца і вярнуцца ў рэчаіснасць нягучны, хрыплаваты жаночы голас.
- Фу ты, чорт, так жа і заікай можна зрабіць ці вожыка нарадзіць! - першай абурылася Стэфанія. - Вы што, не бачыце: таварыш Скарга не адзін...
- Дык цемрадзь жа вакол, нічога не відно, толькі чула, як вы размаўлялі, а потым змоўклі. Я ж тут ужо даўно яго чакаю. Мне з таварышам вашым пагаварыць вельмі трэба. Так што вы, паненка, выбачайце, калі што. А вожыкаў хай яжыха нараджае, ёй болей зручна. А вы ўжо лепш хлопчыка расстарайцеся.
- А калі дзяўчынку першай хачу? - развесялілася Стэфанія.
- Ну, гэта ўжо як Гасподзь дасць, - па-філасофску дадала няпрошаная сведка іх першага пацалунка.
Скарга ўвесь сцяўся, ён з першага гуку пазнаў голас нябачнай суразмоўніцы і больш за ўсё баяўся, каб яна ад нявіннай балбатні пра вожыка не перайшла на больш сур’ёзную размову.
Азалію Францаўну Швед і яшчэ трох загартаваных байцоў пазаштатнага фронту са шматгадовым стажам перадаў яму па-суседску падпалкоўнік Кузьмянок, сыходзячы на пенсію і назаўжды з’язджаючы з іхніх краёў.
- Добры вечар, пані Азалія, зараз вось правяду паненку і выйду да вас, хоць вы ох як не ў час.
- Вшістко розуме пана і бардзе бэндзе чэкаць, - амаль па-вайсковаму адказала жанчына па-польску.
- Ну, Скарга, ты і даеш, - душачыся смехам, шаптала яму ў вуха дзяўчына. - Гэта ж трэба: займела сабе кавалера, якога нейкія ваенізаваныя бабкі па начах падпільноўваюць. Я, праўда, ледзь не абамлела, калі яна так злавесна цябе паклікала з цемры. Можа, не варта табе хадзіць, да раніцы пацерпіць.
- Ды не, вось здам цябе бабулі з рук у рукі і праз паўгадзіны вярнуся. Ты пакуль дом паглядзіш, з астатняй маёй раднёй пазнаёмішся...