Першы да мяшка даскочыў Бронiк Лiтавар, цяў яго нагою, а потым пачаў абмацваць, як на торгу япрука.
— Што гэта? — сюды падаспелi ўжо ўсе начлежнiкi.
— Цi не палатно, бо куфрам пахне, — Лiтавар падняў за раз’еханую жычку мяшок, паважыў у руцэ. — Ого, з такiм ценжарам далёка не ўцячэш, — i пачаў яго развязваць.
Начлежнiкi збiлiся ў грамаду, нехта чыркнуў запалкай, зашыпеў палахлiвы агонь, затрапятаўся жоўтаясным водсветам на тварах у людзей, што стаялi, сагнуўшыся, над мяшком. I праўда, у iм было палатно — мо з дзесяць туга скручаных i выгладжаных пранiкам сувояў. Ад яго пахла затхласцю i нафталiнам.
— Гэ, патушы! — цвёрда сказаў Лiтавар ужо ў густую цемнату, што замiгцела перад вачмi, бо вецер здзьмухнуў з запалкi агонь.
Начлежнiкi жмурылiся ад раптоўнае цемнаты, церлi рукамi вочы, збiтыя з панталыку i гэтымi зладзеямi, што знянацку прыйшлi сюды, i гэтым палатном, што было ў мяшку.
— Так што, хлопцы, будзем дзялiць? — спытаў Лiтавар. Вочы яго прывыклi да цемнаты, i ён ужо бачыў белаватыя твары начлежнiкаў.
— Нягож панясём i аддамо iм, — голас у Алесiнага малацьбiта быў нейкi сухаваты i чужы — чалавека яшчэ, мусiць, калацiў страх.
Начлежнiкi пiльна азiралiся за плечы, прыглядаючыся да нiзкiх, як накiданы з воза кучамi гной, ялаўцовых кустоў. Там як нехта варушыўся. Нейкая трывога iшла з таго боку, брала холадам за сэрца. Чорны лес, далёкiя боханы грудоў гiнулi ў цёмным пачассi ночы. Пайдзi — i, здаецца, гэтая ноч будзе бэрсацца табе за ногi.
— А хто гэта быў? — спытаў нiжэйшы за ўсiх, той самы хлопец у пляскатай кепцы.
— Хто ж, як не Катэ, — капаючыся ў мяшку, азваўся Лiтавар.
— Няўжо? I ты пазнаў?
— Чорта яго ўночы пазнае. Але ж гэтакi самы дробны, як Кот.
— Хто нi ўкраў, а бабе адна бяда, — сказаў Алесiн малацьбiт, прысаджваючыся на кукiшкi i памагаючы Лiтавару выцягваць з мяшка тоўстыя белыя скруткi. — Збiрала не адзiн год, пэўна, дачцэ на пасаг…
— Няма чаго ёй бога гнявiць. Гэта агонь, кажуць, усё забярэ, а злодзей хоць вуглэ пакiне. Так што i бабе нешта асталося, — Лiтавар выбраў з мяшка i склаў бярэмем на руку тоўстыя сувоi.
— Сколяка ж тут? — спытаў Алесiн малацьбiт, сцiскаючы пад пахаю ўжо свой скрутак.
— Шэсць, — падняў Лiтавар. — Бяры, хлопцы, па кавалку.
Начлежнiкi, маўчучы, пачалi браць тоўстае, згорнутае ў дзве столкi i цвёрда скачанае на качалку палатно — кожны па сувоi.
— Бяры, Мiця, два… Табе ж на сарочку нiхто не вытча, — Лiтавар зняў з рукi i кiнуў Мiцю яшчэ адзiн скрутак.
— I цякайма, хлопцы, — Алесiн малацьбiт подбегам пусцiўся да свайго белага ўпоцемку каня, што хадзiў тут, каля начлежнiкаў.
— Конi ж не наелiся.
— Здыхата iх не возьме…
— Будуць шукаць зладзеяў, а патрапяць на нас, — закiдваючы на плечы мяшок i iдучы каля маладога, не вельмi рослага, у пляскатай кепцы, хлопца, гаварыў Лiтавар. — Яны ж, вiдзiш, не дурныя, знарок сюды iшлi, каб след спутаць. Каб на нас хто падумаў.
— А-а, — памахаў пляскатаю кепачкаю хлопец. Конi разышлiся па жыце, скублi рунь, адвярнуўшыся ад ветру. Было толькi чуваць, як яны гупалi капытамi па гузах мёрзлае зямлi, паднiмаючы пярэднiя спутаныя ногi i махаючы галавою. Вецер падварушваў у iх доўгiя, непадстрыжаныя хвасты i грывы.
Ноч апускалася нiжай — сцямнела яшчэ больш. Замiльгаў рэдкi сухi снег. Яго не было вiдаць, толькi чутно, як ён калючым холадам апякае твар, як садзiцца i растае прэснаю, нiшчымнаю вадою на губах.
Начлежнiкi пачалi распутваць коней: нехта мацюкнуўся, выпусцiўшы з-пад пахi палатно.
Падсаджваючы за ногi, Мiця Корсакаў памагаў сесцi Алесiнаму малацьбiту.
— Скарэй, скарэй! — падганяў усiх Бронiк Лiтавар, кiруючы каня з рунi ў цёмны нiзкi хвойнiк, на дарогу.
Начлежнiкi азiралiся на ялаўцовыя кусты, але нiчога не бачылi — усё завалок шары поцемак ночы, перамешаны з гэтым сухiм снегам.
— Ляжа зiма, — азваўся Алесiн малацьбiт, аб’язджаючы разгалiсты нiзкi дубок, што звiнеў цвёрдым лiсцем. — Снег пасыпаўся на ўмёрзлую зямлю.
Уехалi ў зацiшны маладнiк. Конi ўгiналi галовы, каб не секла галлём па вачах, прыгiналiся i адварочвалiся начлежнiкi.
Дарога ў лесе зрабiлася белаю ад снегу. Белым, як абмешанае мукою цеста, было i поле за лесам. Абапал дарогi ляжала стракатая ралля. Дужэў на голым грудзе вецер, падганяў у спiну, качанелi ад холаду рукi. Конi iшлi ўнурыўшыся. Маўчалi начлежнiкi, думалi пра сённяшнюю ноч, пра зладзеяў, якiх невядома чаго прынясло сюды, пра мяшок з палатном i, мацней сцiскаючы пад пахаю цвёрдыя скруткi, падганялi коней.
У палахлiвым поцемку стаiлася вёска, адна за адну хавалiся хаты. Вялiкiмi каўпакамi выглядалi зза iх прыцярушаныя снегам гумны. Нiдзе ў вокнах не было агню.