Толькi за вёскаю, на Прылуцкiх хутарах, у нечым акне тлеў жоўты агонь. Там гаўкаў, недзе рвучы ланцуг, тоўстым, прастуджаным голасам сабака. Нехта блiскаў каля вугла батарэйкай.
— Хлопцы, гэта палiцыянты, — расцяжна сказаў Мiця Корсак.
Усе страпянулiся i сталi падганяць коней. Учуўшы начлежнiкаў, зайшлася i выбегла на вулiцу Алесiна сучачка.
— Пайшла вон! — прыкрыкнуў на сучачку Алесiн малацьбiт, i яна, цяўкнуўшы, нiбы яе схапiў воўк, раптоўна сцiхла.
Астаўшыся адзiн, Мiця праехаў пустою вулiцаю, чуючы, як аддаецца грукат конскiх капытоў у чужых надворках, скiраваў дадому.
Востра зацюкаў па бруку яшчэ не збiтымi падковамi конь. Пад’ехаўшы да хлява, Мiця саскочыў з каня. З-пад пахi выслiзнула i мякка гупнула палатно. Не падымаючы яго, Мiця зняў з каня вобруць i за грыву завёў яго ў цёмны i парны ад гною хлеў. Разбуджаная грукатам, паднялася, цяжка ўздыхнула карова, затупалi, тручыся бокам аб сцяну i шастаючы гарахавiннем, авечкi.
Высунуўшыся з хлява, Мiця навастрыў слых туды, на Прылуцкiя хутары. Вецер iрваў, адносiў тоўсты голас сабакi. Гнулася i шастала доўгiм галлём над хатаю пры вулiцы вiлаватая бярэзiна. Снег зрадзеў саўсiм.
Мiця падняў скруткi палатна, падышоў да парога i затрос дзвярыма — яны былi прысунутыя.
— Хто тама? — трохi счакаўшы, азвалася з сяней Хрысця.
— Гэта я, Мiця.
— Ай, божачка, — сказала яна, грукнуўшы са звонам жалезнай засаўкай. — А мне падалося, што зноў палiцыянты. — Яе белая сарочка мiльганула ў шараватую цемнату хаты. — З гадзiну як пайшлi…
— Няўжо? — У Мiцi нешта халоднае перавярнулася ў грудзях.
— А гэта што? — яна дыхнула цяплом, ложкам, калi ён увайшоў у хату.
— Палатно… У зладзеяў адабралi.
— Мала табе аднаго вобыску! — закрычаў з-за белаватага ў цемнаце комiна стары Корсак. — Так яшчэ на палатно пайшоў! Шукае твая галава гуза…
Мiця стаяў пасярод хаты, глядзеў у каламутнае акно з белаю ватаю за дубэльтамi, у якую, навыразаўшы, Хрысця паўтыкала папяровых кветак, i не ведаў, што рабiць з гэтым палатном.
Чырвоныя папяровыя кветкi на белай ваце цяпер, уночы, выдавалi чорнымi.
VII
Назаўтра, толькi пачало развiднiвацца, укамянелаю, прыцярушанаю пухкiм снегам дарогаю, з гузамi намерзлай гразi, у Верасава прыйшла чужая высокая баба ў зялёнай суконнай спаднiцы i ў чорным кажусе з белаю апухаю на рукавах. У такт хадзе яна дзюбала сухiм арэхавым кiйком.
Каля першых хат яе стрэцiла Алесiна сучачка. Баба адмахнулася ад яе лёгкiм арэхавым кiйком, сучачка, з перапалоху цяўкнуўшы, адекочылася на надворак i, ужо высунуўшы з непрычыненых веснiкаў голаў, затрасла доўгiмi вушмi.
Баба дайшла да сярэдзiны вёскi i за калодзежам напаткала Ваўчкову Вольгу — расхрыстаную, у лёгкай паркалёвай сукенцы без рукавоў i ў мужчынскiх, на босую ногу, чаравiках. Нават зiмою ў Вольгi з твару i з рук не сыходзiла густое карычневае рабацiнне. На шырокiм, выдзеўбленым, як начоўкi, каромысле Вольга нясла, трымаючы за ржавыя драцяныя кручкi, два пустыя вядры.
— Ой, маладзiца, не пашанцуе мне, — сказала чужая кабета i прыпынiлася.
— Чаму, цётко? — здзiвiлася Вольга, вырачыўшы свае зеленаватыя, як у кошкi, вочы. Выцвiлых, белых вейкаў у яе не было вiдаць. Гаварыла яна не так, як усе верасаўцы, — прыйшла сюды замуж здалёк, з-пад Свiтазi.
— З пустым стрэла, — баба паказала арэхавым кiйком на палiванае вядро з мокрым лапiкам у дзiравым дне. — Гэта ж я ўчарашнiх начлежнiкаў шукаю. Нехта з вашай вёскi конi пасвiў на нашым жыце.
— А скуль жа ж, цётко, будзяцё?
— З Лезнявiч я… Сцяпана Чарняўскага жонка. Можа, чулi? Што з Амэрыкi не вярнуўся.
— Не, цётко. Я во пяты год як замужам тут, а сама то буду здалёк.
— А, хiба што, — баба ў чорным кажусе махнула галавою, паклала руку на руку, абапiраючыся на карычневы, у белаватых вочках, арэхавы кiёк. — Гэта ж сённяшняю ноччу зладзеi ў маю хату ўбiлiся. Палатно ўсё паняслi. Усё!.. Каб iм з гэтага палатна сарочкi на смерць шылi. Цi ж жарты — дванаццаць кускоў! Каб ён дванаццаць дзянёчкаў канаў, каб над iм дванаццаць дзён столь здзiралi, колькi ён забраў мае працы, труду майго… — Голас у бабы змянiўся, яна шморгнула носам, i сухiя, зморшчаныя губы яе пачалi крывiцца, барада дробненька задрыжала, на чырванаватай шчацэ пасунулася сляза, пакiдаючы мокры шнарок, дабегла да краю губы. Кабета злавiла яе языком. — I след як у вашу вёску iдзе.
— Ах, лiха! — рот у Вольгi разявiўся, жоўтыя вочы глядзелi недзе ў сябе. Яна, мусiць, думала, хто ж гэта ездзiў на начлег, перабiраючы ў памяцi ўсiх, хто ў вёсцы меў коней.
— Пайду да солтыса.
— Дак пэўна ж, цётко, — схамянулася Вольга i, не знiмаючы з iржавых драцяных кручкоў сваiх рук, стала паказваць каромыслам на солтысаву хату: — Вуньдзека, як будзе адсюль, трэцяя хата. З белымi вокнамi… Бачыце?