Андрэй Федарэнка
ЦВЕРАЗІЛАЎКА
Апавяданне
Сашку выпала «ў ноч». У яго была такая праца – па зменах, вось яму і надышла чарга заступаць у начную змену. Выходзячы з інтэрната, на будзённыя, праз пазяханне словы вахцёркі: «На службу?» – ён так і адказаў:
– У ноч сёння.
I ў перапоўненым тралейбусе, дзе пашэнціла сесці і дзе ён лавіў на сабе касыя позіркі (асабліва гэтая, тоўстая, з сеткамі ў абедзвюх руках, зырыць), ён так і думаў пра сябе: вось чалавек едзе на працу, «у ноч», – а яны? Куды, адкуль яны едуць? Можа, з базару, ці на базар. Ну і пастаяць, пераб’юцца – не сорак першы, як маёр Паўлавіч кажа. Магчыма, позіркі гэтыя і не ад таго, што ён, Сашок, малады і здаровы, сядзіць, а ад таго, што форма на ім. Тады тым больш пераб’юцца. За год службы Сашок ужо звыкся адчуваць сябе не такім, як усе, звыкся да гэтых паглядаў, звыкся, што калі ён блізка, людзі нават размаўляць пачынаюць цішэй. На ім форма, яна дае ўладу, уладзе зайздросцяць і не любяць таго, хто ёю карыстаецца – вось і ўся «мудзісьціка», як любіць казаць той жа Паўлавіч.
Ён спакойна даехаў да праспекта, паправіў фуражку і выйшаў. Было яшчэ светла. На прыпынку, каля газетнага кіёска купкамі стаялі людзі, штосьці ажыўлена абмяркоўвалі. Непадалёку прыткнуўся да самага тратуара міліцэйскі «ўазік». Па тратуары вецер варушыў абрыўкі нейкіх плакатаў. Сашок раптам убачыў у адной з купак знаёмага, толькі ў цывільным. Падышоў:
– Прывітанне; што тут рабілася?
Знаёмы неахвотна, азіраючыся на людзей, падаў яму руку. Людзі прыціхлі.
– Давай адыдзем.
Адышлі за кіёск, закурылі.
– Што рабілася? Тое, што й заўсёды. Паштурхаліся трохі. Амон здорава памог. Пад’ехалі, дзверцы насцеж, накідалі ў машыны, што дроў, – усіх падрад.
– Многа накідалі? – спытаў Сашок, стараючыся адфутболіць шматок плаката, які вецер упарта ляпіў яму на чаравік.
– Парадачна. I адкуль яны толькі бяруцца? Як вясна, так і выпаўзаюць, бы мухі, з усіх шчылінаў. I як ні ганяеш, як ні таўчэш – усё адно не баяцца!
– Абарзелі, – сказаў Сашок. – Рабіць не хочуць, вось і цягаюцца, глоткі дзяруць.
– А ты на работу? – спытаў знаёмы.
– У ноч сёння. А ты?
– Я ўсё, адбарабаніў. Аўтобуса чакаю, дамоў еду.
I, развітаўшыся, разышліся два чалавекі: адзін з працы, другі – на працу.
А працаваць, ды яшчэ ў начную змену, не дужа ахвота. Хоць і вецер, і халаднавата, а ўсё адно вясна, сакавік, а Сашку ўсяго дваццаць адзін год. Вясною не толькі мітынгоўшчыкі, бы мухі, з усіх шчылінаў выпаўзаюць, а і дзеўкі з нагамі. Гэта Паўлавічу добра, на пенсію скора, усё пофік, толькі б паддаць дзе-небудзь. Ці Будку? – тое ж самае, ні дзеўкі не трэба, ні вясна, абы кір быў. I як ім не абрыдне, такое кожны дзень бачачы. Хоць правільна, што Будку – нічога не свеціць, сорак гадоў, а ўсё ў старшынах, сто разоў адпраўлялі на курсы, каб падвучыць, і ўсё без толку, так і памрэ з адной паласою на пагонах.
Сашок прабраўся між машынаў, што ў любы час сутак ляпіліся ў дворыку перад «даішняю», завярнуў за вугал гэтага ж будынка, выцер ногі аб край шчарбатага цаглянага ганка. Перад тым, як зайсці, глянуў паверх фіранак у закратаванае вакно. Паўлавіч, згорбіўшыся, сядзеў за сталом; збоку, на лаве – Будка.
– Бурэеш, сяржант, – паказаў Сашку гадзіннік Будка, здаровы, з квадратным тулавам дзяцюк, на якім, калі ён паварочваўся, здавалася, трашчыць па ўсіх швах і восьвось лопне форма. Ён сядзеў на лаве і еў яблык.
– Дабірацца далёка…
– Усё нармальна, – Паўлавіч, відаць, даўно чакаў яго, нават з твару пасвятлеў. Падхапіўся зза стала: – Так, Сашок, на ключы, пабудзеш адзін трохі… Даішнікі гуляюць сёння, нас запрасілі – такое дзела, што трэба адскочыць, прыняць па сотцы, пакуль ціха… Калі што, бабцы скажаш, яна збегае пазаве. Мы па-быстраму.
Ага, «па-быстраму». Сашок, хмурачыся, узяў звязку ключоў.
– Былі кліенты?
– У чацвёртай камеры каля дзвярэй, – адказаў Будка, высмоктваючы з зубоў рэшткі яблыка, – можаш паглядзець. Дзеўка маладая, «мамоны» прывезлі толькі што, п’яная ў дыміну, ледзь раздзелі.
– Сур’ёзна? Хто такая?
– Хер яе знае, без дакументаў, заўтра разбяромся. А! – ажывіўся Будка. – I з той змены адзін мужык, сам сюды прыйшоў.
– Залівай…
– Паўлавіч, скаж? Трухан, з той змены, выйшаў пакурыць на ганак, а ён сярод белага дня, скаціна, с…ць на сцяну пад самым вакном. Ідзі сюды, пашукай пяты вугал…
– Пайшлі, – прыспешыў Паўлавіч, – пакуль ціха, па-быстраму трэба!
Застаўшыся адзін, Сашок уключыў святло – цямнела проста на вачах. Ляніва прабег позіркам па абрыдлай «прыёмнай». Хоць бы што месцамі памянялася, усе адно й тое ж: стол з папкамі пратаколаў, сейф, лава для «кліентаў», люстра на сцяне, вазоны на падаконніку, фіранкі белыя, бы ў паліклініцы, закрываюць толькі ніжнюю палову акна… Паліклініка… «Незабудка», як алкашы завуць, раз патрапіш – не забудзеш.