Толькі ў самым канцы пасёлка бліснуў агеньчык у акне i рантам зноў патух. Васіль прыбавіў кроку, але адразу ж пачуў воклік Мокрута:
— Куды ты вядзеш нас, Сусанін пракляты?!
Васіль спыніўся і, паціраючы вушы, стаў чакаць, пакуль яго падапечныя прысунуцца бліжэй.
— Чаго стаіш, як слуп? — крыкнуў цяпер старшыня.
Гэтаму чалавеку і цвярозаму цяжка ўгадзіць, не то што п’янаму. Васіль добра ведаў гэта, але трымаўся, таму што i самому трэба было неяк ратавацца. Асенняе паношанае палітцо, ды шапка летняя, ды нават рукавіц няма. Доўга не вытрымаеш у такой адзежы, нават калі трохі i пад градусам!
Ідучы назаўтра дадому, Мокрут неўпрыкметку пасміхваўся сам сабе, а часам паварочваўся да Ціхоні і з хітрынкай пытаў:
— А добра пагулялі! Праўда?
8
Выйшаўшы з эмтээсаўскага ларка, Андрэіха адчула, што мароз быццам бы зусім адлёг. Біла ў нос толькі рэзка свежым паветрам, а холаду амаль не адчувалася. Аднак калі жанчына прайшла яшчэ некалькі крокаў, то нечакана для сябе пачала сціскацца і лепш захутвацца, — мароз злосна хватаў за потныя плечы, за ногі і за тую руку без рукавіцы, якой яна трымала паўбуханкі хлеба.
На вуліцы ёй сустрэўся Шулаў, i як ні старалася жанчына прабегчы не заўважанай, усё ж спыніў яе.
— Вы яшчэ толькі з фермы? — ласкава спытаў ён, хаваючы вялізныя чырвоныя рукі ў кішэні паліто, да траскатні ў швах раздутае цёплай паддзёўкай.
— Я ў ларку была, — паспешна адказала жанчына, хочучы на гэтым і скончыць размову. — Там хлеб давалі.
— Хлеб? — Шулаў паглядзеў на пасінелую руку жанчыны. — А я падумаў; што гэта вы пазычылі ў каго. Што ж гэта мне ніхто не сказаў пра хлеб?
Андрэіха пералажыла паўбуханкі ў другую руку, падалася трошкі ўбок, каб даць зразумець, што ёй трэба бегчы дадому, а то кашуля к целу прымерзне, але Шулаў нават i не заўважыў гэтага. Час-ад-часу паглядваючы на свае цёплыя боты з адваротамі, ён усё зацягваў і зацягваў гаворку.
— Вяпрук ваш добра есць, — сказала нарэшце жанчына, заўважыўшы, што старшыня ўвесь час ходзіць каля гэтага, ды, нібыта, не адважваецца яе пытаць.
— Я зусім i не пра тое, — сказаў ён, скрыпнуўшы ботамі, — аднак калі вы ўспомнілі, то цікава ўсё ж такі… Сёння я не быў на ферме. Не паспеў. Што вы яму давалі сёння? Вобмешка была? Я магу трохі мукі вам выпісаць, калі трэба. То i сабе якога блінца спечаце. Выпісаць?
Андрэіха ўсё перакладвала хлеб з адной рукі ў другую, потым, адчуўшы, што ён пачынае камянець, паспрабавала захутаць яго палою світкі. Узялася пальцамі за гузік, каб расшпіліць світку, і ўжо адчуць не можа, гузік гэта, ці так якая лядзяшка. Пакуль адной рукой намагалася саўладаць з гузікам, з другой выпаў хлеб і паехаў уніз па слізкай каляіне. Шулаў дагнаў яго i, падносячы мёрзлы кавалак гаспадыні, няўпэўнена спытаў:
— Можа б заўтра хто замяніў вас на ферме, а вы прышлі б там трохі сцены падмазалі б у маёй хаціне. Га?
Андрэіха падула на хлеб, абедзвюма рукамі прыціснула яго да грудзей і моўчкі рушыла да хаты. Дома яна паставіла хлеб на талерцы ў печ, а сама пачала жвава хадзіць па хаце і расціраць рукі.
«Раз’еўся, — падумала яна пра старшыню, — яго і без адзежы мароз не пройме».
Ляснула клямка ў сенцах, і ў хату віхрам уляцела Даша. Яна была без верхняй вопраткі, толькі белы роблены шалік, накінуты на валасы i перакручаны на шыі, вісеў адным канцом на грудзях, а другім на плячах.
— Чаму так позна, цётка Настуля? — адразу звярнулася яна да гаспадыні. — Я ўжо забягала да вас. Хіба там на ферме што?
— Я не з фермы, — здымаючы ззяблымі рукамі світку, сказала жанчына. — У ларку была. — Яна паказала вольнай рукой на засланку ў печы. — Выскачыла адтуль, як з лазні, бягу дадому, а тут Шулаў насустрач.
— Пра вепрука? — засмяяўшыся, спытала Даша.
— А то пра што ж? Я ўжо не ведаю, калі я набяруся смеласці плюнуць гэтаму чалавеку ў вочы.
Андрэіха пачала спрабаваць паддзець пальцамі пад вешалку ў сваёй світцы, ды не выходзіла гэта ў яе, бо не разгіналіся пальцы.
— Дайце я вам памагу, — падбегла да яе дзяўчына. — Ой, як вы змерзлі! Дайце патру рукі!
Лёгкім рухам галавы яна дапамагла свайму шаліку спаўзці з валасоў на шыю, і твар яе стаў яшчэ больш светлым і ажыўленым, галава пакруглела.
— Так доўга ў ларку? — здзівілася яна.
— Ды не. Тут яшчэ Шулаў на вуліцы спяваў мне свае вясёлыя песні.
— От заўтра ён у мяне заспявае! — раптам са злосцю i абурэннем прамовіла дзяўчына. — Так заспявае, што на ўсе Дабрасельцы стане чутно.
— Што ж ты яму зробіш? — Андрэіха крыху сумелася, заўважыўшы на твары дзяўчыны сапраўдную рашучасць. — Выганіш кормніка з фермы?