Грамада ў захапленні загула. Пабываць на дачы Караткевіча было мараю кожнага з нас. Пра мядзведжую лапу таксама ўсе чыталі ў «Дзікім паляванні караля Стаха».
Бураўкін выклікаў з гаража ЦК службовую «Волгу».
- У адной усе не змесцімся, - сказаў я.
Галоўны кіўнуў, пайшоў у свой кабінет і пазваніў па «вяртушцы».
- Першы сакратар сваю машыну дае, - сказаў ён, вярнуўшыся.
Мы выйшлі з будынка ЦК і пагрузіліся ў бліскучыя белыя «Волгі». На вуліцы змяркалася, але нікога з нас гэта не хвалявала.
- Каля «гастранома» спынімся, - даў мне дваццацьпятку Генадзь Мікалаевіч. - Купіш дзве бутэлькі, мінералку, хлеб і батон каўбасы.
Я ўсё зрабіў так, як ён загадаў. У магазінных чэргах ніхто не наракаў. Мусіць, у іх ведалі, што я закупляюся для пісьменніка Караткевіча і ягоных гасцей.
Я ехаў у машыне рэдактара. Побач сядзелі Караткевіч і літовец. Астатнія пісьменнікі ехалі за намі ў машыне першага сакратара.
Уладзімір Сямёнавіч зацягнуў песню пра сярэднявечную гулянку. У ёй расказвалася, што багатаму дзядзьку не трэба хадзіць туды, дзе п’е галота. «Не хадзі ты, дзядзька багаты, дзе басота п’е. Адзін за рукі, другі за ногі, трэці б’е ў каршэнь...»
- Каршэнь - гэта патыліца, - растлумачыў я літоўцу.
- Я-а... - ашаломлена працягнуў той.
- А куды мы едзем? - раптам перастаў спяваць Караткевіч.
- Да цябе на дачу, - сказаў з пярэдняга сядзення рэдактар.
- Хіба ты не ведаеш, што ў мяне няма дачы? - нахіліўся да яго Караткевіч.
Я і рэдактар утаропіліся адзін на аднаго вытарашчанымі вачыма. Якраз учора мы з ім гаварылі пра меркаванага аўтара ананімнай паэмы «Сказ пра Лысую гару». У ёй гаворка ішла пра пісьменніцкія дачы. Я разам з многімі іншымі лічылі, што аўтарам з’яўляецца Караткевіч. Надта ж добра паэма напісаная.
- Але ў яго няма дачы, - сказаў Бураўкін, калі я скончыў свае разглагольстваванні. - Каб так напісаць, трэба там жыць.
Я вымушаны быў з ім пагадзіцца.
І вось мы едзем на дачу да Караткевіча.
- Ну, вы даяцё! - рагатнуў кіроўца Толя.
Між іншым, ён лепш за іншых ведаў, хто з пісьменнікаў мае дачу, а хто не.
- Толя, - пакратаў яго за плячо Караткевіч, - убачыш зручнае месца і спыняйся.
- Ды што тут убачыш пасярод ночы! - хітнуў галавой той.
Але спыніўся тым не менш ён вельмі ўдала. Побач з дарогай самотны дуб, пад дубам поўна сучча. Мы з Гаўронам хутка нацягалі ламачча і расклалі вогнішча. У святле фараў дзвюх машын яно глядзелася вельмі маляўніча.
- Хлопцы! - падняў шклянку з «Белавежскай» Караткевіч. - Хіба на дачы гэтак вып’еш?
Ніхто з ім не спрачаўся. Гэта сапраўды было адно з лепшых застолляў у маім жыцці.
ПАЛІЦАІ Ў ЦЮБЕЦЕЙКАХ
Янка Брыль на Беларусі быў такі ж славуты пісьменнік, як і Караткевіч. Трэба сказаць, яны і знешне адпавядалі адзін аднаму. Нягледзячы на два метры росту і масіўны склад цела, Іван Антонавіч быў пранікнёны, нават шчымлівы лірык. І ў гумары разбіраўся. Ягоныя досціпы з аповесці «Ніжнія Байдуны» адразу разышліся на цытаты. Наогул, мушу сказаць, Галіяфаў у беларускай літаратуры хапала. Акрамя Брыля, ростам вылучаліся Кандрат Крапіва, Іван Мележ, Іван Навуменка, Ніл Гілевіч. Максім Танк таксама быў немаленькі.
Я сам належаў да маларослага падраздзялення беларускай літаратуры. На жаль, класікаў сярод нас было мала - Іван Шамякін, Аркадзь Куляшоў, Пімен Панчанка.
Але, нягледзячы на ўсю маю нягегласць, менавіта Брыль падтрымаў мяне пры ўступленні ў Саюз пісьменнікаў.
- У яго апавяданне пра старую добрае, - сказаў Брыль на абмеркаванні.
- А той, хто ўмее напісаць старую, аб чым заўгодны напіша.
Камісія пагадзілася з гэтым.
Аднойчы ў госці да беларускіх пісьменнікаў прыехала дэлегацыя ўкраінскіх. У тыя часы гэта была звычайная рэч - ездзіць у госці адзін да аднаго. Украінцам паказалі славутасці сталіцы, затым пасадзілі ў аўтобус і павезлі на Нарач. Яно таксама было славутасцю, праўда, той, што дасталася дарма.
У аўтобусе я апынуўся побач з Брылём.
- Бачыце вунь таго? - паказаў ён на кіраўніка ўкраінскай дэлегацыі, які гучней за ііііііых спяваў украінскую народную песню.
Трэба сказаць, Іван Антонавіч нават да маладых і дробных паплечнікаў па пяру заўсёды звяртаўся на «вы». Нездарма гаварылі, што Брыль дасюль адчувае сябе польскім афіцэрам, які трапіў у палон да бальшавікоў. Хаця на самой справе ў польскай арміі ён быў капралам.
- Бачу, - сказаў я.
- Гэта Платон Варанько. Мы яго завём Цюбецейкай.
- Чаму? - спытаўся я.
- На Днях савецкай літаратуры, якія праходзілі ў Ташкенце, усім пісьменнікам-гасцям выдавалі халаты і цюбецейкі. Выклікалі па спісе на сцэну і выдавалі. Як на складзе. А Платону не далі.