Францыі своеасаблівыя. Некаторыя зь іх, як, напрыклад, у Дэфанс, найцікавейшыя, а то і найпрыгажэйшыя ў сьвеце.
Бяз шэрага колеру
З гішпанскай культурай я пазнаёмілася, як выйшла замуж і пераехала жыць у Мадрыд. Горад гэты мне выдаўся ад самага пачатку цудоўным, поўным жыцьця, сьпеваў і музыкі.
Нідзе, мусіць, людзі так прыемна не праводзяць час. Калі мы жылі ў Мадрыдзе (ня ведаю, ці яшчэ яно так), увесь горад, уключна зь дзецьмі, быў летам на вуліцах да другой гадзіны ночы.
Было ў нас вельмі шмат сяброў — цудоўных людзей. Калі мы выляталі ў Канаду, усе яны прыехалі на лётнішча нас праводзіць, хоць было гэта ў сярэдзіне тыдня, у сераду, а другой гадзіне дня. Гішпанцы нічога ня робяць напалову. Калі прыяцель — прыяцель на ўсё жыцьцё. Усё там белае і чорнае, сьвятло і цень, дзень і ноч. Шэрага колеру не існуе.
Цеплыня халоднай Канады
Канада падалася нам вельмі прыгожай у тую перадкалядную ноч, калі мы ўпершыню яе пабачылі, асьветленую тысячамі каляровых лямпачак. Калі праз пару дзён пасьля нашага прыезду пасыпаўся сьнег, дык мы ў захапленьні фатаграфавалі зіму, не зьвяртаючы ўвагі на тое, што на вуліцах Атавы мы былі адны. Усе разумныя людзі, безумоўна, сядзелі дома, у цёпленькіх кватэрах. Але ж яны не пражылі паўжыцьця ў сухім Мадрыдзе, дзе кожная сьняжынка была скарбам.
Хутка і ў Канадзе знайшліся на працы цудоўныя людзі, зь якімі мы пасябравалі. Адзінокімі пачуваліся толькі два тыдні, калі апынуліся бяз мэблі ў пустым новананятым памяшканьні, у той час як увесь сьвет кругом нас сьвяткаваў Каляды.
Сёньня, пасьля болей як трыццаці гадоў, праведзеных у Канадзе, хачу сказаць, што мы тут ня раз адчулі гасьціннасьць і дабрыню канадзкага народу. Але найбольш захапілі нас канадцы пасьля чарнобыльскай катастрофы, калі мы вырашылі дапамагаць ахвярам у Беларусі. Канадзкі фонд дапамогі ахвярам Чарнобылю ў Беларусі, створаны маленькай групкай беларусаў у 1989 годзе, хутка ператварыўся ў чыста канадзкую шматэтнічную арганізацыю, якая дасюль памагае Беларусі й беларускім дзеткам. Гэта дазволіла нам адчуць, чым жыве гэты народ, да якой ступені ён адкрыты і спачувае ўсім, хто церпіць.
Першае спатканне з Парыжам
Гішпанскія хвалі для беларускага слова. — На апошнім паверсе сьпякоты. — Начныя вартаўнікі. — Нашыя сябры і сяброўкі. — Мы чакаем паштальёна
Гішпанскія хвалі для беларускага слова
З Гішпаніяй зьвязаныя найбольш шчасьлівыя ўспаміны майго дарослага жыцьця. Прыехала я з мужам Янкам з Парыжу ў Мадрыд 29 жніўня 1959 году, праз тыдзень пасьля нашага шлюбу. У Мадрыдзе ад сьнежня 1958 году Янка вёў разам з сваім сябрам Віцем Сянькевічам штодзённыя беларускія радыёперадачы Гішпанскага нацыянальнага радыё. Уяўляю сабе, што ня лёгка было Янку пакінуць Віцю аднаго, каб ехаць жаніцца ў Парыж, бо нават удваіх працавалі яны ад ранічкі да вечару — рыхтавалі штодня пятнаццаціхвілінную перадачу. І таму Янка моцна сьпяшаўся назад у Мадрыд. Гэта мне абсалютна не перашкаджала, бо і я была захопленая, што мы мелі беларускія радыёперадачы з Мадрыду, і яны адразу сталіся й для мяне найважнейшай падзеяй нашага супольнага жыцьця. Янку спатрэбілася паўтара году, каб здабыць хвалі. Ягонаму, Віцеваму і майму шчасьцю не было канца, калі нарэшце 8 сьнежня 1958 году беларуская мова прагучала першы раз на гішпанскіх хвалях.
Сем наступных гадоў, да 31 траўня 1965 году, мы толькі для іх і жылі. Да канца свайго жыцьця Янка ўважаў, што беларускія радыёперадачы з Мадрыду былі найважнейшым ягоным жыцьцёвым дасягненьнем. Што да Віці Сянькевіча — пазьней слухачы Радыё Свабода будуць ведаць яго як Язэпа Барэйку.
На апошнім паверсе сьпякоты
Мадрыд мне выдаўся надзвычай прыгожым і цікавым горадам. Незадоўга перад нашым шлюбам Янка наняў маленькае памяшканьне на шостым, апошнім паверсе, на вулічцы Санта Крус дэ Марсэнада — недалёка ад студэнцкай рэзыдэнцыі, дзе ён раней жыў. Адтуль было дзясятак хвілін пешкі да пляцу Гішпаніі і галоўнай мадрыдзкай вуліцы Гран Вія, недалёка пачынаўся стары горад. Але найбольш мне падабаліся тады шырокія бульвары, засаджаныя дрэвамі, дзе так цудоўна было прайсьціся зь Янкам увечары.