Выбрать главу

Былі доктар Тумаш, Янка Запруднік, Вітаўт Кіпель, Антон Адамовіч. Быў даклад Стася Станкевіча (хаця дзеля стану здароўя сам ён не прыехаў), гучаў даклад украінскага паэта Славутыча. Усяго дванаццаць дакладаў. Задавальненьне было вялізарнае. Пасьля гэтага не было тыдня, каб ня трэба было ісьці мужу або мне на міжэтнічныя паседжаньні ці імпрэзы, у арганізацыі якіх часта бралі ўдзел. Янка звычайна займаўся палітычнай дзейнасьцю зь іншымі этнічнымі групамі а я брала ўдзел у шматкультурным жыцьці і ў cувязях у галіне культуры.

У Этнакультурнай радзе

У канцы 1975 году запрасілі мяне ў арганізацыйны камітэт Шматкультурнай канфэрэнцыі жанчын Атавы, дзе я мела нагоду пазнаёміцца з шматлікімі групамі канадзкай сталіцы. Мы сталіся часткай усяго, што рабілі культурныя групы. У 1979 годзе адбыўся тут першы фэстываль «Бацькаўшчыны», у якім мы занялі вельмі пачэснае месца і бралі ўдзел аж да 1989 году, калі заняліся арганізацыяй Канадзкага фонду дапамогі ахвярам Чарнобылю ў Беларусі.

У 1984 годзе мяне выбралі ва ўправу Канадзкай этнакультурнай рады. У яе ўваходзілі больш за трыццаць галоўных этнічных групаў Канады, якія прадстаўлялі траціну насельніцтва Канады. Спачатку я там была звычайным сябрам, прадстаўляючы беларускую грамаду ў Канадзе, а пазьней мяне выбралі сябрам управы й сябрам канстытуцыйнага камітэту.

Я была тады адзіным сябрам управы, хто добра ведаў францускую мову, таму прыходзілася часта прадстаўляць раду на спатканьнях з ка- надзкім урадам і парлямэнтам.

Недзе ў тым жа часе дачку Паўлінку выбралі старшынёй моладзі Канадзкай этнакультурнай рады. Дачка Ганя была ў 1979—1980 гадах наймаладзейшым сябрам дарадчай рады міністра, які адказваў за палітыку шматкультур’я. Прэм’ер-міністар сам запрасіў яе ў раду, калі пачуў Ганін выступ на канфэрэнцыі моладзі, дзе яна прадстаўляла беларусаў. Усюды мы стараліся, каб пра беларускую прысутнасьць у Канадзе і наагул пра Беларусь ведалі канадцы і іншыя групы.

Абраза накладам 400 тысяч

У тым часе Янка актыўна працаваў у Радзе паняволеных народаў, дзе бараніў палітычныя інтарэсы беларускага народу. Тады якраз канадзкі ўрад выдаў накладам 400 тысяч асобнікаў мапу афіцыйных моваў сьвету і адзінай афіцыйнай мовай усяго Савецкага Саюзу назваў расейскую. Гэта прадстаўнікі паняволеных народаў — так называлі народы СССР і камуністычнага лягеру — успрынялі як абразу. Пачалі захады, каб выправіць такую недарэчнасьць. І ўрэшце дамагліся, каб мапу перавыдалі. Дзякуючы прысутнасьці Янкі беларуская мова была ўключаная ў сьпіс афіцыйных моваў сьвету.

У канцы васьмідзясятых гадоў я таксама даказала канадзкаму прадстаўніку ў Міжнароднай арганізацыі нормаў, што беларуская мова не называецца па-беларуску «белорусским языком», як там было сказана. Такім чынам, памылка была папраўленая ў публікацыях Міжнароднай арганізацыі нормаў на просьбу не БССР, а Канады.

Наш сьцяг перад парлямэнтам

Для нас гэта былі вялікія перамогі, бо праз усе гэтыя гады трэба было на кожным кроку змагацца, каб вярнуць Беларусь на мапу сьвету. Савецкі Менск гэтым абсалютна не цікавіўся, а Масква хавала ад сьвету, што мы наагул існуем. Разам з прадстаўнікамі іншых паняволеных народаў беларусы бралі ўдзел у дэманстрацыях, менавіта ў так званы «Дзень чорнай стужкі» (угодкаў дамовы Рыбэнтропа з Молатавым), і наш бел-чырвона-белы сьцяг узьнімаўся між іншымі сьцягамі на плошчы перад канадзкім парлямэнтам.

Не было такой магчымасьці інфармаваць пра Беларусь, якой мы не стараліся скарыстаць.

Ад актяну да акіяну: беларускія дзеткі ў Канадзе

Сустракаем гасьцей. — «У Беларусі ўсё нармальна...» — Пачынаем зьбіраць грошы. — Семдзесят сем’яў прапаноўваюць дапамогу. — Адказы на сотні пытаньняў. — Ад акіяну да акіяну

Сустракаем гасьцей

...Нашая маленькая групка беларусаў, зь вялікім бел-чырвона-белым сьцягам у руках, не магла дачакацца на лётнішчы Мірабэль у Манрэалі першых беларускіх дзетак, якія ў гэты час ляцелі ўжо дзесь над Канадай да нас у госьці.