Luke hield z’n oordeel nog even voor zich. ‘Waarom vraag je dat?’
‘Ik heb meer belang bij het overtuigen van Nick. Mijn burgerrecht binnen de Gordel hangt ervan af of ik ’m kan overtuigen dat ik werkelijk Brennan ben, om nog maar te zwijgen van mijn bankrekening en mijn schip en lading. Nick, aan mijn schip zit een afgestoten brandstoftank van de Mariner XX vast. Toen ik het voor het laatst zag, viel het met grote snelheid door het zonnestelsel.’
‘Dat doet het nog steeds,’ zei Nick. ‘Net als het schip van de Buitenstaander. We moesten daar eigenlijk iets aan doen; naar een veilige plek slepen of zo.’
‘Finagles ogen, nou en of! Zó goed is het ontwerp nu ook weer niet, ik zou ’t met mijn ogen dicht nog kunnen verbeteren, maar je zou Ceres kunnen kopen met de monopolen!’
‘Alles op z’n tijd,’ zei Garner kalmpjes.
‘Dat schip verwijdert zich met grote snelheid van het eerste rendez-vous, Garner. O, ik begrijp wat je bedoelt. Jullie zijn bang om een buitenwerelds monster in de buurt te laten komen van een werkend ruimtevaartuig.’ Het Brennan-monster keek heel even naar het seinpistool achter zich, en liet toen blijkbaar de gedachte om de stofboot te kapen varen. ‘We blijven hier tot jullie overtuigd zijn. Afgesproken? Is er een eerlijker afspraak mogelijk, met wie dan ook?’
‘Niet met een man uit de Gordel. Brennan, er zijn vrij solide bewijzen dat de mens verwant is aan de andere primaten van de Aarde.’
‘Daar twijfel ik geen seconde aan. Ik heb er een paar theorieën over.’
‘Ga verder.’
‘Over die geïsoleerde kolonie. Een groot schip arriveerde hier, en vier landers gingen naar beneden, met zo’n dertig Beschermheren aan boord, en een hele hoop Voortplanters. Een jaar later wisten de Beschermheren dat ze de verkeerde planeet hadden gekozen. De struik die ze nodig hadden, groeide niet goed. Ze stuurden met een laser een verzoek om hulp, en toen stierven ze. De hongerdood is een normale dood voor een Beschermheer, maar meestal wordt hij vrijwillig gekozen. Deze Beschermheren verhongerden tegen hun zin.’ In de stem van het Brennan-monster klonk geen emotie door; op het maskerachtige gezicht was niets te zien. ‘Ze stierven. De Voortplanters plantten zich zonder enige beperking voort. Ze hadden eindeloos veel ruimte, en de Beschermheren zullen alle gevaarlijke vormen van leven wel hebben uitgeroeid. Over wat er daarna gebeurde is uiteraard alleen maar te speculeren. De Beschermheren waren dood, maar de Voortplanters waren aan hun hulp gewend, en bleven in de buurt van de schepen.’
‘En?’
‘En de kernreactoren van die schepen werden veel te radioactief, want de Beschermheren die ze in evenwicht hielden, waren dood. Het moeten splijtingsreactoren zijn geweest, verder was de technologie in die tijd nog niet. Misschien ontploften ze, misschien ook niet. De straling zorgde voor mutaties, waaruit van alles voortkwam, van lemuren tot apen, en van mensapen tot de eerste mensenrassen, en ten slotte homo sapiens.
Dat is één theorie. Een tweede is dat de Beschermheren opzettelijk mutaties begonnen te fokken, zodat Voortplanters een kans zouden hebben om in de een of andere vorm in leven te blijven totdat er hulp kwam. Het resultaat zou hetzelfde zijn.’
‘Ik geloof het niet,’ zei Nick.
‘Je zult het gaan geloven. Je moet wel. Er zijn genoeg bewijzen, vooral in de verschillende godsdiensten, en ook in volksverhalen. Hoe groot is het percentage van de mensheid dat oprecht in een eeuwig leven gelooft? Waarom kennen zoveel godsdiensten een ras onsterfelijke wezens, die voortdurend met elkaar slag leveren? Wat is de rechtvaardiging voor voorouderverering? Je weet wat er gebeurt met een man die geen moderne geriatrische behandeling krijgt: als hij ouder wordt beginnen zijn hersencellen af te sterven. Toch wordt hij door de mensen gerespecteerd, er wordt naar hem geluisterd. Waar komen die schutsengelen vandaan?’
‘Raciaal geheugen?’
‘Waarschijnlijk wel. Het is nogal ongeloofwaardig dat een traditie zó lang kan blijven bestaan.’
‘Zuid-Afrika,’ zei Luke. ‘Ze moeten in Zuid-Afrika zijn geland, ergens in de buurt van het Nationale Park Olduvaikloof. Daar komen alle primaten voor.’
‘Dat is niet honderd procent zeker. Misschien is één schip wel in Australië geland, om de metalen. Misschien hebben de Beschermheren wel gewoon radioactief stof rondgestrooid en het daarbij gelaten. De Voortplanters zouden zich zonder natuurlijke vijanden natuurlijk voortplanten als konijnen, en de straling zou ze helpen te veranderen. Toen alle Beschermheren dood waren, moesten ze wel nieuwe vaardigheden en talenten ontwikkelen. Een deel van hen ontwikkelde kracht, een ander deel snelheid, een derde intelligentie. Het grootste deel ging natuurlijk dood. Zo gaat het nu eenmaal met mutaties.’
‘Ik geloof dat ik me kan herinneren,’ zei Luke, ‘dat het ouderdomsproces in een mens kan worden vergeleken met het ten einde lopen van het programma van een ruimteverkenner. Als de verkenner eenmaal zijn werk heeft gedaan, geeft het niet meer wat ermee gebeurt. En als wij, op onze beurt, voorbij de leeftijd zijn waarop we nog kinderen kunnen krijgen —’
‘— Dan is de evolutie met je klaar. Dan glij je alleen nog verder dank zij je momentum, volg je je koers zonder correctiemechanisme.’ Het Brennan-monster knikte. ‘Natuurlijk zorgt de wortel voor het programma voor het derde stadium. Goede vergelijking.’
‘Enig idee wat er verkeerd is gegaan met de wortel?’
‘O, dat is niet zo’n geheim. Al werden de Beschermheren op Pak er wel een poosje gek van. Geen wonder dat een kleine kolonie het niet kon oplossen. In de wortel leeft een virus. In dat virus zitten de genen die voor de overgang van Voortplanter naar Beschermheer zorgen. Het virus kan niet buiten de wortel leven, dus af en toe moet een Beschermheer weer een wortel eten. Als zich in de grond geen thallium bevindt, dan groeit de wortel nog wel, maar het virus kan er niet in leven.’
‘Dat klinkt nogal ingewikkeld.’
‘Heb je ooit met een hydroponische tuin gewerkt? De verhoudingen tussen de elementen van een stabiele ecologie kunnen heel gecompliceerd liggen. Het was op de Pak-wereld geen probleem. Thallium is op Aarde zeldzaam, maar het moet behoorlijk veel voorkomen op al die Bevolking II sterren. En de wortel groeit overal.’
‘Wat is de rol die de Buitenstaander bij dit alles heeft gespeeld?’ vroeg Nick.
Een gesis en een klikkend dichtslaande snavel. ‘Phssthpok vond oude archiefstukken, waaronder het verzoek om hulp. Hij was de eerste Beschermheer in tweeëneenhalf miljoen jaar die besefte dat er een manier was om Sol te vinden, of in ieder geval het zoeken te beperken tot een gebied van redelijke omvang. En hij had geen kinderen, dus hij moest snel iets vinden om voor te leven, voor hij de drang om te eten kwijtraakte. Dat gebeurt er namelijk met een Beschermheer als zijn bloedlijn dood is. Weer zo’n voorbeeld van een afgelopen programma. Tussen twee haakjes, bedenk hoe zwaar het Pak-ras is beschermd tegen mutaties. Een mutatie ruikt niet goed. Dat zou belangrijk kunnen zijn in de kern van de Melkweg, waar ze te maken hebben met een grote hoeveelheid straling.’
‘Dus hij kwam hierheen met een ruim vol zaad?’
‘En zakken thalliumoxide. Dat oxide was nog wel het gemakkelijkst te vervoeren. Ik was eerst nogal verwonderd over de manier waarop zijn schip in elkaar zat, maar jullie kunnen nu wel begrijpen waarom hij zijn vrachtcocon achter zijn leefgedeelte meesleepte. Straling doet hem niets, in kleine hoeveelheden. En hij kan toch geen kinderen meer krijgen.’
‘Waar is hij nu?’
‘Ik heb hem moeten doden.’
‘Wat?’ Garner was geshockeerd. ‘Heeft hij je dan aangevallen?’
‘Nee.’
‘Dan — ik begrijp het niet.’
Het Brennan-monster scheen te aarzelen. Toen: ‘Garner, Sohl, luister naar me. Achttien kilometer hier vandaan, ongeveer vijftig meter onder het zand, ligt een deel van een buitenaards ruimtevaartuig, vol zaad en zakken thalliumoxide. De wortels die ik uit dat zaad kan laten groeien kunnen een mens bijna onsterfelijk maken. Wat nu? Wat doen we met al dat zaad?’