Асабліва крыўдзіла Ніну Іванаўну тое, што некаторыя сябры без належнага разумення, а значыць і без падтрымкі ставіліся да майго змагання за беларускую мову, за беларускую школу, за беларускі друк і наогул за беларушчыну, — да таго, што было зместам і сэнсам майго жыцця, маёй літаратурнай, навукова-педагагічнай і грамадскай працы. Помню, як пасля аднаго пленума праўлення Саюза пісьменнікаў, на якім я выступіў з дакладам (было гэта ў 1988-м, у вельмі напружаны час перабудовы), прыйшоўшы дадому, я не змог утаіць ад Ніны Іванаўны пахмурнага настрою.
— Нешта здарылася? — спытала.
— Здарылася. Адбылася спроба скінуць мяне з пасады першага сакратара праўлення. Правалілася, канечне.
— I хто паспрабаваў скінуць? Маладыя?
— Не маладыя, а саракагадовыя. На чале з Бондар...
— I што яны табе інкрымінуюць, чым незадаволеныя? Слаба змагаешся за беларускую мову і за беларускую школу? Ахто ў нас змагаецца мацней? Хто больш кладзе на гэтае змаганне сіл і часу? Ды што больш! Хто робіць хоць блізу таго, што робіш ты? Адкрытым словам, публічна. I на ўсіх узроўнях — і ў Мінску, і ў Маскве?
— Рэч у тым, што некаторых гэты аспект зусім не цікавіць. Іх цікавіць улада. Ім лейцы патрэбны. Лейцы хочуць узяць у свае рукі, лейцы! А дзеля чаго? Пытанне лішняе.
— За цябе заступіўся хто-небудзь?
— Вядома. Асабліва — Уладзімір Калеснік. Такі даў ім адлуп, што ажно пырскі ляцелі. Сказаў: «Парадуйцеся, што такі чалавек у кіраўніцтве, ды пажадайце яму здароўя. Знайшлі супроць каго бунт замысліць! Чалавек да астатку выкладаецца на нашу агульную вялікую справу і робіць гэта мужна, пераканаўча — дык падтрымліваць яго трэба, а не бэсціць. Калі, вядома, і мы за гэтую справу». Вось так і асадзіў крытыканаў.
—Я ж думаю, ты не спалохаўся і не стаў прасіць, каб цябе вызвалілі?
— Не спалохаўся. I прасіць аб вызваленні не стаў, бо сёння гэта азначала б, што мяне скінулі. Я вызвалюся сам — бразну дзвярыма, калі палічу, што надышоў самы той момант. А пакуль — мо яшчэ паспею што добрае для ўсёй грамады зрабіць.
— Малайчына. Дык і супакойся, — сказала Ніна Іванаўна. — Заадно і я супакоюся. А то глянула, як зайшоў...
— Не супакоішся. На вялікі жаль, не супакоішся. Я не сказаў табе пра галоўнае.
Ніна Іванаўна падняла на мяне вочы і маўчала — чакала.
— На пленуме выступіў і мой дарагі сябра. I з усёй бальшавіцкай палымянасцю выпаліў, што за гады працы сакратаром у СП у мяне не прыбавілася ні дабрыні, ні светлыні, ні прынцыповасці...
— Так і сказаў? — перапытала зусім глухім голасам, памаўчаўшы.
— Так і сказаў. I што ж заставалася падумаць прысутным, калі адзін з самых блізкіх сяброў такое гаворыць?
Ніна Іванаўна сапраўды доўга не магла супакоіцца і яшчэ неаднойчы ў той вечар азадачана горка, амаль у роспачы, паўтарала: «Як жа ён мог такое сказаць? Гэта ж трэба вельмі не любіць, каб такі прысуд вынесці. Дык а трыццаць гадоў сяброўства куды падзець? А што было між вамі трыццаць гадоў?..» У адзін з наступных дзён сказала: «Паспрабавала ўявіць, каб Панчанка публічна, на людзях, выдаў такое свайму сябру Танку, ці Калеснік — Брылю, альбо наадварот — Танк выдаў такое Панчанку... Ці Куляшоў — Твардоўскаму... Не толькі ўявіць немагчыма, нават і падумаць брыдка...»
Менавіта пра Куляшова і Твардоўскага яна прыгадала таму, што шмат ведала аб іх сяброўстве, і не толькі з розных успамінных публікацый. Шмат расказала ёй жонка Куляшова Аксана Фёдараўна, да якой Ніна Іванаўна часта заходзіла і на Нарачы (жылі па суседству), і ў Мінску на кватэру. Аднойчы прынесла і дакументальнае пацвярджэнне дружбы двух вялікіх — перапісаныя з дазволу Аксаны Фёдараўны два лісты Твардоўскага да Куляшова. Папрасіла гэтага дазволу, бо надта ж хацела, каб і я прачытаў іх, ведаючы, што і мне будзе вельмі цікава. Адзін з лістоў, за 05.11.1968-га, падам тут: «Дорогой мой Аркаша! Позволь поздравить тебя и с праздником общим (Окт. рев.), и с твоим особо — присуждением тебе звания Народного поэта Республики, и тем самым—должностью первого заместителя Янки Купалы в белорусской и всей советской литературе. М. Танка я собственно мог бы назвать первым замом Якуба Коласа, но есть опасность, што вдруг обидится вторым по счету, хотя столь же почетным местом. Мне нет необходимости говоршь тебе о том, что чины и звания поэтам мало помогают, ты достаточно умён, чтобы знать это без меня. Но всякое даяние—благо, и если это звание принесет тебе хоть малую толику в смысле житейском, и на том спасибо. Обнимаю тебя, мой милый бывший маленькнй пьяница. Бывший большой пьяница А Т.» Вядомаж, Ніну Іванаўну не мог не ўразіць і гумар апошніх радкоў — і дасціпны, і па-сяброўску бязбоязны. У другім лісце, за 10.02.1965-га, вялікі паэт выказвае абурэнне, што кіраўніцтва Саюза пісьменнікаў Беларусі не толькі не падтрымлівае кандыдатуру Куляшова на Ленінскую прэмію, але і чыніць нейкія перашкоды. «Дела твои на Неглниной, 15 в общем хороши и, как мне кажется, увенчаются желательным результатом, но должен сказать, что хитроумный маневр братьев-белорусов ставит в недоумение не только меня и вообще твоих друзей, но и лиц совершенно объективных. Ах, Пятрусь, Пятрусь!