Усе тамы і томікі Брыля (а іх больш за дваццаць у нашай бібліятэцы) Ніна Іванаўна забрала ў свой пакой-кабінет. Нічые кнігі з усіх, што мясціліся на паліцах, так не скрэслены алоўкам або асадкай, як Брылёвы. Па пяць, па дзесяць, па пятнаццаць і дваццаць паметак, «птушачак», крэсак (вертыкальных і гарызантальных), надпісаў (асобных слоў і цэлых сказаў) — на кожнай старонцы. Усё збіраўся паказаць Брылю — хаця б яго першы, «чорны», двухтомнік, ды так і не сабраўся. Але па тэлефоне сказаў: «А не было ў цябе, Янка, па-за сямейным колам, такога пільнага, шчырага і дасведчанага чытача, як мая Ніна. Думаю, што не было. Паглядзіш уважліва сам — пераканаешся. Убачыш, што кожная крэска-крэсачка — ад радасці, ад захаплення, ад высновы: вось гэта і ёсць мова Брыля, стыль Брыля! Яна ведае, бачыць, разумее, чаму ты так напісаў і чаму іначай напісаць не мог, бо ўжо быў бы не Брыль. Можна пазайздросціць пісьменніку, у якога ёсць такія чытачы». Ці трэба дабаўляць, што гэтыя свае горача-любоўныя адносіны да прозы Брыля яна старалася перадаць студэнтам?
Як яна любіла разумнае, дасціпыае (інтэлектуальна дасціпнае!), шчасліва знойдзенае пісьменнікам трапнае, вобразнае слова! Абавязкова запамінала і брала на ўзбраенне. Але: карысталася з вялікім густам і ў сапраўды прыдатным выпадку. Так, ёй вельмі падабаўся іранічны выраз «ісці паперадзе прагрэсу» і яна была ўсцешана, калі аднойчы адкрыла, што аўтарам гэтай з'едлівай вобразнай формулы з'яўляецца рускі драматург XIX ст. акадэмік Аляксандр Сухаво-Кабылін; прынесла і паказала рэпліку з п'есы «Смерць Тарэлкіна» мне: «Калі неслі сцяг, то ён заўсёды ішоў перад сцягам; калі аб'явілі прагрэс, то ён стаў і пайшоў перад прагрэсам — так, што ўжо ён быў спераду, а прагрэс ззаду». Такія саркастычна-забойчыя штрыхі да партрэту героя ці да пэўнай сюжэтнай сітуацыі прыводзілі Нину Іванаўну ў захапленне. I яна цытавала — I Коласа, I Чорнага, і Брыля I многіх іншых. Коласаўскае «калектыў пана Тарбецкага» было ў яе адным з найбольш пахватных дасціпных азначэнняў, якое яна абавязкова пускала ў ход, калі размова ў грамадзе заходзіла пра нейкі «працоўны калектыў» і іронія напрошвалася сама сабою. У апавяданні К. Чорнага «Вясковая ветэрынарыя» канавал Сёмка Ямкавы («я не хахол, а масквіч, і не Ямкавы, а Ямкавой») прыйшоў ратаваць карову, у якой, на думку гаспадара, бульбіна ў горле захрасла, бо надта кашляе. Намацаў у гарляку цвярды прадмет і пачаў штосілы ціскаць, каб раздавіць. I адчуў, што «бульбіна» памякчэла. «Дзействуе ўжо. Цяпер пойдзець!» — абвясціў пераможна Сёмка. А гэта былі храсткі ў горле, і карова пачала канаць. Калі ў сярэдзіне 1980-х Крамлём быў узяты курс на перабудову — па краіне пачало гуляць гарбачоўскае «працэс пайшоў», г. зн. рэфармаванне ўсяго і ўся пачалося. I Ніна Іванаўна аднойчы вечарам, перад тэлевізарам, сказанула: «Гэта як у Чорнага ў «Вясковай ветэрынарыі»: «Дзействуе ўжо. Цяпер пойдзець!» Ці не кончыцца ўсё гэта, як з той каровай? » Ад смеху мяне аж затрэсла. «Ну скажы, што я добра параўнала, ну скажы!» — павярнулася, з чорцікамі ў вачах, да мяне. За жыццё гэта было, можа, усяго два ці тры разы, калі яна звярталася да мяне з падобнай просьбай. Ну але хіба можна было не пагадзіцца з ёю?
Калегі і сябры, якія ведалі пра яе вось такое «прыцэльнае» ўменне чытаць мастацкія творы, здольнасць узброіцца, такбы мовіць, «класічным смехам», аддавалі ёй належнае і ў сяброўскай грамадзе (у застоллі, на кафедры) як правіла ўжо чакалі ад яе ці дарэчы згаданай вясёлай іранічнай цытаты ці яе ўласнага, часцей — менавіта ўласнага, досціпу. Часам і нягрубай, някрыўднай сяброўскай «падкалупкі».
«ДАРАГІ МОЙ НІЛ!»
У прадмоўцы да кніжачкі лірыкі «I плямы на табе няма» я з усёю шчырасцю прызнаюся: «Калі б не яна, я не зрабіў бы і палавіны таго, што зрабіў — і ў літаратуры, і ў навуцы, і ў грамадскай чыннасці». Гэта сапраўды так. Паверыўшы ў сваё сямейнае шчасце, яна ад першых дзён замужжа пачала браць на сябе амаль усе клопаты па доме — каб даць як мага больш часу мне на творчыя і грамадскія справы. Яна не адразу і не так хутка, але паверыла, што яе лёс — гэта ён, яе паэт, значыць — і ягоны лёс, яго жыццё, яго ўзыход да наканаванага. I паверыла яна ў гэта назаўсёды, і ўспрыняла як найвялікшую ўзнагароду Госпада Бога, якою трэба моцна-моцна даражыць. I паверыла, што яна яго ведае, як ніхто, і што толькі яна можа дапамагчы яму, падтрымаць яго, бо ніхто так, як яна, не разумее яго і не зразумее. I гэта, зноў жа, сапраўды было так. Яна досыць хутка ўбачыла, што яе паэт — страшна наіўны і непрактычны ў жыццёвых справах целяпень, што яго вельмі лёгка могуць падмануць, акалпачыць, што ён кепска ведае людзей і можа клюнуць на прыманку, значыць — яго трэба засцерагаць, а як прыйдзецца — дык і ратаваць. Яна зразумела, у прыватнасці, што ён не заўсёды здольны пастаяць за сябе, за свой аўтарытэт і трэба прыходзіць яму на падмогу. «Ты мусіш трымацца і паводзіць сябе бездакорна, мусіш помніць, што на цябе глядзяць людзі», — заводзіла яна неаднойчы гаворку.