Выбрать главу

Дзячыш... Хіба за тое, што без яго ты не стаў бы самім сабой цяперашнім, можна неяк аддзячыць цяперашняму яму? I само адчуванне абавязку аддзячыць — што гэта, як не адзнака таго, што між вамі ўсё скончылася, а спадзявацца нешта вярнуць гэтаксама наіўна, як спрабаваць сабраць на круглую пятачку абляцелага дзьмухаўца ўсе яго тычынкі; у жыцці ёсць выпадкі, калі ўжо позна, і самае страшнае, што мы часцей за ўсё і разумеем гэта тады, калі ўжо сапраўды бывае позна.

«Ну як, як такое магло здарыцца?» — падумаеш, а здасца — ускрыкнеш. I не знойдзецца адказу, а будзе адно горкае разуменне, што і ты, які быў побач, у нечым прычыніўся да таго, што адбылося з ім.

Нібыта ўцякаючы ад кагосьці, збяжыш па лесвіцы... Уволю паздзекуешся са сваёй чуллівасці, але ўсё-ткі не ўтрымаешся і зойдзеш у інтэрнат.

У пакоі ўсё будзе іншым — выразаная з часопіса каляровая фотка патлатых гітарыстаў новай «групы», падсвечнік з аплытаю свечкай... Але паставіш на стол пару бутэлек піва, хлопцы палезуць па шклянкі, і ў шкапчыку ты ўгледзіш вашу старую ўчарнелую патэльню, і да душы здзівішся, што простай патэльні можна ўсцешыцца так, як рэдка чаму ў жыцці.

А хлопцы, вядома, будуць мець цябе за дзівака. Яны вып'юць па кроплі з рознакаліберных шклянак, дзеля прыліку памаўчаць. Затым адзін некуды зазбіраецца, і ты зразумееш, што іх цікавасць да цябе высілілася і трэба ісці.

Будзеш чакаць свой начны аўтобус, і падумаецца пра сябра, які цяпер далёка, ды ў вас будуць іншыя дні і вечары, многа-многа, безліч дзён і вечароў. I з ціхай радасцю і цеплынёй уявіш, як сябар чытае альбо курыць на балконе і ў цемры чырванее жарынка яго цыгарэты...

Ужо ўсе парассядуцца, а ты будзеш непрыкаяна таптацца на пляцоўцы. I нарэшце горад зразумее і лёгенька падштурхне цябе: «Ну давай, стары! Не забывай!»

I доўга будзе міргаць услед табе сваімі агнямі...

Пасля заложных халодных дажджоў чыста вызарыць. Над начнымі палямі ў зыркім мройным малодзіве будзе песціцца востры і звонкі — хоць жаць ім — маладзік.

I спакваля ўвойдзе ў душу дзіўная ўладная заміранасць. Будзеш прыцішана, без думак глядзець на ноч і неўпрыкмет заснеш, і сасніцца няўлоўны, светлы і журботны сон з высокаю травой і белагаловым малым, з хуткімі пяшчотнымі вуснамі і яшчэ з нечым, таксама цудоўным і шчымлівым...

Прахопішся, калі ноч ужо стане святлець. Папросіш вадзіцеля спыніцца на далёкай ускраіне і пойдзеш далей пешшу.

Будзе налівацца пунсам дзянніца, будуць раставаць зоркі і ярчэць антонаўкі ў садах.

I падымецца несляпучае пераспелае сонца.

I неба будзе падвышаным і нечапана блакітным.

I ты неяк пранізліва зразумееш, што бярэцца на бабіна лета, што будзе задумёны, засінены па даляглядах смугою дзень з палахлівай трапяткой цеплынёю і незнаёмай, трошкі захмялелай ад гэтага дня дзяўчынай, якую ты абавязкова спаткаеш на вуліцы і ўбачыш у яе чорных валасах павучынку...

I раптам, нібыта крынічнай вадой у спякоту, захлынешся пякучым і поўным у край адчуваннем жыцця з усім яго хараством, радасцю і болем.

I будзеш незварушна стаяць пад высокім чыстым небам, каб не расплёскаць ні кроплі таго, што жыве зараз у табе, затрымаць яго, запамятаць...

I доўга будзеш берагчы ў партманеце два білеты: зялёны самалётавы і ружовы аўтобусны.

Прыцемкам па клёне пад тваім акном нягучна залапоча дождж...

Сыны бабкі Грыпінкі

I Тады на нашай вуліцы пад вокнамі з зялёнымі і сінімі аканіцамі стаялі прысадзістыя лавачкі на тоўстых калодках, у гародчыках цвілі пяшчотныя завушніцы, вытыкаў між штыкецін калючыя лапкі агрэст, і ад ранку да вечара грымелі, пужаючы катоў і коз, рэхвы.

Па кожнай такой вуліцы на радасць дзятве абавязкова жыве які-небудзь дзікаваты, незвычайны чалавек.

У нас гэта была бабка Грыпінка.

Нават каза ў яе была не белая ці пярэстая, як ва ўсіх наўкола, а чорная, быццам чорт, намаляваны ў маёй кніжцы з казкамі.

I ніхто пра Грыпінку нічога не ведаў, не ведалі нават, адкуль яна ў нас узялася. Казалі дарослыя толькі, што ў сваёй, уперад пустой хаціне, якая касавурылася на белы свет трыма несамавітымі акенцамі з буграка над Бяльчанкай, пасялілася бабка адразу па вайне.

Жыла Грыпінка сугнеем, у госці да яе ніхто не хадзіў — не ездзіў, і бабчын сусед дзядзька Санька, седзячы на лавачцы і спрытна круцячы адной пакінутай вайною рукой «казіную ножку», часта скардзіўся нам: