Малы ўстрывожыўся.
— Не, я добра ведаю: цецярук…
Выкарыстаўшы яго збянтэжанне, я пачаў выдумляць:
— Дзядзя, таму што вялікі, а рук, бо мае на кожнай лапе па пяць пальцаў і хапае імі ён усё, як мы рукамі…
Тварык у Аліка пасур’ёзнеў.
— Пайду. Спытаю ў Лявона…
Распытванне відавочна зацягвалася, Алік прыйшоў пасля паўдня назаўтра і не адзін, а з братам, відаць, чакаў, калі той вернецца са школы.
Мне было катэгарычна абвешчана:
— Вы жартуеце, а Лявон тое самае кажа, што і я. О, глядзіце, — Алік разгарнуў кнігу на патрэбнай старонцы. — Чытайце, як тут напісана. Лепш я сам прачытаю, я ўжо амаль усе літары ведаю. Ніякіх «дзядзярукаў» няма і быць не можа.
Пакуль Алік выкладаў свае неабвержаныя доказы, Дзік управіўся з поліўкай і ўсёй паставай паказваў, што зараз самы раз пайсці на праходку, у бок лесу, дзе можна паскакаць, пагаўкаць, а то і выпужаць дурную птушку з травы.
I мы пайшлі. Кожны з нас адчуваў сябе шчаслівым. Дзік праз тое, што бяжыць наперадзе трох прыемных яму асоб і ахоўвае іх, Алік і Лявон — таму, што іх суправаджае такі прыгожы сабака, і ўсе сустрэчныя, напэўна, зайздросцяць ім, мяркуючы, быццам яны — гаспадары гэтага вялікага пса-прыгажуна.
А я? Чаму я пачуваўся шчаслівым, забылася. Хутчэй за ўсё таму, што маім малым сябрам хораша і светла на белым свеце.
КОТ У ГРУБЦЫ.
ДЗІК-САНІТАР
Наш сабака сябраваў з катом, насуперак казкам і байкам аб даўняй і трывалай варожасці паміж іхнімі дзядамі-прадзедамі. Як гаворыць народнае паданне, справа зайшла вось за што.
Калісьці ў злагадзе жылі
Сабака й кот з мышамі,
Сяброўства мелі і былі
Знаёмыя дамамі.
Рабілі справы талакой,
Бывала скварка ў кашы…
Кот жыў пад самаю страхой,
Сабака — ў бельэтажы.
А мыш жыла яшчэ ніжэй,
Займала сутарэнне,
Такі ўжо звычай у мышэй —
Пужлівыя стварэнні.
Сабака добры меў кажух,
А кот — бекеш цудоўны,
А мыш — здабыты праз мяжу
Кабат з ангорскай воўны.
Жылі падспеўваючы ўсе,
Ды нейк, зірнуўшы ў чарку,
Стаў піць сабака пакрысе
I зводзіць гаспадарку.
Ён да такой бяды дайшоў,
Што ўсе паспродваў транты
I двух заможных парсюкоў
Пусціў у кватаранты.
А сам з сям’ёю дзень пры дні
Наняўся пасвіць статак,
I хоць было ў яго брахні,
А забягаў і ў хату.
Той пёс здаўна ўжо быў вядом
Між усяго жывога:
Ён ганаровы меў дыплом
Бадай ці не ад бога.
Там ад часоў, як створан свет,
Быў спіс радні сабачай:
І кум, і сват, і бацька, й дзед
І хто з іх чым адзначан.
Які хто меў ад роду хвост —
Ці доўгі, ці куртаты,
Як на бягу і як на поўсць —
Ці гладкі, ці калматы.
I так выходзіла, што пёс,
Нібы праўдзівы шляхціц.
Але што зробіш — кепскі лёс! —
Авечкі трэба пасвіць.
Вядома, клопату стае,
Паганыя умовы…
Паперы пёс аддаў свае
Кату на перахову.
— Каб часам дзе не загубіў,
Няхай ляжаць у хаце…
Ну, кот прыняў і палажыў
Пад бэльку на палацях.
Тым часам — восені канец,
У хлеў пастаўлен статак,
Пёс атрымаў капу яец
I сала дужавата.
Мукі асьміну — на бліны,
Ячменю мех — на піва.
Мяркуе Лыска:
— Да вясны
Я пражыву шчасліва.
З лапцей я вылезу ізноў,
Сукенку спраўлю сучцы,
Куплю валёнкі для сыноў
I дзеўкам па анучцы.
Ідзе дадому, а ў двары
Душа зайшлася ў звадцы:
З яго кватэры жыхары
Не хочуць выбірацца.
Замкнулі ўсё, глядзяць з акон
І рохкаюць паскудна:
— Ідзі ты прэч, пайшоў ты вон
Адсюль, пастух прыблудны.
Паскроб патыліцу бядак:
— Калі такія справы,
Тады я здолею інакш
Сваё давесці права.
Яшчэ мой прадзед гэты дом
Узняў з адной сякерай,
Аб гэтым сведчыць мой дыплом
I прывілеяў шэраг.
Давай, каток, паперы,
Адразу ўсё праверым.
Хапіўся кот, палез пад столь,
А там — адны атрускі,
Драбочкі белыя, як соль,
З мышынай перакускі.
Парвалі кацяняты,
Паелі мышаняты.