— Ты казаў, што заканчваў вучэльню як харавік.
— Пачакай, зараз і пра гэта скажу. На другім курсе, у шаснаццаць гадоў, мне стала бракаваць грошай, бо я ўжо курыў і прастаўляў аднакурснікам выпіўку. І хтосьці са старэйшых хлопцаў сказаў: а давай з намі рабочым сцэны ў Марыінскі тэатр. Я пайшоў туды — і захварэў на тэатр, на аркестр, на оперу. Год вагаўся, — не ведаў, што рабіць. Вельмі спантанна забраў з вучэльні дакументы і пайшоў у іншую вучэльню, зноў на першы курс, на акадэмічны хор. Дырыгент — ён на публіцы, але пры гэтым не саліст, думае не пра сябе, а пра іншых. Ход канём. Так я і перастаў баяцца сцэны.
«Хто? Ён?» — з іроніяй перапытвае дон Джавані, калі дзяўчына заяўляе яму, што Мазэта ёй муж. І запэўнівае Дзэрліну, што як сумленны чалавек не дапусціць, каб такая прыгажосць дасталася такому туебню.
— Вось яно як. — прамовіла Ірына, але ўжо не са спагадай, а з захапленнем. — Але ж бачыш, як шмат ты ведаў і як добра падрыхтаваўся.
— Угу. У кансерваторыі маю рознабаковасць вельмі цанілі. Ужо на другім курсе я працаваў асістэнтам. А на чацвёртым курсе ў Піцер прыехаў наш галоўны і завітаў у госці да майго шэфа. Убачыў мяне на рэпетыцыі. Яго, разумееш, падкупіла, што ў мяне ўсё па справе, нічога лішняга. Я тады стараўся не выстаўляцца, ведаў субардынацыю. Вось маэстра і падумаў, што я пры ім буду як наш Каршакоў. Знайшоў мяне ў консе, пачаў угаворваць: паехалі, маўляў, у N, будзеш там чарговым дырыгентам, а не асістэнтам. Прыязджай проста цяпер, з кансерваторыяй вырашым пытанне, зробім табе вольнае наведванне. Я і паехаў. Але для добрых адносінаў з маэстра мне не хапіла памяркоўнасці.
— Што гэта такое? — запыталася Ірына, пачуўшы незнаёмае слова.
— А. — Грынкевіч нават здзівіўся, чаму такое слова выскачыла з яго падсвядомасці. — Нават не ведаю, як растлумачыць. Мой брат любіць гэта слова.
— Слухай, а ты ўсё ж хто па нацыянальнасці? Паляк? — Ірына нечакана змяніла тэму. — Проста ў цябе не першы раз нейкія нярускія словы праскокваюць.
— Дзяды і бабулі ў мяне з Заходняй Беларусі. А ў пашпарце ў мяне ўвогуле напісана, што я нарадзіўся ў Полацку, хоць родны мне — Піцер.
Грынкевіч прамаўляў гэта, працягваючы гаспадарыць і расстаўляючы на стале кубкі. Ён міжволі злавіў сябе на тым, што сёння ўспаміны закранаюць яго меней, чым звычайна, і ён кажа пра тыя часы амаль без эмоцый. Дагэтуль, нават праз столькі гадоў, нешта непрыемнае пачынала варушыцца ў ім, калі яго распытвалі пра «піяністычнае мінулае». Сёння ён упершыню быў збольшага спакойным.
Ірына тым часам узяла з палічкі іншую кніжку.
— Гофман?.. — прамовіла яна са здзіўленнем, пад якім хавалася расчараванне, і прачытала ўголас надпіс на фарзацы: — «Амадэю-старэйшаму ў дзень народзінаў. Н. 27.01.1991».
Гэта быў патаемны пакойчык ягонай душы, і Ірына зазірнула туды без запрашэння, проста таму, што ён не ўпільнаваў. Але праганяць яе было ўжо позна.
— Хто такі Н.? — пацікавілася дзяўчына.
— Хто такая Н. — задуменна прамовіў Грынкевіч і ўзяў кніжку з Ірыніных рук. — Адна дзяўчынка. Мне тады споўнілася васямнаццаць, а яна адсвяткавала пятнаццацігоддзе на тры дні раней. Але мы сустрэліся дваццаць шостага, каб памяняцца падарункамі, ну, каб абоім не было крыўдна. Я падараваў ёй скрадзены ў нотнай бібліятэцы клавір «Дона Джавані», а яна мне — вось гэтую кніжку, скрадзеную з бацькоўскай хаты. Гэта было маё першае і апошняе ў жыцці злачынства. Тады кнігі і ноты складана было набыць. Можа, таму мы іх ахвотней чыталі.
Дзэрліна настойвае: яна дала абяцанне Мазэта, ён муж.