“Pak deze ketting mijn zoon en hou je knuppel klaar om deze slaaf te doden als hij probeert te ontsnappen. Doe hem verder geen kwaad, want hij is zeer kostbaar. Kom.”
Narsisi trok aan de ketting, maar Jason plantte zijn voeten stevig op de grond en bewoog zich niet. Ze keken hem verbaasd aan.
“Nog even een paar kleinigheden voor we weggaan. De man die de nieuwe dag over Putl’ko moet brengen is geen slaaf. Laten we dat even rechtzetten voor deze operatie verdergaat. We zullen iets versieren met wachters of kettingen zodat ik niet kan ontsnappen, maar slavernij is er niet bij.”
“Maar — je bent niet een van ons, dus moet je een slaaf zijn.”
“Ik heb zojuist een derde soort aan jullie maatschappelijke stelsel toegevoegd: werknemer. Hoewel tegen mijn wil, ben ik toch een werknemer, geschoold, en ik ben van plan me als zodanig te laten behandelen. Reken zelf maar uit. Wat verlies je als je een slaaf doodt? Erg weinig als je een andere slaaf in het hok hebt die in zijn plaats kan duwen. Maar wat krijg je als je mij doodt? Hersencellen aan je knuppel — en daar heb je hier niets aan.”
“Bedoelt hij dat ik hem niet kan doden?” vroeg Narsisi die tegelijk verbaasd en slaperig keek naar zijn vader.
“Nee, dat bedoelt hij niet,” zei Edipon. “Hij bedoelt dat er, als we hem doden, niemand anders is die het werk kan doen dat hij voor ons gaat doen. Maar het staat me niet aan. Er zijn alleen maar slaven en slavenhouders; iets anders is tegen de natuurlijke orde. Maar hij heeft ons klemgezet tussen satano en de zandstorm en we moeten hem dus een zekere vrijheid geven. Neem de slaaf — ik bedoel de werknemer — nou mee en dan zullen we eens zien of hij de dingen kan doen die hij heeft beloofd. Als hij dat niet kan, zal ik het plezier hebben om hem te doden, want zijn revolutionaire ideeën staan me helemaal niet aan.”
Achter elkaar liepen ze naar een zwaar bewaakt en goed afgesloten gebouw met enorme deuren. Toen die open gingen zag Jason de omvangrijke omtrekken van zeven karoj. “Kijk er nou eens naar!” riep Edipon en hij trok aan zijn neus. “Uiterst scherpzinnige en zeer fraaie constructies, die het hart van onze vijanden met vrees vervullen, ons snel over het zand voeren, enorme lasten op hun rug dragen, en slechts drie van de vervloekte dingen kunnen rijden.”
“Motorpech?” vroeg Jason langs zijn neus weg.
Edipon vloekte en tierde binnensmonds en hij ging hem voor naar een binnenplaats waar vier enorme zwarte kisten stonden die waren beschilderd met doodskoppen, versplinterde botten, fonteinen van bloed en mystieke symbolen die er allemaal erg akelig uitzagen. “Die zwijnen in Appsala nemen ons krachtwater en geven er niets voor terug. O ja, ze laten ons hun motoren gebruiken, maar als die een paar maanden hebben gelopen stoppen de verdomde krengen en dan zijn ze niet meer op gang te krijgen. Dan moeten we ze naar de stad terugbrengen om ze voor nieuwe te ruilen en iedere keer moeten we maar weer betalen.”
“Een aardig handeltje,” zei Jason en hij keek naar de dichte beplating van de motoren. “Waarom breek je ze niet open en repareren jullie ze niet zelf? Ze kunnen niet zo erg ingewikkeld zijn.”
“Dat is de dood!” hijgde Edipon en alletwee de d’zertanoj deinsden bij de kisten vandaan bij die gedachte. “Dat hebben we geprobeerd, in de dagen van mijn overgrootvader, want we zijn niet zo bijgelovig als de slaven en we weten dat deze dingen door mensen zijn gemaakt en niet door goden. Maar de listige serpenten uit Appsala verbergen hungeheimen uiterst slim. Als je probeert het omhulsel kapot te maken, ontsnapt er een afschuwlijke dood die de lucht vult. Mannen die die lucht inademen sterven en zelfs degenen die er alleen maar even door worden geraakt krijgen onmiddellijk blaren en sterven een pijnlijke dood. De mannen van Appsala lachten toen dat met onze mensen gebeurde en daarna hebben ze de prijs nog meer verhoogd.”
Jason liep om een van de kisten heen en bekeek hem met belangstelling terwijl Narsisi aan het eind van de ketting achter hem aan liep. Het ding was hoger dan hijzelf en bijna tweemaal zolang. Door twee tegenover elkaar liggende openingen stak een zware stang, waarschijnlijk om de kracht over te brengen naar de wielen. Door een opening in de zijkant zag hij handels en twee kleine gekleurde schijven en daarboven zaten drie trechtervormige openingen die als monden waren beschilderd. Door op zijn tenen te gaan staan kon Jason er bovenop kijken, maar daar was alleen maar een roetig gat met een flens die daar moest zitten om de schoorsteen aan te bevestigen. Achterin zat nog een klein gaatje en verder zaten er geen andere instrumenten op de bonte kist.
“Ik begin het te begrijpen, maar je zal me moeten vertellen hoe je de instrumenten bedient.”
“Over mijn lijk!” schreeuwde Narsisi. “Alleen mijn familie —”
“Hou je kop!” schreeuwde Jason terug. “Weet je het nog? Je mag de helper niet meer intimideren. Er zijn hier geen geheimen. En dat is niet het enige; ik weet waarschijnlijk meer van dit ding af dan jij, alleen maar door er naar te kijken. In die drie openingen gaan olie, water en brandstof; je steekt ergens een brandende stok in, waarschijnlijk in dat roetige gat onder de hendels en je draait een van die kranen open om de brandstof toe te laten; de andere is om de motor sneller en langzamer te laten lopen en de derde is voor de watertoevoer. De schijven zijn een soort meters.”Narsisi verbleekte en deed een stap achteruit. “Hou dus je gemak terwijl ik met je vader praat.”
“Het is zoals je zegt,” zei Edipon. “De monden moeten altijdvol zijn en wee als ze leeg raken; want dan komen de machten tot stilstand of nog erger. Hier gaat, zoals je al dacht, het vuur in en als de groene wijzer naar voren komt mag deze hendel worden overgehaald om te gaan rijden. Die ernaast is voor hoge snelheden of om langzaam te gaan. De allerlaatste staat in het teken van de rode wijzer en als die wijst betekent het dat hij honger heeft en dan moet de hendel worden teruggeduwd en dichtblijven tot de wijzer teruggaat. Uit de opening aan de achterkant komt witte adem. Dat is alles.”
“Zo ongeveer wat ik verwachtte,” mompelde Jason terwijl hij de wand van de doos bekeek en er met zijn knokkels op trommelde tot hij dreunde. “Ze geven je het kleinst mogelijke aantal instrumenten om het ding te laten draaien, om te voorkomen dat jullie iets over de grondbeginselen te weten komen. Zonder de theorie zouden jullie nooit weten wat de hendels regelen of dat de groene wijzer naar voren komt als je druk genoeg hebt en de rode als het waterniveau in de ketel te laag is. Erg handig. En het hele ding is opgesloten in een blik, en van een booby-trap voorzien voor het geval jullie het in je hoofd mochten krijgen zelf in de handel te gaan. Het omhulsel klinkt alsof het dubbelwandig is en uit je beschrijving zou ik zeggen dat daarin een blaartrekkend oorlogsgas, zoals mosterdgas, in vloeibare vorm zit opgesloten. Iedereen die het kapot wil maken zal na een dosis daarvan heel gauw zijn ambities vergeten. Toch moet er een manier zijn om in de kist te komen en de motor te onderhouden; ze zullen ze wel niet meteen weggooien als ze net een maand zijn gebruikt. En het technische peil van dit monster in overweging nemend, zou ik de trucjes moeten kunnen vinden en alle andere ingebouwde vallen kunnen omzeilen. Ik denk dat ik het baantje aanneem.”
“Uitstekend, begin.”
“Wacht even baas. Je moet nog heel wat leren over betaalde arbeid. Er zijn altijd bepaalde arbeidsvoorwaarden en overeenkomsten die ik graag allemaal voor je wil opnoemen.”
VIII
“Ik begrijp niet waarom je de andere slaaf moet hebben,” jankte Narsisi. “De vrouw is natuurlijk doodgewoon, net zoals een eigen kamer. Mijn vader heeft daarin toegestemd. Maar hij zei ook dat mijn broers en ik je moeten helpen en dat de geheimen van de motor aan niemand anders mogen worden verteld.”
“Hol dan meteen naar hem toe en vraag toestemming voor de slaaf Mikah om me te mogen helpen met het werk. Je kan vertellen dat hij uit hetzelfde land komt als ik en dat jullie geheimen voor hem slechts kinderspeelgoed zijn. En als je vader nog meer redenen wil weten, zeg hem dan dat ik geschoolde hulp nodig heb, iemand die weet hoe hij gereedschap moet vasthouden en van wie ik kan verwachten dat hij alles precies zo doet als ik het zeg. Je broers en jij hebben veel te veel eigen ideeën over hoe de dingen moeten worden gedaan en jullie hebben de neiging de kleinigheden aan de goden over te laten en een grote klap met een hamer te geven als de dingen niet gaan zoals het zou moeten.”