— Ты, мабыць, добра кажаш.
— Як самому сабе, браток, га.
— Будзеш маім сьведкам?
— Я?
— Ну.
— Я аб нічым ня ведаю, дарагі.
— Раскажаш ты, от, пра мяне, як пра чалавека, суду і людзям, — у далоні Сьцяпану зламаўся аловак і выступіла кроў; пакалечанае прыткнуў ён да вуснаў.
— Я не магу табе нічога пэўнага абяцаць, — ён адказаў яму сіпеючым голасам. — Я, бачыш, выкупіў пуцёўку ў вадпачынак, гэ...
Ад нязначнай ранкі на руцэ пашыраўся боль. Ад гаючай пякучасьці сьліны.
— Сьведка можа апраўдаць сваю непрысутнасьць перад судзьдзёю толькі цяжкай хваробай, — сказаў Сьцяпан.
— Ты ня зробіш мне такога, — устаў цэлы Анастас (ён — Сьцяпан не памыляўся — меў мянушку Глянцпаперчык).
— Не паратуеш, дружа, мяне?
— Як, браток? — загарачыўся ён і ляпнуў: — Цябе я не абараню, а сам прападу. Зразумей, яны, — ён панізіў голас, — так прыціснуць цябе, што ўсе мы з табою насамі ў зямлю зарыем. Нешта не даводзілася мне сустрэцца з фактам, калі начальства прайграла справу ў судзе...
— Разумею. I не крыўдую я на цябе.
— Ну, браток, бывай.
— Да пабачэньня.
Глянцпаперчык разьвітаўся са Сьцяпанам без намеру калі-небудзь пабачыцца зь ім. У першую хвіліну жадалася Сьцяпану ўстаць і выйсьці разам зь ім, нават сказаўшы: "Пачакай, і я йду". Ад млоснасьці, аднак, яму адбірала ногі, а ў горле брыняў камяк, які меў смак радыскі.
Баючыся званітавацца, Сьцяпан прымусіў сябе ўявіць рэчку й поле, купаньне на чыстых глыбінях са жвірыстым дном. Прохаладзь! Сьпеў матчыны: "Ой, рэчанька, рэчанька..."
— Да пабачэньня...
Дзьверы, незачыненыя за ім, паскрыпвалі ад скразьняку.
28.
Сумленевіч пагаліўся ў цырульніка, што адчыніў сваю майстэрню ў надта дарэчным месцы — у парт'ерні гарадзкой лазьні. Ад нядбайна востранай брытвы пякла яму скура й хацелася піць. I памыцца — вылежацца ў ваньне, ва ўсьпененай вадзе дакладна адкарэць, абмыцца й нацерці цела шурпатым ручніком; смачна пакурыць потым у чакальнай залі.
Прабыў ён у ванным пакоі мо' з гадзіну. Апранаючыся, зь недаверам зноўку прагледзеў тую паперку. "Вось табе й развод", — успомнілася яму гутарка зь цесьцем. Ён скамечыў дакумант i шпурнуў яго ў сьмятнічку, а неўзабаве — падняў адтуль, выгладзіў ды паклаў у партфэлік з грашыма.
У каапэратыў вяртаўся ён ціхай Старабаярскай (тут чуваць было гудкі паравозаў на Фабрычным вакзале).
У галоўным сакратарыяце, калі Сьцяпан прачыніў туды дзьверы, было незвычайна спакойна.
— Шэф — на месцы? — запытаў ён у сакратаркі, аж тая зьдзівілася гэтым.
— Старшыня зараз заняты, — адказала яму. — Я пазваню вам, пане Сумленевіч...
Дзяўчына пужліва ўздыхнула.
— Дзякую вам. Ня трэба — я сам, — кіўнуў ён галавою, як бы перадаючы загадзьдзя дамоўлены сыгнал.
Сьцяпану зрабілася горача. Ён зразумеў, што падсьвядома сам прыкідваецца прыніжаным, пераўтварае сябе ў жаласьлівую ахвяру чыёгасьці самавольства ў той час, калі мае ў сваім распараджэньні спосабы супрацівіцца.
"Я скажу яму пра Кіру", — вырашыў Сьцяпан. Але не адразу ён учыніў тое, да дробязаў разглядаючы габінэт, быццам нейкі мэмарыяльны пакой, прысьвечаны памяці пісьменніка або вучонага.
— Алё, — ён пачуў праз мэмбрану сухі голас старшыні, які, відаць, дагаворваў з кімсьці тэрміновае. — Так...
— Я хачу пагаварыць з табою.
— Так... А хто гэта, э, звоніць?
— Ты не пазнаеш мяне? Я — Сьцяпан.
— Як?
— Сьцяпан!
— Сьцяпан? — і, затым, старшыня да таго кагосьці: — Вы, э, прабачце мне... Алё, я слухаю, слухаю вас.
— Сьцяпан Сумленевіч тут, — вымавіў ён з расстаноўкай, набіраючыся заедлівага гневу. — Су-мле-не-віч... Чуеш ты мяне?
— Гм, э... Паслухайце вы: у мяне зараз, э, няма часу на размову. Пазванеце мне, прашу я, э, вас, заўтра раніцай, калі ласка.
— Заўтра — гэта доўга.
— На жаль, э, сёньня ў мяне крайне запоўнены дзень. Э, так.
Сьцяпан цярпліва прапанаваў:
— Я зьяўлюся ў цябе ў дзевяць гадзінаў раніцы. Добра? — ён ужо як бы пабойваўся таго, што шэф, вось, пачне сыпаць сьмехам i скажа: "Пацалуй ты мяне, ведаеш, дзе?.."
— Вы перш пазванеце мне...
— Нашто? Ці ня можна нам зараз дамовіцца?
У тэлефоннай трубцы заглохла; яе засланілі далоняй.
— А ў чым, э, справа, калі гэта не таямніца?.. — запытаў старшыня, і Сумленевіч пазнаў па яго голасе, што ён сьмяяўся.
— Дробязь: Кіра перадае табе сардэчныя вітаньні й нешта такое, што хачу я ўручыць табе асабіста, — Сьцяпан дадаў: — Калі так можна сказаць, уласнаручна...
— За вітаньні ад вашай жонкі я дзякую, э, але не разумею іх? — адказаў яму старшыня. — Адносна-ж вашай просьбы аб сустрэчу са мною, дык, э, калі ласка, званеце мне вы, э, прыкладна, у восем гадзінаў раніцы. Заўтра.