Выбрать главу

Але ж дзеве з амірбарам вельмі сціплай трэба быць.

І хоць стрыманай жанчына быць павінна пры мужчыне,

Але горш хаваць пачуцці, калі гора ў сэрцы шмат.

Так і я прыкрыла ўсмешкай гора тайнага прычыну;

Вось таму я і паслала да цябе сваю Асмат.

З тых часін, як пакахалі мы з табой адзін другога,

Аднаму табе належу — клятвы слоў не забывай!

І на тым стаяць нязменна буду я па волі бога;

Калі ж здраджу — хай мне пекла дасць прытулак, а не рай!

Дык ідзі, мой віцязь мілы, ў бой рашучы на хатайцаў;

Дай жа бог, каб з перамогай ты вярнуўся, як герой.

Як мне выцерпець разлуку, як цябе мне дачакацца?

Сэрца мне сваё пакінь ты, а маё вазьмі з сабой!»

Адказаў: «Дзеля цябе я галаву гатовы скласці;

Ты жыццё мне захавала, каб з нуды не спапялеў;

Ты вачэй маіх свяцільня, ты нязгасны промень шчасця!

Дык пайду я на хатайцаў, як адважны грозны леў!

Так, як я табой адоран, не пасмеў ніхто б і марыць,

Бог цябе паслаў, каб вечна быў пазбаўлен я трывог,

Ты вачэй агністым бляскам разагнала ў сэрцы хмары,

Твой я — покуль не разверзне ў гневе нетраў бездань бог!»

Мы над кнігай вечнай клятвы пакляліся з ёю разам,

А яна ў сваім каханні прысягнула двойчы мне:

«Калі я парушу вернасць, хай абрушыцца адразу

Кары грозная дзясніца гневам божым на мяне!»

Хутка час прабег кароткі ў гаворцы задушэўнай,

Паміж слоў салодкіх елі мы салодкія плады.

У хвіліну развітання грудзі боль сціскаў страшэнны,

Ліўся ў сэрца бляск праменны з воч каханай маладых.

Цяжка мне было не бачыць твар з крышталю і рубінаў.

У шточасным аднаўленні лашчыў вока свет дзівос,

Мне эфір струменіў сонца праз блакітныя глыбіні.

Сам дзіўлюся, што разлуку перанёс, як буру ўцёс».

ПАХОД ТАРЫЭЛЯ Ў ХАТАЙ І ВЯЛІКАЯ БОЙКА

«На каня я сеў уранку, загадаў: «Трубіце ў трубы!»

Апісаць табе не ў сілах, як ішлі мы ў той паход.

Нібы леў, я з войскам рушыў,— не мінуць хатайцам згубы! —

Мы ішлі па бездарожжы, не збаяўшыся нягод.

За індыйскія ўладанні перайшлі мы неўзабаве.

Хан Рамаз паслаў насустрач нам ліслівага пасла;

Ён сказаў, каб гнеў наш зменшыць, той штукар у хітрай справе:

«Можа пасці воўк хатайскі ад індыйскага казла!»

Ад Рамаза перадаў ён падарункі дарагія

І сказаў: «Хан слёзна просіць: не знішчай ты нас усіх!

Мы ж і так сваёй пакорай моцна скручаны за шыі,—

Згодны мы аддаць без бою скарб увесь, дзяцей сваіх.

Ты даруй за грэх. Схіляем мы павінныя галовы:

Не вядзі, пабойся бога, войскі ўсе свае сюды!

Каб унікнуць руйнавання, мірным шляхам здаць гатовы

І малому твайму войску нашы замкі, гарады».

Склікаў я сваіх візіраў, пасадзіў усіх з сабою.

Мне сказалі: «Віцязь юны, ты старых паслухай нас:

Вораг хітры — смерць-расправу ён рыхтуе над табою,—

Сцеражыся, каб наўперад папярэдзіць здрады час.

Ты збяры найбольш адважных, з імі руш у край варожы,

Войска пойдзе следам. Весткі хай ганцы шточасна шлюць.

Будуць шчырымі хатайцы — хай клянуцца імем божым,

Калі ж не — хай помста спаліць непакорную зямлю!»

Спадабаліся парады, што далі мае візіры.

Адказаў: «Рамаз, я згодзен з прапановаю тваёй:

Лепш, чым ад мяча загінуць, жыць у злагадзе і міры;

Да цябе іду без войска, я з аховаю адной».

Трыста воінаў надзейных у паход я ўзяў з сабою,

Войска ззаду прыпыніўшы, сам падаўся ў добры час.

Загадаў: «Куды б ні йшоў я, вы ідзіце ўслед за мною,

А падыдзе небяспека, я адразу клікну вас».

Мы тры дні ішлі. Сустрэўся нам другі пасол ад хана;

Ён прыслаў шаўкоў нямала і пярсцёнкаў залатых.

Перадаў Рамаз: «Сустрэцца вельмі з вамі пажадана,

Вас чакае тут багата падарункаў дарагіх».

І дадаў: «Пасол гаворыць ад майго імя ўсю праўду.

Сам табе насустрач еду я без воінаў адзін».

Адказаў я: «Бог мне сведка, прапанове гэтай рады,—

Мы сустрэнемся з табою так, як з бацькам родны сын».

Спачывалі мы аднойчы на густым лясным улонні;

Зноў паслы прыйшлі з пашанай нізка-ўгодлівай сваёй,

Мне прыгналі ў падарунак маладых стаенных коней.

«Сапраўды,— сказалі,— прагне цар пабачыцца з табой!»

І дадалі: «Дакладае цар табе: «Я дом пакінуў

І насустрач еду, шчасны заўтра ўбачыцца з табой».

Я паслоў прыняў гасцінна, даў шатры ім для спачыну,

Дываны паслаў, увагай ашчаслівіўшы сваёй.

Справа добрая падзякі заслугоўвае звычайна,—

З тых паслоў адзін употай у шацёр пракраўся мой:

«За дабро,— сказаў, і ласку я табе адкрыю тайну,—

Хай яна цябе ўратуе ад пагібелі ліхой.

Выхаванцам твайго бацькі быў калісь я паслухмяным.

Зараз я пачуў пра змову і сказаць табе прыбег.

Ці ж магу цябе, як ружу, бачыць мёртвым, растаптаным?

Ты паслухай — падрабязна раскажу я ўсё табе:

Ведай, віцязь, хан хатайскі для цябе рыхтуе здраду,—

Ён схаваў у лесе дзесьці свой стотысячны атрад,

Трыццаць тысяч жа схавана ў іншым месцы ў засаду,—

Калі ты не будзеш пільным, дык не вернешся назад.

Цар цябе сустрэне з ласкай — ты прыемны для пагляду,—