Кожны келіх быў аздоблен бірузою ці рубінам.
Баль ніхто не мог пакінуць, хоць бы п'яны падаў з ног.
Быў вясёлы і шчаслівы між гасцей тых гаманлівых,
Паглядаў я на красуню і згасаў сардэчны жар.
Пачуццё сваё хаваў я ад старонніх палахліва.
Даражэй за ўсё на свеце — сузіраць каханай твар!
«Ціха!» — цар сказаў, і змоўклі гукі музыкі і спеваў.
«Тарыэль,— працягваў,— сын мой, ты ўсцешыў вельмі нас:
Мы спраўляем урачыстасць — вораг чэзне ў ганьбе й гневе.
Ганарыцца слушна кожны, хто цябе ўбачыў раз.
Як вяртацца будзем, выйдзі разам з ёю сустракаць!»
Мы цябе адзець павінны ў адзенне дарагое,
Толькі больш да твару тое, што авеяна ў баях;
Дык прымі сто поўных скарбніц, што заслужаны табою,—
Сам пашый, чаго захоча пажадаць душа твая!»
Сто ключоў ад сотні скарбніц мне паднеслі ўрачыста;
Я з пашанаю ўславіў і царыцу і цара.
Абнялі мяне абое — сонцы сонцаў прамяністых,
Раздарылі шчодра войску безліч рознага дабра.
Цар, ізноў за стол засеўшы, стаў смяяцца, весяліцца,
Загучалі лютні, ліры, песень гукі паплылі;
А як дзень сустрэўся з цемрай, нас пакінула царыца.
Да паўночы мы ў бяседзе заліхвацкі рэй вялі.
Разышліся, калі рукі не маглі ўтрымаць бакалы.
Я ўвайшоў у спачывальню, зноў мой розум памутнеў.
Пачуцця свайго нявольнік, я не мог стрымаць запалу
Да тае, чый позірк ясны ўспамінам пёк мяне».
ПІСЬМО НЕСТАН-ДАРАДЖАН ДА СВАЙГО КАХАНАГА
«Да мяне слуга з'явіўся і сказаў неспадзявана:
«Вас пытаецца жанчына, шалем твар прыкрыўшы свой».
Здагадаўся я адразу, хто прыйшоў і кім пасланы,—
Усхапіўся і ўбачыў, як Асмат ішла ў пакой.
Рад я быў сустрэць вястунку ад тае, па кім згараю,
Пацалункамі прывеціў твару мілага абрыс,
Пасадзіў з сабою поплеч, запытаў: «Ці дома тая,
З кім раўняцца не пасмее самы стройны кіпарыс?
Пра яе мне ўсё расказвай, а пра іншае не трэба».
Адказала: «Толькі праўдзе я заўжды служу адной:
Так запаў ты дзеве ў сэрца, што была на сёмым небе;
Загадала зараз вестку аб табе прынесці зноў».
І пісьмо дала; зірнуў я, і заззяла ўсё навокал,—
Мне пісала дзева: «У сэрцы я схавала вобраз твой,
Калі ехаў ты з паходу, ратаборац яснавокі,—
Не шкада мне слёз прычыны, што наклікана табой.
Бог мне ўклаў у вусны мову, каб цябе я ўслаўляла;
Толькі глухне ў час разлукі анямелы голас мой.
Для цябе, мой леў жаданы, кветнік руж узгадавала,—
Я клянуся вечным сонцам назаўсёды быць тваёй!
Недарэмна ліў ты слёзы, бо дамогся спачування;
Дык не плач і не журыся, прэч гані ты чорны жаль!
Спрэчка — хто красой з нас першы — толькі часу марнаванне.
Той убор, з якім прыехаў, падары ты мне на шаль.
Ён чало тваё ўпрыгожваў, той убор на дзіва рэдкі;
Як на мне яго пабачыш, будзеш радасцю цвісці.
Ад мяне ж вазьмі на памяць дар мой сціплы — бранзалетку.
Хай такой, як гэта, ночы не спаткаць табе ў жыцці!»
ПЛАЧ ТАРЫЭЛЯ І ЯГО НЕПРЫТОМНАСЦЬ
Тут, як рык звярыны, ўзнікла Тарыэлева рыданне.
Гаварыў: «Вось дар каханай — ён і радасць, ён і боль!»
Зняў з рукі ён бранзалетку — неацэнны знак кахання —
І прыклаў яе да вуснаў, і, самлеўшы, ўпаў на дол.
Так ляжаў ён нерухомы, як мярцвяк у дамавіне,
На грудзях яго цямнелі два вялікіх сінякі,
І ад гора быў скрываўлен кіпцюрамі твар дзяўчыны,
І на твар яго сцякалі з рук Асмат вады цуркі.
Непрытомнасць друга, брата засмуціла Аўтандзіла;
Град агнёвых слёз дзяўчыны прапякаў граніт наскрозь.
Ачуняў ён, бо вадою той агонь яна згасіла.
«Я ажыў,— сказаў,— каб нанаў кроў смактаў абрыдлы лёс!»
Ён устаў, прысеў на ложак, паглядзеў навокал дзіка;
Быў, як ружа, твар юначы, стаў жаўцейшы, чым шафран.
Не прамовіў ён ні слова, скуты ўвесь тугой вялікай,
Бо шукаў збавення ў смерці, не прайшоўшы лёсу грань.
Ён сказаў: «Даслухай, дружа, гэту сумную аповесць
Пра мяне, пра дзеву тую, што ў труну мяне звядзе;
Хоць не бачыўся ты з ёю, сэрца друга ўчуе споведзь.
Я дзіўлюся, як застаўся я жывы сярод людзей?!
Так Асмат сястрой мне стала і загойвала мне раны.
Аддала мне бранзалетку ў дадатак да пісьма.
На руку яе надзеў я і ў адказ паслаў каханай
Чорны шаль, які прасіла ў развітальны час сама!»
ПІСЬМО ТАРЫЭЛЯ Ў АДКАЗ СВАЁЙ КАХАНАЙ
«Напісаў ёй: «Сонца свету, ты праменнем апаліла
Крылы мужнасці і спрыту, сэрца зраніўшы наскрозь;
Ты красой і зграбным станам паланіла розум, сілу,—
Чым аддзякую за шчасце, што мне погляд твой прынёс?!
Ты аднойчы ласкай мілай адвяла ад сэрца згубу.
Гэты дзень з тым днём шчаслівым ці ж магу не параўнаць?
Атрымаў я бранзалетку, на руцэ нашу, а губы
Шэпчуць словы дарагія, дзе са мною ты адна!
Чорны шаль, што ты прасіла, шлю табе з Асмат-сястрою,
Шлю ўбор чароўны — ў свеце больш такога не знайсці.
Ты прыйдзі, мой дзень наступны асвятлі сваёй красою!
Ты адна — маё каханне, зорка ясная ў жыцці!»
Адаслаў з пісьмом Асмат я. Сон заплюшчыў мае вочы.