Бђбђйгђ сиртмђ кирђк,
Бабайга таяк кирђк,
Кызларга яулык кирђк,
Егеткђ аяк кирђк,
Ирлђргђ йљрђк кирђк!
Бичура ярдђм итсен,
Албасты чыгып китсећ,
Йортныћ дњрт почмагында
Тимерче књрмђс кљтсен,
Дњртесенђ дњрт тимер,
Шулар байлыкка књмер…
Чулпан бабай мал бирсен,
Зђћге бабай юл бирсен,
Умай-ана углы бирсен,
Кызыр-Батман кул бирсен!
Авырулар кермђсен,
Кара књзлђр књрмђсен,
Чит-ят илнећ, камчылар
Йортка якын йљрмђсен!
Љйгђ каргау кермђсен!
Тфњ! Тфњ! Тфњ!
Читят эткђ ярдђм шул!
Авыз-борыны тулсын!
Козгын бодын азмасын,
Кара кайгы язмасын,
“Кара њлем” савыты
Мђћгелеккђ тулмасын!
Књк иясе — Тђћребез
Котлау-ырыс юлласын!
Тђћре исеме белђн,
Кояш исеме белђн,
Ќир-Су ќисеме белђн:
Матурлык,— сезгђ,
Батырлык,— сезгђ,
Бар ќанга ил бирсен,
Балага тел бирсен,
Изгегђ чђчкђ бирсен,
Явызга кљл бирсен,
Мђћге яшђгез!
Артсын кешегез,
Булсын ишегез!
Иренђ сыгыт
1. Актык мизгеллђрећне торасыћ,
2. Ќиткђн ат кебек чыгып китђргђ…
3. Каян килде сића бу њлем?
4. Сары ќапырак кебек саргайдыћ,
5. Кара тупырак кебек карамыктыћ, закунгынам!
6. Кичђдђн бирле тен ќаныћда торабыз
7. Авызыћ(н)ы ачып бер сњз дђ дђшмисећ,
8. Књзећ(н)е књтђреп бер дђ карамыйсыћ,
9. Мине ташлап китђргђ торасыћ,
10. Ник мине дђ алмыйсыћ њзећ белђн.. Эџе, џе, џе..
11. Ничек торырмын соћ мин синсез?
12. Ућ канатыћ белђн каксаћ (каксам?)
13. Сул канатыћ астына алдыћ..
14. Кайан инде синећ кебек манатым (канатым) булыр?
15. Кайан кљтђрмен инде мин сине?
16. Њрге ќулдан кљтсђм дђ
17. Cин килмђссећ,
18. Тњбђнге урамнан кљтсђм дђ
19. Син булмассыћ,
20. Кайан тыћларым инде инде
21. Син булмассыћ, синећ сњзећ(н)е?
22. Керђдер идећ дђ
23. Њдђ сећ ме, аќагы?— диеп дђшђдер идећ.
24. Инде кемнђ(р) булыр мђћа синећ кебек?
25. Ничек сњлим инде синећ сњзећне?
26. Ничек ќырлыйм инде синећ ќырыћны?
27. Иртђ торсам да
28. Чушы ќырны ќырларга калдырдыћ.
29. Кич ќатсам да
30. Чушы сњзне сњлђргђ калдырдыћ,
31. Почмактан почмакка
32. Ќљрергђ калдырдыћ, эџе-џе-џем..
33. Эстиптђге ђрем кебек
34. Селкенергђ калдырдыћ.
35. Судагы агач кебек
36. Тирбђлергђ калдырдыћ, ќарымгынам!
37. Бакчага чыксам
38. Тљрле (о)чар кошлар сайрыдыр (тљрле агачлар шаулыйдыр)
39. Кайсы коштан тыћлармын
40. Синећ телећне?
41. Кайсы агачтан карармын
42. Синећ буйыћ(н)ы?
43. Урманга барсам (Тљрле агачлар шаулар)
44. (Ђ) син(ћ) агачыћ корыган булыр..
(бу корыган агач аныћ агачы дип карармын, ай, ќарымгынам!)
45. Кырга чыксам
46. Тљрле њлђн чђчђк атар,
47. Ђ синећ чђчђгећ корып кипкђн булыр..
48. Бу кипкђн чђчђк
49. Аныћ чђчђге, дип карармын ай, ќарымгынам!
50. Актык чыгыуыћ
51. Кала кебек йортыћны,
52. Йакты ызба(ћ)ны караћгы калдырып..
53. Кайтмас ќиргђ (о)затабыз ай: ќарымгынам!
54. Инде кемне кљтђрмен
55. Сине кљткђн кебек?
56. Ызбага керсђм дђ син булмассыћ..
57. Каралдыга чыксам да син булмассыћ..
58. Актык баруыћ
59. Тар ќулны кић итеп, ќарымгынам!
60. Ќакты койаш астында
61. Ничек илтеп куйарбыз сине
62. Караћгы ќир куйынана,
63. Ничек тњзђрсећ
64. Караћгы ќир астыћда. Эџе-џе-џе…
65. Аќаћ, тђтђћ
66. Ќылыда булса, каршы чыксын
67. Имтђкле бђбекђлђрећ
68. Каршы алырга, эџе-џе-џе…
69. Имгђкле бђбекђгезне
70. Ќир астында куйарга китерђбез..
71. Ничек Тњзђрсећ ќир куйынында,
72. Караћгы ќир астында?
73. Агач майы ќандырыр идем
74. Баш очында
75. Гњрећђ ќактылыгы сузылыр булса,
76. Баш очыћа књмер калдырыр идем
77. Сђћа (кирђге) була торган булса,
78. Алай жарый торган булса иде ќарымгынам!
79. Ничек калдырып киттим инде
80. Сине(ћ) њзећне генђ
81. Ќир куйын(ы)на?
82. Ал мине дђ ќаныћа, ќарымгынам!
83. Ник шулай
84. Ќарый торган булмаган
Ай, ќарымгынам!
85. Бары шуны гына сорыйм син(н)ђн:
86. Куркытма, љркетмђ син безне,
87. Ќокла ићде тыныч йокыћны,
Ай, ќарымгынам!
Ай, ай, ай, эџе-џе-џем…
Њлгђн кеше артыннан ђйтеп калу
— Авыр туфрагы ќићел булсын!
— Тђћре њз катына алсын!
Вопросы
1. Почему тюрки-тэнгрианцы свои молитвы читают на родном языке?
2. Какие телђклђр Вы еще слышали?
Задание
1. Выучите один или несколько телђклђр.
С о д е р ж а н и е
Г л а в а I . Тэнгрианство — религия тюрков и монголов 3
Г л а в а II. Традиционное тюркское мировоззрение 10
2.1. Представления тюрков-тэнгрианцев о мироздании 10
2.2. Тюркский календарь 21
2.3. Тюркская письменность 37
Г л а в а III. Божества 46
3.1. Дух Неба — Тэнре 46