— Куды, — пытаюся, — бяжыш?
А ён, з падскокам, адказвае:
— Бягу крычаць: злазь з даху, не псуй гонты.
Я подбегам услед. Ногі віруюць, а галава вярэдзіць: ну куды ты, дурань, прэшся, што там, грошы за дзякуй даюць?
Выбягаю да Палаца і аж вачам не веру. Столькі народу на пляц убілася, што і вужака паміж ног не праслізне. Ніколі не думаў, што ў нас такая процьма сарамлівых. І ўсе, як адзін, на Палац пазадзіралі галовы.
Бачыш ты іх, не паспелі выпрастацца, як вунь куды галовы пазадзіралі...
І равуць у адно горла:
— Злазь з даху, не псуй гонты.
— А што, не злазіць? — пытаюся ў бліжэйшага з сарамлівых.
— Учапіўся, што той клешч.
— Кляшчу пакуль запалкай не прыпячэш, не адпусціць, — міжволі ўспомніў я.
— Якія запалкі? Мы культурны народ, у нас тысячагадовая гісторыя!
— Дык чаго енчыць, калі гісторыя. Ён жа на даху сядзіць, а не на карку...
І яшчэ хацеў нешта сказаць, але часу не хапіла, бо міліцэйскія штыхі ўжо рассякалі пляц. Я, натуральна, наўцёкі, ды дзе там. Выперазалі што мае быць. Вярнуўся да хаты злосны, як не ў пару разбуджаны чмель. Халера іх пабяры, гэтых французаў, думаю. Калісьці панавыдумлялі абы-чаго, а нашыя сарамліўцы цяпер пра тое ўспомнілі і баламуцяць народ дыскусіямі. Ад сораму яшчэ ніхто ніколі не паміраў, а з дыскусіі часам такое пачыналася, ад чаго потым не адзін дыскутант уласным языком душыўся...
Зрэшты, чаго злавацца на французаў? Хіба я без іх не ведаў, што калі ў дзяцінстве бацька па срацы мала лупцаваў, дык потым міліцыянт абавязкова па спіне аддубасіць!
Апошнім часам мы неяк забыліся на Бога і таму лічылі, што вышэй за Маскву нікога няма. Дарэмна так лічылі. У вербную нядзелю саслізнулі з бліжэйшай аблачыны два анёлкі і перадалі нам цыдулку. Усё, што там было напісана, я пераказваць не буду, але справу патлумачу.
Рэч у тым, што Бог вырашыў, каб далей мы з уласнага розуму жылі і самі вылучалі, каго з нябожчыкаў у пекла накіроўваць, а каго ў іншыя месцы. А як заўпарцімся, дык умомант настане канец свету.
На халеру нам здаўся лішні клопат! Аднак што тут паробіш? Бога і кругаля не абмінеш! Таму давялося адразу склікаць сход з усіх, хто апынуўся пад рукой.
— Увага, — кажам. — Раней мы ў Масквы пыталіся, з якой нагі нам чаравікі абуваць, а тут з неба такая ўлада звалілася, якой і Масква ніколі не мела. Цяпер мы самі мусім выпраўляць нябожчыкаў і ў рай, і ў апраметную. Толькі пакуль невядома, каго куды. Таму давайце свае крытэрыі і прапановы.
Здаецца, яшчэ нічога такога не здарылася, а народ знямеў, быццам яго лёдам прыхапіла. Ужо і сонца на дол пахілілася, а каб хто хоць слова. Добра, што нейкі дзядок у кажуху выратаваў.
— У мяне парсюк не кормлены, — кажа. — А наконт мерцвякоў, дык іх трэба праз вушка голкі працягваць. Хто не пралезе, таго ў пекла. Так у старых кніжках напісана.
Дзядок вышкраб з-пад каўняра кажуха голку і сунуў галаву ў вушка. Галава пралезла, а далей не атрымалася.
— Да свайго часу я яшчэ ўсохну, — запэўніў ён грамаду і пашыбаваў карміць парсюка.
— Я з вамі не згодны, — запыніў дзядка прафесар з Гародні. — Мне таксама даводзілася старыя кніжкі чытаць, і там зусім іншае напісана. А менавіта: хутчэй вярблюд пралезе ў вушка голкі, чым багацей у рай.
Не паспеў прафесар сесці на лаўку, як побач з ім ускочыў незнаёмы мне чалавек. Апрануты багата, а лямантуе, як голы.
— Людзі, — крычыць, — не слухайце яго. Які дурань тады грошы стане зарабляць? А без грошай мы зусім у галечы змарнеем.
— Галоўнае — не грошы, а гонар, — стрымана заўважыў вайсковец,— Хто за абарону Масквы загіне, таго без чаргі ў рай.
Вайскоўца падтрымала колькі ветэранаў.
— Як трэба сябе не паважаць, — казалі яны, — каб хоць на хвіліну паверыць, быццам ёсць нехта вышэйшы за Маскву. Таму мы прапануем на месцы адно складваць спісы і адпаведныя рэкамендацыі, а пасля Масква хай сама вырашае, каго куды.
Нарэшце! Я ўжо цыгарэты ў кішэні намацаў, а той дзядок у кажуху нават паспеў за дзверы выскачыць, але тут...
Ёсць у нас тут адзін такі, надта разумны.
— Вы што, — кажа, — зусім з глузду з’ехалі? Масква нас усіх у апраметную сплануе, а на тыя ўтульныя месцы, што нам у спадчыну належаць, сваіх пасадзіць.
Аклізаў... Зноў улегліся ў спрэчку, аднак нічога лепшага не змаглі прыдумаць, як звярнуцца да ўсяго паспаліцтва за парадай. І добра зрабілі. Бо недзе праз тыдзень прыйшоў да нас чалавек аж з-пад Мазыра і кажа:
— Парады ў мяне няма, але я пігулкі прыдумаў. Танна каштуюць.
— Навошта нам твае пігулкі? — адказваем.
— У мяне не ад жывата пігулкі, — тлумачыць. — Хто маю пігулку глыне, той паміраць не будзе...