Аднойчы ён адшукаў рыдлёўку і спыніўся ля гурбы ламачча, скіданай на падворку з кавалкаў дошак, шыферу, бітай цэглы і ўсялякага такога іншага...
Недзе тут была студня, якую ў сваю пару выкапаў яго бацька.
Вясна толькі пачыналася, і са споду друз быў прыхоплены лёдам.
«Затое ў мяне будзе свая вада, і сюды будзе хадзіць за вадой жанчына», — суцешыў сябе чалавек, каб не шкадаваць поту.
Выслабаніўшы ад непатрэбшчыны верхнюю кадку, ён апрастаў святлу шлях і зазірнуў у тхло прадоння.
Дно студні было забруджанае розным смеццем, паўзверх якога выцягнуўся мёртвы шчур.
— Ну, як ты там?—запытаўся чалавек у студні.
— Гібею! — рэхам, даўжынёй у пятнаццаць кадак, адгукнулася студня.
— Пачакай трохі, пацяплее, і я выкіну бруд.
— А ты не забудзешся?
— Калі запынюся тут, дык не забудуся.
— На халеру табе кудысьці цягнуцца. Хіба дзе знойдзеш саладзейшую ваду?
Ён нічога не адказаў. Усцягнуў дубовую накрыўку на кадку, але і праз накрыўку пачуў:
— Глядзі, ты абяцаўся.
«Абяцанкі-цацанкі, а дурню радасць», — раптам са злосцю падумаў ён і адкінуў рыдлёўку.
У дарозе ён прызвычаіўся быць нікому не патрэбным і пакрысе навучыўся жыць, каб і яму ніхто не быў патрэбны. А тут на яго кідаліся з усіх бакоў, як сабакі на голую лытку. І яму зайздросна ўспомнілася воля, зорная адзінота і яшчэ нешта, што не мела зграбнага слова, але было самым істотным у таямнічым пакліканні шляху. Той, хто збірае пыл дарог, ведае, што гэта такое.
Дарогі падсохлі, і аднойчы на золку ў адтуліну замка знаёмым посвістам паклікаў вецер. Чалавек ухапіўся за голае плячо жанчыны.
Тады вецер нахабна паляпаў у шыбу.
— Сціхні, прыблуда. Людзей пабудзіш, — злосна цыкнула акно.
Але хіба слова ўтаймуе вецер?
— Фіранкі хай застануцца, — папрасіў ён жанчыну, апрануўся і выйшаў на падворак.
— Вецер свішча, камні маўчаць. Хто з табой будзе размаўляць?—запытаўся ганак.
— Ты абяцаўся, — папракнула студня. Ён зайшоў у хлеў.
— Пайду, — сказаў варштату.
— Хада — гэта не работа, — паўтарыўся варштат. На кухні, куды ён вярнуўся, каб прысесці на дарогу, жанчына сказала:
— Вецер умее задзіраць спадніцы дзяўчатам, але ці атуліць ён цябе на ноч?
— Навошта табе глытаць пыл? — ужо на вуліцы запытаўся сусед. — Сядай у вазок і паляцім разам. А на вячэру вернемся дахаты.
— Сапраўды, — падахвоціла жанчына. — Я нараблю галушак.
Мужчына даслухаў і выйшаў за брамку. Аднак далей ногі пачалі блытацца. Ён азірнуўся і ўбачыў, як цень ушчаперыўся ў штыкеціну.
— А табе якая справа?! — гыркнуў ён і пайшоў шпарчэй.
Цень выцягнуўся ляйчынай і яшчэ нейкі час марудзіў хаду, але потым у сярэдзіне пэнкнуў — і чалавек зваліўся тварам у першы веснавы пыл.
Ён хварэў нейкі час на беспрытомнасць, і жанчына даглядала яго, як скінутае бурай птушаня. Яна брала ў рукі шытво і днямі сядзела каля ложка. І анёлкі былі тут. Спачатку яны палохаліся чужога жытла і туліліся да яе ног, але потым абвыкліся і часам ладзілі такі вэрхал, што жанчыне даводзілася кідаць працу, каб супакоіць неслухаў.
Праз нейкі тыдзень ён акрыяў, адшукаў рыдлёўку і пайшоў у сад. Следам пацягнулася валацужная зграя схуднелых за зіму катоў.
Бралася на ноч. Чорны шацёр неба ў адным месцы працёрся, і вецер зацыраваў дзірку поўняй.
Не было аніякага спеху, і ён мог адкласці справу, але яму гэтак закарцела. Той, каго абрала адзінота, шануе свае парыванні.
Пад каштэляй ён спыніўся і ўтыркнуў рыдлёўку ў дзірван.
Каты паўскоквалі на рэшткі гнілога плота і пакрыўджана завуркаталі. Як толькі ён перарушыў акопваць суседняе дрэва, яны адштурхнуліся ад плота і паляцелі некуды ў бок поўні... А насустрач ім кіраваў вазок.
— Я знайшоў яе, — крыкнуў сусед і святочна азірнуўся на жонку. Нябожчыца паняй сядзела за яго спіной і сарамліва торгала рагі чорнай хусткі. — Хай трохі пабудзе, а потым назад вярну.
Сусед, акрэсліўшы круг над вуліцай, прыстаў на свой падворак, а ён яшчэ доўга туліўся пад дрэвам, стомлена абапіраючыся на рыдлёўку. Затым прысланіў яе да галамня і натруджана пасунуўся ў бок хаты.
Над комінам хістаўся бялёсы дым, у вокнах гарэла святло, і на фіранках адбіваўся цень жанчыны, якая чакала яго вячэраць.
Зрэшты, падумаў ён, куды б ні ішоў адзінокі чалавек, ён заўсёды ідзе да самога сябе.
СУПЛЁТ ЭСЭ
Толькі багі адразу нараджаюцца багамі, а чалавек — ён ад грахоўнага семені. І таму яно зусім няпроста выгадаваць з вісклівага курдупеля нешта людскае. Тым болей, што чорт дзяцей любіць і ад сябе не пушчае.