«Што?»
«Мне падалося, ён пісаў не пра мяне. Па нейкую іншую дзяўчынку. І пра іншую краіну. Не пра тую, адкуль я прыехала. Напэўна, хаваўся».
«Зразумела», — сказаў яе жаніх досыць няўпэўнена.
«І там чамусьці няма ні слова пра майго брата. Калі хочаш, я табе пачытаю. Гэты тэкст у мяне заўжды з сабой. Хочаш? Праўда, гэта будзе пераклад. А пераклад — гэта помста мове за тое, што яна нарабіла… За яе бясконцасьць і за яе магутнасьць.»
«Нешта я зноў цябе не разумею. Па-нашаму нельга так сказаць. Сьмешна гучыць. Помста мове. Ха-ха. Прабач».
«Калі б ты меней сьмяяўся, дык, можа, больш зразумеў бы. Слухай. Будзе цяжка, але я паспрабую табе перакласьці».
3. ЯК І БОЛЬШАСЬЦІ ДЗЯЎЧАТАК У ГЭТЫМ УЗРОСЬЦЕ, ЁЙ НЯ НАДТА ПАДАБАЕЦЦА ЯЕ ІМЯ
Як і большасьці дзяўчатак у гэтым узросьце, ёй ня надта падабаецца яе імя. Прызналася мне надоечы за сьняданкам, апусьціўшы вочы, запіхнуўшы за шчаку ладны кусман бутэрброда з арахісавым маслам. Я ўсё жыцьцё чамусьці думаў, што яно салодкае, як мёд — усё з-за цукерак грыльяжных, якія так любіў у дзяцінстве (часам, калі ясі гарачае, здаецца, тыя арэхі дагэтуль тырчаць у зубах). І вось яго пачалі прадаваць і ў нас. Дурны мужык, як варан. Яно ж салёнае, гэтае масла, салёнае, быццам шпроты ў цукры. А яе вось хлебам не кармі — дай паласавацца. Хітрая.
Сьнедалі таропка, як заўсёды. Грымела музыка, мы заўжды гучна ўключаем музыку, калі хочам пагаварыць, музыку бяз словаў — і тут яна прызналася мне, што хацела б, каб яе звалі зусім, зусім іначай. Яна гаварыла з поўным ротам, гаварыла, плакала і жавала, бо і не прызнацца не магла, і страшна было, а калі пражоўваеш словы, то і адказнасьць за іх нібыта ўжо меншая. Толькі дзеці гэтак умеюць. Так і не сказала, якое з імёнаў падаецца ёй прыгожым. Але я бацька, я ведаю і безь яе, мне паложана. Ведама ж, яна хацела б, каб яе звалі… Ну, напрыклад, Ярына. Ці Карына. Ці Аксана. Красанна. Сьняжана. Крака-срака-жана. Язык зламаць можна. Вымаўляючы іх, як ніколі выразна адчуваеш, што яны — ня нашы, адчуваеш, як супраціўляецца ім артыкуляцыйны апарат, які ў нас генэтычна не наладжаны на аднаўленьне такіх грубых нотаў. Не прыстасаваны да вымаўленьня ўсіх гэтых неймаверных, чужацкіх, пошлых — не, не імёнаў: мянушак, прыдатных хіба для таго, каб клікаць сабакаў. Мяне ажно перасмыкае, калі я ўяўляю сабе, што яна, мая дзяўчынка, мая сіямская Сіа з цудоўным папірусам у тонкіх руках, магла б бегчы да мяне па вуліцы гэткай карынай на камбікорме, гэткай сьняжанай з адкрытай усім вятрам шыяй, гэткай аксанаю ў аксаміце. Не бываць гэтаму. Я сказаў.
Я, бацька.
Я памятаю, як я даў ёй імя. Гэта было прынцыповае пытаньне, каб яно трапіла ў пашпарт менавіта ў такім выглядзе. Тады нам з табой здавалася, што толькі такім чынам, нікога не баючыся, яна, Сіа, зможа данесьці свой папірус — з гонарам, не хаваючыся ні ад кога. Цяпер я быў бы больш асьцярожны. Але тады я прыехаў, поўны рашучасьці і нейкай надта ўжо здаровай злосьці, апрануты як на вясельле. На вясельле маёй Сіа — у нейкім сэнсе гэта і праўда былі яе першыя заручыны са сьветам. Каб мяне выслухалі і ня выпхалі ў каршэнь, я мусіў выглядаць рэспэктабэльна. Я нават вычысьціў зубы, нібы зьбіраўся да дантыста. Я завязаў гальштук. Я вышчыпаў валасы ў носе. Малады бацька, дастаўнік гарматнага мяса і сьвежых яйцаклетак да двара яго вялікасьці.
Тут усё было прадумана. Дом рэгістрацыі грамадзянскага стану быў падобны адначасова на перакуленую ванначку для немаўлятаў, вясельны торт і магільны ўзгорак. Менавіта сюды давала свае справаздачы сьмерць, але толькі тая, што прыпісаная да нашага раёну. Менавіта тут прымала роды ўсемагутная папяровая акушэрка — але толькі ў тых, хто з нашага раёну. У іншых былі свае парафіі.
Я прыехаў перад самым закрыцьцём. Тут нядаўна зрабілі рамонт, бязьлюдныя калідоры наводзілі на думкі пра падзеньне нараджальнасьці і зьніжэньне фэртыльнасьці, пахла тынкам і глыбокім тылам. Я адчыніў дзьверы — яна сядзела пад гербам, як пад горбам. Зьбіралася сыходзіць, чысьціла пер’е.
«Сіма?» — перапытала яна абыякава. — «Сіта? Серафіма?»
Сіа, мая ты жэншчына.
«Вы недачулі. Сі-а».
Яна ўздыхнула, высунула шуфляду і дастала Кнігу.
«Паслухайце, мужчына. Вось якія імёны ёсьць на сэ. Сара, Сьвятлана, Сафія. Сьняжана. Станіслава. Стэла. Сюзана. Серафіма. Ёсьць яшчэ такое прыгожае славянскае імя Стаглава. Як бачыце, імя Сыя…»