«Паглядзі, што ты мне тут панапісвала!» — закрычаў ён, а лес узяў ягоныя словы і панёс кудысьці, быццам Лёччык нічога не казаў. Аддай мне голас, лес. Аддай мне лес, голас.
«Што? Дзе?»
«Вось, тут», — і ён паказаў на сваю футболку. На ёй і праўда густа сінелі адбіткі Лёсіных пальцаў, носа і нават вуснаў. Нібыта і праўда яна нешта напісала на белай тканіне футболкі зь дзіркай на плячы. Нейкі даўгі сказ незразумелымі, таямнічымі знакамі.
«Так ужо і не зразумелымі», — прамовіла Лёся, прыглядаючыся. — «Глядзі, вось тут у мяне атрымалася „б“. А гэта можна прыняць за лацінскае „s“. Гатычным шрыфтам. А тут ужо нейкая глаголіца…»
«Трэба будзе расшыфраваць», — сказаў Лёччык. — «Здаецца, мяне зараз званітуе.»
«Ташніт», — засьмяялася Лёся. — «На Языку гэта называецца: у цібя ташніт».
«Не ў цібя, а цібе», — няўпэўнена сказаў Лёччык. — «Але я таксама напішу штосьці ў цябе на майцы. Бо ты вось якая чыстая…»
«Ні халеры ня чыстая», — сказала Лёся. — «Але пішы, браце мой ташніт, пішы».
І ён расьціснуў у пальцах жменю чарнічын, з роспаччу думаючы, што іх зусім не паменела на гэтым узгорку пасьля іхнага ўварваньня, расьцёр іх, так што пальцы зрабіліся аж чорныя, сеў перад ёй і пачаў пісаць на Лёсінай футболцы, проста на грудзях і жываце.
«Пра ваўкоў пішаш?» — спытала абыякава Лёся, адкінуўшыся на сьпіну і заплюшчыўшы вочы. — «Як жа ў жываце цяпер бурчыць…»
«Ага», — сказаў заклапочаны працаю Лёччык, не падымаючы вачэй. — «Усё».
Ён працягнуў ёй руку, і яны падняліся. Пахла блізкім балотам, смачна, як абедам на лягернай кухні. Недзе там, дзе віліся камары, снуючы ў паветры сваё воблака, быў шлях да машыны. Яны прайшлі скрозь камароў, нібы скрозь дым, прыплюшчыўшы вочы, потым пастаялі крыху пад сонечным промнем, які біў проста з найбліжэйшага куста, затым стомлена пацягнуліся па сьцяжыне і выйшлі нарэшце зноў на дарогу, да машыны.
Каця і бацька ўсё яшчэ былі там. Каця прыціскалася шчакой да шкла бакавых дзьвярэй, і рука яе шукала за сьпінай бацьку, а той не даваў сябе знайсьці, прыціскаўся носам да Кацінай патыліцы, набіраў сабе ў ноздры яе жоўтыя валасы, і казаў ёй нешта. Яны былі цяпер як адзін чалавек. І месца для Лёсі і Лёччыка паміж імі не было.
«Я не разумею, што ён кажа», — сказаў Лёччык.
«А я разумею», — адгукнулася Лёся. — «Чакай, я зараз».
Яна пракралася да машыны, дзьверы якой былі адчыненыя, падпаўзла на каленях з таго боку, дзе не было ні бацькі, ні Каці, і хутка вярнулася да Лёччыка з кніжкай у руках. «Атлас аўтамабільных дарог Эўропы» 1939 году. Маленькі скарб. Лёччык паглядзеў на сястру з ухвалай.
«Ведаеш што, Лёччык», — сказала Лёся. — «Хадзем са мной у Брэмэн».
«Хадзем», — сказаў ён. — «Толькі трэба пашукаць нейкага мяса. Мы з табой будзем ісьці доўга. Вельмі доўга. Да Брэмэну ведаеш колькі адсюль?»
«Зараз скажу», — Лёся задумалася. — «Кілямэтраў пад тышчу. А ты на чым будзеш граць, калі мы прыйдзем?»
«На костцы», — сказаў Лёччык. — «Ведаеш, бываюць такія косткі, у жывёлаў і ў людзей, зь дзірачкамі, у якія можна дзьмуць, як у жалейку?»
«Так», — пацьвердзіла Лёся. — «А я буду біць у ба.»
«Біць у ра», — сказаў Лёччык.
«Біць у бан», — сказала Лёся.
Яны ўзяліся за рукі і вярнуліся да іхнага чарнічніку. Было такое ўражаньне, што за гэтыя хвіліны ягадаў тут вырасла яшчэ больш. Высока падымаючы ногі, каб іх не засмактала ў сінюю багну, яны пайшлі ў адваротны ад камароў бок, туды, дзе канчаўся чарнічны сьвет. І неўзабаве іх ужо не было ні на ўзгорку, ні пад ім, ні на мапе, ні пад ёй. І вось ужо двум дарослым людзям, мужчыну з пунсовым тварам і жанчыне з кароткімі жоўтымі валасамі, толькі і засталося, што выпытваць у камарынага воблака, куды ўцякла законна здабытая кроў.
«Лёч-чык! Лё-ся-а-а!»
«У іх галасы, як у Важатых», — сказаў Лёччык, паскараючы крок. — «Асабліва ў гэтай, з жоўтымі валасамі».
І тады Лёся засьмяялася. Яна даўно не сьмяялася. І лес засьмяяўся разам зь ёй.
2. У ТРАКТАРЫСТА БЫЛО ШЭСЬЦЬ ПАЛЬЦАЎ
У трактарыста было шэсьць пальцаў. Ці то на правай руцэ, ці то на левай, бацька ўжо ня памятаў. Пяць нармальных, як ва ўсіх людзей, з бліскучымі, чорнымі пазногцямі, цьвёрдымі, як алмаз — а за валасатым мезенцам рос яшчэ адзін, маленькі, худы, сінявата-бледны, які тырчаў убок, і пазногаць на ім быў зусім малюсенькі, белы, дагледжаны. Бацька ня мог адвесьці позірку ад гэтага дадатковага, бонуснага пальца. Па ўсім было відаць, што трактарыст ня можа ім варушыць. Бескарысны, прыгожы, жаноцкі палец. Вырас на руцэ ў чалавека, як пустазельле. Можа, і ня палец зусім, а нейкі нарост. Бацька намагаўся не глядзець на той шосты палец — і ўсё роўна глядзеў, як загіпнатызаваны.