— Слабая надзея,— заўважыў маёр.
— Якая-б слабая яна ні была,— пераканаўча адказаў Паганель,— нельга яе адкінуць. Калі спраўдзіцца маё меркаванне пра тое, што бутэлька была кінута не проста ў акіян, а ў раку, якая ўпадае ў яго, мы немінуча напаткаем, дзе-небудзь сляды палонных. Паглядзіце, сябры мае, на карту гэтай краіны. Я зараз давяду вам, што я правы!
Пры гэтых словах Паганель разгарнуў на стале карту Чылі і аргентынскіх правінцый.
— Глядзіце,— прадаўжаў ён,— ідзіце за мной у гэтай прагулцы цераз амерыканскі кантынент. Пераступім вузкую палоску Чылі. Асілім Кардыльеры і апусцімся ў пампасы. Колькі рэк, шматводных і глыбокіх, абвадняюць гэтыя мясцовасці! Рыо-Негро, Рыо-Каларадо, іх прытокі ў дзесяці месцах перасякаюцца трыццаць сёмай паралеллю. Усе яны маглі данесці бутэльку з дакументамі да акіяна. Можа там, у стойбішчы індзейцаў, на берагах якога-небудзь малавядомага ручая, у цяснінах с’ер, чакаюць дапамогі тыя, каго я маю права называць нашымі сябрамі! Няўжо мы не апраўдаем іх надзей? Хіба вы не згодны са мной, што мы абавязаны перасячы гэту краіну па прамой лініі, якую нарысаваў на карце мой ногаць? А калі, супроць усякага чакання, мы не знойдзем іх тут, то павінны будзем ісці ўздоўж трыццаць сёмай паралелі да канца, нават у тым выпадку, каб давялося зрабіць для гэтага кругасветнае падарожжа!
Гэтыя палкія і шчырыя словы географа зрабілі вельмі вялікае ўражанне на ўсіх слухачоў. Усе паўскаквалі з сваіх месц і наперабой стараліся паціснуць яму руку.
— Я ведаю! Бацька знаходзіцца там! — крыкнуў Роберт Грант, не зводзячы позірку з карты.
— Дзе-б ён ні быў, мой хлопчык,— адказаў Гленарван, мы яго знойдзем! Прапанова нашага сябра Паганеля зусім лагічная, і мы павінны без хістанняў пайсці па паказаным ім шляху! Капітан Грант можа быць палоннікам або шматлікага і сільнага племені індзейцаў, або якога-небудзь заняпалага і слабага роду. У апошнім выпадку мы яго вызвалім сілай. У першым выпадку мы сустрэнем «Дункан» на ўсходнімі беразе Амерыкі, паедзем у Буэнос-Айрэс, дзе маёр Мак-Набс арганізуе там атрад, які здольны будзе перамагчы ўсіх індзейцаў аргентынскіх правінцый.
— Вельмі добра сказана, сэр! — усклікнуў Джон Мангльс.— Я дадам, што пераход цераз амерыканскі мацярык не ўяўляе ніякай небяспекі.
— Ні цяжкасці, ні небяспекі! — падхапіў Паганель.— Шмат людзей ужо зрабілі яго, а ў іх не было ні тых матэрыяльных сродкаў, што ў нас, ні той ганаровай мэты, якая падтрымлівае наш энтузіязм. Хіба ў 1782 годзе нехта Базіліо Вілармо не прайшоў ад Кармена да Кардыльераў? А хіба ў 1806 годзе алькад правінцыі Кансепсіён, чыліец дон Луіс дэ-ля-Круц, выехаўшы з Антуко, не дабраўся праз сорак дзён да Буэнос-Айрэса, прабіраючыся якраз па гэтай-жа трыццаць сёмай паралелі? Нарэшце палкоўнік Мартын дэ-Мусі таксама абхадзіў усю гэту краіну уздоўж і ўпоперак, робячы для навукі тое, што мы хочам зрабіць у імя міласэрддзя і гуманнасці.
— Пане Паганель! — сказала Мэры Грант прыглушаным ад хвалявання голасам.— Як нам падзякаваць вам за тое, што вы гатовы перажыць столькі небяспек для выратавання нашага бацькі?
— Небяспек? — ускрыкнуў Паганель.— Хто тут вымавіў слова «небяспека»?
— Толькі не я! — адказаў Роберт Грант, бліснуўшы вочкамі.
— Небяспекі! — паўтарыў Паганель! — Але адкуль яны возьмуцца? Іх няма! Справа тычыцца толькі падарожжа ў трыста пяцьдзесят лье[20],— мы-ж пойдзем па прамой лініі,— пра падарожжа пад шыратой, на якой у паўночным паўшар’і ляжаць Іспанія, Сіцылія, Грэцыя, пра падарожжа ў ідэальных кліматычных умовах, пра падарожжа, на якое, урэшце, трэба менш месяца! Уласна кажучы, гэта проста прагулка, а не падарожжа!
— Пане Паганель,— запытала Элен,— вы думаеце, што індзейцы, да якіх трапілі ў палон пацярпеўшыя крушэнне, захавалі ім жыццё?
— Ці думаю я пра гэта? Так, я ў гэтым нават пераконан! Індзейцы-ж не людаеды. Адзін з маіх землякоў, нехта Гінар,— я з ім пазнаёміўся ў Геаграфічным таварыстве, на працягу трох гадоў быў у палоне ў індзейцаў. Ён пакутваў там, з ім дрэнна абыходзіліся, але, як бачыце, ён усё-ж застаўся жывым. Еўрапеец — карысны чалавек у гэтых мясцінах. Індзейцы ведаюць ім цану і ахоўваюць іх, як завадскіх дамашніх жывёлін, як добрых коней!
— Усё ясна,— сказаў Гленарван.— Трэба ехаць, і як мага хутчэй! Па якім шляху мы накіруемся?
— Шлях будзе лёгкім і прыемным,—адказаў Паганель.— Спачатку некалькі гор, пасля адхонны спуск па ўсходняму схілу Кардыльераў і ўрэшце раўніна, гладкая, роўная, укрытая кветкамі,— нібы сапраўдны сад!
— Паглядзім па карце,— сказаў маёр.
— Калі ласка, дарагі Мак-Набс. Мы пачнем падарожжа на чылійскім узбярэжжы ў тым месцы, дзе яго перасякае трыццаць семая паралель, гэта значыць між мысам Румена і бухтай Карнейро. Потым, праехаўшы праз сталіцу Арауканіі, мы пяройдзем цераз Кардыльеры Антукскім праходам, пакінуўшы вулкан далёка на поўдні. Далей, мы спусцімся па адхонных схілах гары і, перайшоўшы Рыо-Каларадо, дасягнем пампасаў, возера Салінаса, ракі Гуаміні і С’ера-Тапалькен, гэта значыць граніцы правінцыі Буэнос-Айрэс. Мы пяройдзем яе, узбярэмся на С’ера-Тандыль і адтуль апусцімся проста к мысу Медано на Атлантычным акіяне.