А мядзведзіца тая, казалі людзі, часта прыходзіла да таго хутара, ля ліпы сядзела, дзе тое медзведзяня пахавана. Гаспадар ёй есці выносіў: і мёд, і малако. Нічога не брала. Відаць, не магла дараваць людзям, што забралі ў яе малое.
Рэшата гораху і …наццаць бліноў
Я ўжо казаў вам: старасць не радасць. Дзе тая сіла, што была некалі? Паўдня польку скакаў на вяселлі, мог з'есці за раз рэшата гароху і бліноў намазаных штук …наццаць. Цяпер адзін на два бакі памажу і то ледзь адолею… Вось як, мае вы саколікі, што дуж быў Манюкін, то дуж. Прыехаў раз у вёску цырк. Фокусы розныя паказвалі, смяшылі людзей. А пасля выходзіць адзін сілач.
— Хто, — кажа, — са мною падужацца хоча?
Рост у яго — ледзь да столі не дастае, ногі тоўстыя, як у слана.
— Можа, ты? — тыкае ў мяне пальцам.
Усе ў рогат. Надта ж малы я: ледзь відаць з-пад шапкі.
— Чаму не, — кажу, — магу. Але ж ты мяне заб'еш, такі здаравяка.
— Я памаленьку, — смяецца сілач.
— Ну, калі памаленьку, то давай.
Ухапіў ён мяне і давай вадзіць то ў адзін бок, то ў другі: ні прыпадняць, ні паваліць не можа. Злаўчыўся я, схапіў яго за ногі і пляхнуў. Што тут тварылася: і смех і грэх.
Ды не сілай славіўся я, а голасам. Не, спявак з мяне быў неважнецкі, але затое гудок мог перакрычаць. Калі зараву, на некалькі вёрст чуваць, шыбы ў вокнах звіняць. Хто стаіць побач, затыкае вушы. Поп нават у хор царкоўны запрасіў. Відаць, змікіціў, што на мой голас прыхаджане паваляць.
— Ты, — кажа поп, — напаўголаса цягні, а то парафіян, чаго добрага, паразганяеш.
— Я, — кажу, — наогул, не пайду ў тваю царкву. Дурня знайшоў, горла дарма драць.
Поп як смала прыстаў.
— Богу ўгодна, каб ты, Манюкін, спяваў у хоры.
— Ці мала што богу ўгодна, — кажу, — галоўнае, што мне ўгодна.
Поп давай мяне сарамаціць, бязбожнікам называць.
— Ты, — кажу, — бацюшка, хоць гаршком мяне называй, а ў печ не стаўляй.
Бачыць поп, што справы дрэнь. Пацішэў. Заплаціць паабяцаў.
Бог богам, а грошы трэба-такі былі. Каму ж капейка пашкодзіць? А я багаты Цімошка: сабака і кошка. Даў згоду. З месяц спяваў. Зацягну алілуя, дык веруючыя на калені падаюць. Паваліў валам народ у царкву, новага пеўчага паслухаць. Папу даход, хваліць мяне з амбона. У канцы месяца за разлікам прыйшоў.
— Так і так, бацюшка, абяцаў — плаці!
— Навошта табе грошы? — кажа. — Нябеснае царства падару.
Я і так і сяк пад'язджаю, ды поп сваё заладзіў: царства нябеснае ды царства нябеснае. Ну, думаю, пачакай, даўгагрывы, сквітаемся, за мной не стане. Выпіў я на вялікдзень дзесятак яек, каб горла прачысціць. Вядома, чарку прапусціў — усё, як не кажы, смялей. Ну, і пайшоў у царкву: людзі яйкі свянціць, а я горла драць.
Народу тады набілася ў хорам божы, як дзверы зачыніць. Усе на мяне глядзяць, як на святога. Кіўнуў поп, і хор зацягнуў алілуя. Чакаю, пакуль мая чарга падыдзе. Набраў поўныя лёгкія паветра і як зароў на ўвесь голас: іконы на сценах заварушыліся, быццам святыя ажылі. А я яшчэ мацней раву, як бык недарэзаны. Поп ледзь на нагах стаіць: збялеў увесь, дрыжыць, рукі падняць не можа, каб лоб перахрысціць… I тут свечкі пачалі тухнуць, шыбы звінець, а адна ікона не ўтрымалася на цвічку і пляхнула дзяку на галаву…
Што тут пачалося!
— Ізыдзі, сатана, ізыдзі, — замахаў крыжам поп.
Усе на выхад павалілі, крык, гам, вэрхал несціханы. А я з усіх сіл стараюся. Поп, як ачмурэлы, бегае, заклікае людзей да парадку. Ды не стрымаць парафіян. Аднекуль чутка папаўзла, што канец свету, ратавацца трэба.
Адным словам, саколікі, прагналі мяне з царкоўнага хору з трэскам. Поп лаяў з амбона, пекла абяцаў. Ды хіба такога, як я, запалохаеш? У самога дзеда Міхеда спытайце, хто смялей ад яго і мяне быў у партызанскім атрадзе… Шкада, няма ў жывых друга-найфайнейшага, а то ён паведаў бы… Ды што я гэта збіваюся з пятага на дзесятае, як пасля добрага паднядзелку? Я і ў тым пекле так закрычу, што чэрці паразбягаюцца. Ужо калі ваўкі нашто смелыя, і тыя майго голасу баяцца. Слухайце, дзед Манюкін не салжэ.
Пайшоў гэта я ноччу на рэчку кошыкі правяраць: так званы ес. Зімой, вядома, калі рыбка на скаварадзе смачней скваркі пасля вялікага посту.
Іду я, і Лыска за мной улёг. Хай ідзе, думаю, удвух весялей. Рачулка лясная, ад вёскі няблізка. Затое рыбы там кішма кішыць. Так што і ноччу не шкада ногі вярэдзіць.
Ну, прыйшлі гэта мы. Я кошыкі выцягваю, рыбу вытрасаю, сабака бегае. Сабака бегае, ля кожнага куста нагу падымае. Увесь яго сабачы занятак. Што яму да рыбы.
А налезла добра-такі. Выцягнуў плотку з калодку, язя з парася, шчупака… ну няхай не з быка, але з добрае свінчо. I які гэта дурань выдумаў, што рыбачы хлеб лядачы. Можа, і не даймаў нас голад ніколі, што рыбка ратавала. Во і тады: цэлы мех натаптаў. Хочаш сам еш, хочаш прадавай, а пажадае душа — сушы, пасля як знойдзеш…