CHAUMAS: w niektórych dialektach: aumas. Trucizna podana w pokarmie, (dokładnie w suchym pożywieniu, w odróżnieniu od trucizny podanej w jakiś inny sposób).
CHAUMURKY: jedna z najbardziej znanych i popularnych trucizn, często używana przez assassinów. Chaumurky była bezbarwną i bezwonna cieczą, podawaną prawie zawsze w napojach. W niektórych dialektach: murky lub musky.
CHWYTOWÓD: zewnętrzny przewód filtrfraka, odprowadzający wydychaną przez nos wilgoć do systemu odzyskowego filtrfraka (patrz: FILTRFRAK).
CORIOLISA, KURZAWA: każda większa burza piaskowa na Diunie, której wiejące na otwartych równinach wiatry wzmagane są przez ruch obrotowy planety, aż osiągają prędkość do 700 km/h. Kurzawa Coriolisa powoduje „deszcz piasku” (el-sajal — opad pyłu wzniesionego na średnią wysokość, ok. 2000 m, lub matar — opad pyłu wzniesionego na dużą wysokość, powyżej 2000 m).
CORRINÓW, RÓD: ród pochodzący z Salusa Secundus (trzeciej planety Gammy Waiping), biorący swą nazwę od niby-mgławicy Corrin, w pobliżu której rozegrała się słynna bitwa kosmiczna (w roku 88 P.G.), ustalająca jego panowanie nad Imperium. Padyszach Imperator Szaddam IV, ojciec Irulany Corrino-Atrydy, był ostatnim, osiemdziesiątym pierwszym władcą z dynastii Corrinów. Po śmierci Szaddama IV spadkobiercą fortuny rodu został Farad’n, syn Wensicji (trzeciej córki Padyszacha Imperatora) i hrabiego Dalaka Fenringa, jednakże do czasu uzyskania odpowiedniego wieku regencję w jego imieniu sprawowała matka.
CYTADELA: pałac w Arrakin; największa budowla w całej historii ludzkości, zbudowana podczas dwunastoletniej Dżihad Fremenów i panowania Paula Muad’Diba Atrydy. Budowa Cytadeli została sfinansowana dzięki handlowi przyprawą. W jej skład wchodzi wiele całych budowli z ujarzmionych przez dżihad planet, które zostały przewiezione galeonami Gildii.
CZERW PUSTYNI: patrz: SZEJ-HULUD.
DAO: trans odrętwienia, rodzaj letargu bindu, w którym Bene Gesserit może spowolnić swoje fizjologiczne czynności do poziomu na krawędzi utrzymania życia. Trans pomocny w celu przetrwania w zagrażających życiu warunkach, a także potrzebny do odmłodzenia komórek.
DIUNA: potoczna nazwa Arrakis, trzeciej planety Canopusa. DRUGA DŻIHAD: patrz: DŻIHAD FREMENÓW.
DRUGI KSIĘŻYC: mniejszy z dwóch satelitów Arrakis, godny uwagi ze względu na sylwetkę skoczka pustynnego w rzeźbie powierzchni (patrz: PIERWSZY KSIĘŻYC).
DRYF: wtórna kolektorowa faza generatora polowego Holtzmana. Znosi ciążenie w pewnych granicach, określonych proporcjami masy i zużycia energii.
DRYFOWA LAMPA: patrz: KULA ŚWIĘTOJAŃSKA.
DUDNIK: fremeński przyrząd w kształcie krótkiego palika z mechanizmem sprężynowym i kołatką na końcu, używany w dwóch celach: przywołania lub odciągnięcia czerwi pustyni. Po wbiciu go w bardziej zwartą, nawietrzną stronę wydmy i zwolnieniu mechanizmu sprężynowego, kołatka wydawała charakterystyczne „dudnienie” przywabiające szej-huludy. Jako niezastąpiona pomoc w podróży, często niezbędna dla przeżycia, dudnik był jednym z elementów wyposażenia fremsaka (patrz: FREMSAK).
DYSTRANS: urządzenie składające się z dwóch części: translatora falowego — malutkiego kryształu ważącego niecałe pięć miligramów, wszczepionego stworzeniu przenoszącemu wiadomość, i z kodera-dekodera — rurki długości ok. dziesięciu centymetrów i siedmiu milimetrów średnicy. Urządzenie służy do wykonywania odbitek neuronowych w układzie nerwowym przedstawicieli gatunków rzędu Chiroptera lub ptaków w celu specyficznej komunikacji (rozwiniętej w znacznym stopniu przez Fremenów). Po wszczepieniu translatora naturalny głos zwierzęcia zawiera zapis wiadomości, którą z tej fali nośnej można wyodrębnić za pomocą drugiego dystransu. Dystrans wynaleziono na Ix (dziewiątej planecie Eridani A) około roku 10000 E.G., a w 10179 dokonano pierwszej pomyślnej implantacji kryształku dystransowego u człowieka.
DŻEKARATA: legendarna sicz ogłoszona tabu wiele pokoleń przed zapoczątkowaniem ekologicznej transformacji Arrakis, ponieważ była miejscem zamieszkania „wolnych insektów” (patrz: IDUALI). Dzięki powszechnemu sprzymierzeniu fremeńskich plemion Dżekarata została zaatakowana, a jej mieszkańcy eksterminowani.
DŻIHAD: „święta wojna”, krucjata religijna, krucjata fanatyczna.
DŻIHAD BUTLERJAŃSKA: krucjata przeciwko maszynom myślącym, komputerom i świadomym robotom, zwana potocznie Wielką Rewoltą. Napięcie między programistami a tymi, którzy uznawali wyższość zdolności człowieka (znaczone raz po raz mniejszymi i większymi pogromami antykomputerowymi) wzrastało przez przeszło pięćset lat, by w roku 201 P.G. przemienić się z rebelii w siejącą śmierć i zniszczenie prawie stuletnią dżihad, zakończoną w 108 P.G. Główne przykazanie Dżihad Butlerjańskiej zachowało się w Biblii P.K. jako „Nie będziesz czynił machin na obraz i podobieństwo rozumu ludzkiego”.
DŻIHAD FREMENÓW (zwana też DŻIHAD MUAD’DIBA): krucjata religijna (rozpoczęta w roku abdykacji Szaddama IV Corrino — 10196 E.G.), którą Fremeni ponieśli w kosmos w celu podporządkowania całego znanego wszechświata nowemu władcy. Dżihad pochłonęła przeszło sześćdziesiąt miliardów ofiar, spustoszyła dziewięćdziesiąt planet, kompletnie zdemoralizowała pięćset innych. Jej największy impet trwał zaledwie dwanaście standardowych lat. Kwizarzy Tafwidzi (fremeńscy kapłani) traktowali Dżihad Muad’Diba jako narzędzie szerzenia swej religii. Większość z czterdziestu wykorzenionych przez nich wyznań zniszczono po kampanii w układzie Molitor.
E.G.: „era Gildii”, skrót w kalendarzu Imperium opartym na dacie powstania monopolu Gildii Planetarnej (patrz: P.G.).
EKOLOGICZNA TRANSFORMACJA DIUNY: plan, mający na celu zmianę ekologii i klimatu Arrakis. Jego realizację rozpoczął Pardot Kynes (10121-10175), ojciec Lieta-Kynesa (10156-10191).
ELAKKA: niewysokie, krwisto-słojowate drzewa z Ekaz (czwartej planety Alfa Centauri B), najlepiej znane z produktów z nich otrzymywanych: lin, narkotyku elakka i semuty.
ERG: rozległy obszar pustyni pokryty wydmami, morze piasku.
FAI: danina wodna („podatek od ochrony”), główna forma płatności podatku na Arrakis.
FAUFRELUCHES: egzekwowany przez Imperium sztywny system podziału klasowego. „Miejsce dla każdego człowieka i każdy człowiek na swoim miejscu”.
FEDAJKINI: fremeńscy komandosi śmierci, najbardziej przerażający wojownicy swoich czasów, którzy służyli Muad’Dibowi podczas jego pierwszej bitwy przeciw rodowi Harkonnenów i siłom Corrinów, a później jako elitarne formacje w Drugiej Dżihad. Po odejściu Paula Muad’Diba na pustynię, w roku 10210 Alia rozwiązała oddziały fedajkinów. (Historycznie: grupa ludzi, którzy się zebrali i przysięgli poświęcić życie w imię sprawiedliwości).
FILTRFRAK: osłaniający ciało ubiór wynaleziony na Arrakis przez Fremenów, pozwalający na przetrwanie w pustyni poprzez zapobieganie utraty wydalanej wody i wilgoci. Jego podstawę stanowi mikrowarstwowa tkanina, stanowiąca pochłaniacz ciepła i wysokowydajny system filtracyjny wydzielin ciała. Warstwa stykająca się ze skórą jest lekko porowata i po wchłonięciu przez filtrfrak ciepła przenika przez nią pot. Następne dwie warstwy zawierają włókna wymiany ciepła i osadniki soli, która jest odzyskiwana. Mocz i fekalia przetwarzane są w specjalnych podkładkach udowych. Siły pompującej dostarczają filtrfrakowi głównie ruchy ciała (oddychanie i kroki — dzięki zamontowanym w pustynnych butach temag pompom piętowym), a także działanie osmotyczne. W otwartej pustyni na twarzy nosi się specjalną maskę, przez której filtr naustny wdycha się powietrze. Wydech następuje przez nos, w który wkłada się specjalny chwytowód zakończony filtrwtykiem. Odzyskana woda przepływa do kieszeni łownych, z których można ją pić za pomocą wodowodu (rurki w chomątku na szyi).