Выбрать главу

KRYSNÓŻ: święty nóż Fremenów z Arrakis. Żadnemu z przybyszów, którzy go widzieli, nie wolno było opuścić Diuny bez zgody Fremenów. Ostrze krysnoża było wyrabiane z pojedynczego zęba gigantycznego czerwia. Tą największą fremeńską świętość wytwarzano w dwóch wersjach: „stałej” i „niestałej” (nóż „niestały” wymagał kontaktu z polem elektrycznym ciała ludzkiego, aby nie ulec rozpadowi). I jedne, i drugie miały mlecznobiałe ostrze długości około 20 cm, które w przyćmionym świetle dawało złudzenie rozżarzonego zęba czerwia pustyni. Zęby przynoszono do sicz nieczęsto; były możliwe do zdobycia tylko wtedy, gdy Fremeni znaleźli resztki nieżywego czerwia.

KSIĘGA AZHARA (znana również jako „Zbiór Wielkich Tajemnic”): opracowana przez Bene Gesserit kompilacja religijnych mitów i dogmatów, najprawdopodobniej zawierająca wszelkie warianty teologii, praktykowane przez wszystkich znanych wiernych w historii wszechświata (słowo „księga” jest tu nieco mylące, chociaż wielotomowe wypisy ze zbioru są dostępne dla studentek B.G., a cztery woluminy opublikowano drukiem).

KULA ŚWIĘTOJAŃSKA: samozasilające (zazwyczaj z baterii organicznych) urządzenie oświetleniowe zawieszone w dryfie dzięki umieszczonemu wewnątrz zminiaturyzowanemu generatorowi Holzmana o bardzo małej mocy. Kulę świętojańską wynalazł w roku 4266 jeden z najwcześniejszych badaczy planety Ekaz.

KWISATZ HADERACH: „Skrócenie drogi”. Taką nazwę nadały Bene Gesserit niewiadomej, dla której poszukiwały rozwiązania genetycznego: Bene Gesserit płci męskiej, którego witalne siły psychiczne łączyłyby przestrzeń i czas. Według Ceduły Doboru (rejestru głównego programu ludzkiej hodowli) miał być nim syn zrodzony z córki Jessiki (która zlekceważyła polecenia swoich przełożonych wśród Bene Gesserit i urodziła syna, Paula) i Feyda-Rauthy Harkonnena. Jednakże wskutek wielu czynników Kwisatz Haderach pojawił się wcześniej: był nim właśnie Paul Atryda.

L

LAMPA DRYFOWA: patrz: KULA ŚWIĘTOJAŃSKA.

LANDSRAAD: najstarsza z instytucji, które uformowały Imperium (obok KHOAM, rodu imperialnego i Gildii Planetarnej). Na przestrzeni wielu wieków Landsraad zmieniał się i ewoluował. Przed Dżihad Butlerjańską był organizacją składającą się z posłów, która przyznawała ograniczone uprawnienia ich planetarnym rządom. Landsraad służył jako ciało opiniodawcze w debatach i wyrokujące w sporach między dwoma lub więcej członkami rządów albo w sprawach rzekomego pogwałcenia jakichś umów pomiędzy partiami. W wyjątkowych przypadkach mógł wtrącić się w spór, jeżeli jedna z partii była zdecydowana naruszyć któreś z fundamentalnych postanowień prawa międzynarodowego. Jednakże najważniejszą rolą Landsraadu podczas długich lat panowania Corrinów było to, że był on jedyną organizacją, która zabezpieczała wspólne interesy tysięcy planet przed sardaukarami. Upadek imperialnego rodu Corrinów po dziesięciu tysiącach lat panowania i triumf rodu Atrydów po zniszczeniach dokonanych przez Dżihad Fremenów nie oddziałały na struktury czy tradycyjne funkcje Landsraadu jako siły będącej w opozycji do rodu imperialnego. Jednakże jego potęga bardzo zmalała i nigdy nie zdołał on już odzyskać pozycji siły prawie równej imperialnej.

LAZA, TYGRYSY: specjalna „zmodyfikowana” rasa terrańskich tygrysów sprowadzonych na Salusa Secundus po dwutysięcznym roku E.G.

LEGION IMPERIALNY: jednostka bojowa składająca się z dziesięciu brygad (ok. 30 000 ludzi).

LEVENBRECH: adiutant baszara (patrz: BASZAR).

LIBAN: fremeński napój przyprawowy; woda z melanżem i dodatkiem mąki z jukki. Pierwotnie: napój z kwaśnego mleka.

LICHTUGA: rodzaj fregaty (patrz: FREGATA).

LITERJON: wykonany z bezodpryskowego plastyku jednolitrowy, idealnie szczelnie zamykany pojemnik do przenoszenia wody na Arrakis.

M

MAHDI: w legendzie mesjanistycznej Fremenów: „Ten, który powiedzie nas do raju”.

MASHAD, PRÓBA: wszelka próba, w której stawką jest honor (określony jako podstawa natchniona; Próba Duchowa).

MATAR: patrz: CORIOLISA, KURZAWA.

MAULA, PISTOLET: popularna broń assassinów. Ręczny pistolet sprężynowy, strzelający zatrutymi bolcami (zasięg ok. 40 metrów).

MELANŻ: „przyprawa nad przyprawami”, której jedynym źródłem jest Arrakis. Znana głównie ze swych życiodajnych właściwości, przyjmowana w ilościach powyżej dwóch gramów dziennie na siedemdziesiąt kilogramów wagi ciała jest łagodnie warunkująca. Melanż powstaje z masy preprzyprawowej — stadium grzybowatego, burzliwego wzrostu, spowodowanego dostaniem się ekskrementów piaskopływaków do wody (patrz: PIASKOPŁYWAK). Arrakańska przyprawa w tym stadium „wybucha” w charakterystyczny sposób, co powoduje wymieszanie substancji z głębi ziemi z substancją z jej powierzchni. Ta masa, poddana działaniu słońca i wiatru, staje się melanżem.

MENTACI „WYPACZENI”: mentaci „wypaczeni” byli produktami tleilaxańskich zbiorników aksolotlowych i różnili się od normalnych mentatów cechami nieistotnymi dla czystych zdolności obliczeniowych, nadawanymi im zgodnie z życzeniami klientów: uczuciowym charakterem, odpowiednią strukturą ciała czy charakterystyką psychologiczną.

MENTAT: „ludzki komputer”, wcielenie logiki i rozumu. Specjalna klasa obywateli Imperium, szkolonych w umiejętnościach logicznego myślenia na nadludzkim poziomie. Mentat był zdolny do dokonywania błyskawicznych obliczeń skomplikowanych danych i znakomitych wnioskowań, ale tylko wtedy, gdy pogrążał się w mentackim transie (objawiającym się szklistością oczu i monotonną intonacją głosu). Jak wykazały pewne badania, świadomość podczas mentackiego transu „obraca się wewnątrz” (patrz: MENTACI „WYPACZENI”).

METODA B.G.: stosowanie drobiazgowej obserwacji (termin używany czasami potocznie na określenie całego kształcenia Bene Gesserit — patrz: SZKOLENIE).

MISSIONARIA PROTECTIVA: ramię zakonu żeńskiego, którego główną funkcją było rozsiewanie zaraźliwych zabobonów na prymitywnych planetach (patrz: PANOPLIA PROPHETICUS).

MUAD’DIB: skoczek pustynny aklimatyzowany na Arrakis; we fremeńskiej mitologii ziemi i ducha zwierzę związane z rysunkiem widocznym na drugim księżycu planety. Mysz czczona przez Fremenów ze względu na swą niezwykłą zdolność przystosowywania się do życia w otwartej pustyni.

MUAD’DIB PAUL: fremeńskie imię Paula Atrydy w wieku męskim.

MUR ZAPOROWY: górzyste wypiętrzenie terenu w północnych regionach Arrakis, które osłania niewielki obszar tej planety przed kurzawami Coriolisa.

MUSZTAMAL: niewielki ogród przydomowy lub ogródek na dziedzińcu.

N

NAIB: ten, kto ślubował nigdy nie dać się wziąć żywcem; tradycyjna przysięga przywódcy Fremenów.

NAWIGATORZY: Gildianie potrafiący z pomocą melanżu odszukiwać taką linię przyszłości, która pozwala trans-świetlnym galeonom Gildii Planetarnej omijać wszelkie niebezpieczeństwa.

NERUS, TANIDIA: zidentyfikowana przez Leto II jako matka lady Jessiki Atrydy. Dzięki źródłom odkrytym kilka tysięcy lat później stwierdzono, że matką Jessiki była Wielebna Matka Bene Gesserit Helena Mohiam, która podała się za Tanidię Nerus, gdy przedstawiono ją jako konkubinę baronowi Vladimirowi Harkonnenowi (patrz: HARKONNEN VLADIMIR).

NIECKA: zamieszkany, nizinny obszar na Arrakis, okolony wzniesieniem terenu, osłaniającym nieckę przed burzami piaskowymi.

NIEZBĘDNIK: zestaw zawierający narzędzia i części zamienne do fremeńskich filtrfraków. W skład standardowego niezbędnika wchodziły m. in. filtrwtyki, kilka kawałków wodowodu i skrawek tkaniny mikrowarstwowej.