Аляксандр хітра ўсміхнуўся, торкнуў Анупрэя локцем:
— Можа, купім? Га?
— Хіба Цярэшку? — зарагатаў Драпеза.
Яны хадзілі паміж вазоў, столікаў i кабет, што прадавалі сахарыну, соль i цыкорый, прыцэньваліся i таргаваліся, але ўсё паглядалі на дзверы вялікага двухпавярховага дома з шыльдай: «Чай i домашние обеды».
Нарэшце завярнулі туды. У невялічкім зальчыку сядзела чалавек дзесяць вясковых дзядзькоў. Хто наразаў сала, хто сёрбаў рэдзенькую поліўку, хто піў каламутную цыкорыю. Усе маўчалі. Аляксандр з Анупрэем селі за свабодны столік, дасталі з торбачкі хлеб i кавалак вэнджанага кумпяка. Азірнуліся. З баковачкі, дзе бразгаў посуд i чутны былі жаночыя галасы, выйшла тоненькая дзяўчынка ў фартушку, карычневай сукеначцы з беленькім каўнерыкам, як у гімназісткі.
— Што загадаеце, Панове?
— Тузіну ракаў,— спакойна адказаў Салавей.
На яго зіркнулі прыгожыя чорныя вочы.
— Ракаў няма,— адказала дзяўчына.
— Тады тры шклянкі чаю без сахарыны.
Праз некалькі хвілін прыгажуня паставіла на столік тры шклянкі чаю. Пад адной з ix Аляксандр заўважыў маленечкую пісульку. Спрытна выхапіў яе i схаваў у кішэню.
Калі выйшлі з чайной, Салавей прачытаў: «Мінскі фарштат, 78. Спытаць, ці не трэба канюшына. Запіску знішчыць».
Ішлі доўга пустымі вуліцамі i завулкамі. Тут амаль не відно было йемцаў. Драўляныя хаты, сады i гароды хутчэй нагадвалі мястэчка або вёску: мыкалі каровы, на прызбах грэбліся куры, каля платоў рыліся парсюкі.
Вось i доўгая хата без аканіц. На сцяне — заржавелая бляшаная дошчачка: «Страховое общество «Россия», а пад ёю ад рукі выведзены нумар — 78. Без стуку ўвайшлі ў хату, прывіталіся i сталі ў парозе. Ha ўслоне сядзела старая яўрэйка i скубла пер'е.
— Ці не трэба вам канюшына? — спытаў Салавей.
Жанчына, не адрываючыся ад работы, паглядзела на ix i гукнула:
— Бэрул, кум а гер! [4]
З дзвярэй выйшаў малады хлапец з рудаватым чубам. На ім была чорная касаваротка з белымі, як на гармоніку, гузікамі, на босых нагах — атопкі ад старых валёнак.
— Ці не трэба вам канюшына? — спытаў i ў яго Салавей.
Хлапец адчыніў дзверы ў другую палавіну i жэстам запрасіў незнаемых праходзіць. Калі зачыніліся дзверы, Аляксандр ціха сказаў:
— Мы з Рудабелкі, хочам пагаварыць з кім-небудзь з укомаўцаў.
— Сядайце, сядайце, таварышы. Кладзіце свае світкі от сюды, на канапу. А мы вас даўно чакаем. Малайцы, рудабельцы. Як там таварыш Салавей маецца?
Драпеза ўсміхнуўся, хацеў нешта сказаць, але Аляксандр апярэдзіў яго:
— Нішто жыве. Пакуль што ні легіянеры, ні немцы яшчэ не падстрэлілі. Бяда толькі — адбівацца няма чым. От i прыслаў нас сюды.
Гаспадар папрасіў хвілінку пачакаць i выскачыў на кухню, a калі вярнуўся, хлопцы ўбачылі праз акно, што жанчына, якая толькі што скубла пер'е, некуды пайшла з вялікім рэшатам у руцэ.
Праз паўгадзіны на старэнькім веласіпедзе пад'ехаў мужчына ў тужурцы i форменнай шапцы паштовага чыноўніка.
— Не бойцеся,— папярэдзіў гаспадар кватэры,— гэта таварыш Раеўскі.
У пакой увайшоў чарнявы хлапец. Яго прыгожы твар, шырока пастаўленыя вочы асвяціліся ўсмешкаю.
— Рад цябе бачыць, Аляксандр Раманавіч,— трос ён руку Салаўю.— Чулі пра вашы справы i даўно хацелі сустрэццца.— Ён павітаўся з Драпезам, потым з гаспадаром i сеў у куточку на канапе.
Аляксандр адразу пазнаў старшыню укома Платона Равінскага. «Ага, зразумела, цяпер яго называюць Раеўскім,— падумаў ён,— няхай будзе так. Раеўскі дык Раеўскі».
— Што ў вас новага, таварышы?
— Неяк яшчэ ліпім. A ці надоўга хопіць пораху, не ведаем,— адказаў Анупрэй.
— Пораху i вінтовак нам толькі i не хапае, таварыш Ра-ра...еўскі,— удакладніў Салавей.— I ведаць трэба, што робіцца ў свеце, на фронце i ў Маскве. А то сядзім, як тыя краты ў нары. Шляхта плявузгае, што бальшавікам прыйшоў канец, што ўся Расія будзе пад немцам. Газеты, лістоўкі патрэбны, арганізацыя i кіраўніцтва ваеннаю i партыйнаю работай. За тым i прыйшлі.