23-га траўня. Статут Саюза падпісаны. Пусты, вядома, дэкларацыйны, тым не менш — яшчэ адзін крок да ліквідацыі незалежнай Беларусі зроблены.
Але ж і нягоднікі! Але ж і халуі! Божа прамілы, няўжо ты не пакараеш іх?!
“ЛіМ” апублікаваў маю архіактуальную камедыю “Ахрэм і Тодар”. Цікава, ці зверне на яе ўвагу наша літаратурная брація?
28-га траўня. Розгалас ад “Кантаты” большы, чым я спадзяваўся. Было багата званкоў. Перадаюць мне газету, каб паставіў аўтограф. У Докшыцкім раёне перакаталі на ксераксе і распаўсюджваюць як лістоўку. Наладжваюць калектыўныя чытанні. Захапляюцца і зычаць аўтару здароўя.
29-га траўня. Першая паэтычная сустрэча ля помніка Купалу. Ініцыятары — БСДП (“НГ”) і ТБМ. Мяркуецца, што стануць традыцыйнымі. Народу было небагата (слабая рэклама, ды і холад сабачы). Прачытаў некалькі вершаў, у тым ліку — з “Травеньскай Кантаты”. Прынялі вельмі добра. Зразумеў, што “Кантату” многія ўжо чыталі. Падыходзілі, дзякавалі...
2-га чэрвеня. Дзень нараджэння Ніны. Шумнага застолля не будзе. Абыдземся самым сціплым варыянтам: толькі свае, найблізкія. Ніна яшчэ зусім не адышла ад перажытага, усё яшчэ плача і плача.
14-га чэрвеня. “Народная воля” апублікавала пяць вершаў. І зместам і духам — працяг “Травеньскай Кантаты”. Новае — удар па царкоўніках, якія ў нас выконваюць тую ж ролю, што і 150—100 гадоў таму.
А тым часам “падступаюць да горла” новыя вершы — відаць, для новай Кантаты.
28-га чэрвеня. Як гаварыў мой дзед: “Афул і з коптурам!” “Народная воля” змясціла яшчэ адну маю Кантату — “чэрвеньскую”. 7 вершаў. (У “Травеньскай” было 10.). Ды 5 асобна. Ды 5 у “ЛіМе”. 27 вершаў — за месяц з палавінай: і напісаў, і надрукаваў! Калі такое было? Аж нават няёмка трохі. Гэта — вельмі шмат. “Рвануў” — як Купала ў Акопах (не раўняючыся, вядома). Не астудзі, Божа!..
29-га чэрвеня. Азваўся Быкаў. Дужа хваліў мае вершы ў “Полымі” № 4. “Нейкі новы ўзыход у зеніт у цябе, — сказаў. — Як на другім дыханні... Ды такія чыстыя, светлыя, лірычныя...”. Кажа: “Браў “Полымя” з сабой у дарогу, у Германію, і ў вагоне чытаў...”
2-га ліпеня. Пазваніў Брыль, сказаў, што з цікавасцю прачытаў размову са мной у “ЛГ”. А я і не ведаў, што яна апублікавана (нарэшце! амаль праз паўгода!). Сказаў: “Невялікая публікацыя, бачна, што скарочана”.
7-га ліпеня. Забягаў З.Х. Санько, знялі ў рукапісе зборніка “Ёсць зямля” пытанні і каля дзесятка вершаў, якія нечым яму не да душы, а таксама паэму “Не хварэй!”, аб чым асабліва не шкадую. Не дазваляе аб’ём, запланаваны выдавецтвам (60 старонак друкаваных, брашурка). Ды яшчэ і так Бог ведае, ці не сарвецца задума. Ці не спалохаюцца хлопцы. Тады, на сустрэчы, В. Багдановіч быў настроены аптымістычна...
Быкаў удружыў мне нумар “ЛГ” з маім матэр’ялам (у кіёсках я так і не знайшоў). Ну, вядома, скарацілі страшэнна, пакінулі бадай ці не адну чвэрць... Шкада! Хоць і пакінулі самае істотнае.
8 ліпеня. Хадзіў у бальніцу праведаць Конана. Не застаў: сусед сказаў, што пайшоў у бібліятэку, ён кожны дзень так робіць. Божа, падумаў, нават з бальніцы ўцякае на працу! Во ўжо дзе Чалавек-Працаўнік з вялікай літары! І інтэлігент. Але ж ёсць Бог. Выйшаў я з бальніцы на вуліцу, а насустрач — Конан! Трохі пагутарылі. Сказаў мне, што Званарова друкуе поўны тэкст размовы з Н.Г. у “Детской литературе”.
13-га ліпеня. Самая чырвоная дата нашага сямейнага календара. 40 гадоў, як мы пажаніліся. Адсвяткавалі больш чым сціпла. На вячэры былі Сяргей, Таня, Юра, Ірына... І ўсё... Мілая, мілая Ніна! Я ўжо табе не аддзякую за ўсё, што Ты зрабіла для мяне за гэтыя сорак гадоў, — хіба Усявышні аддзякуе? І ўжо не вымалю ў Бога даравання за ўсе глупствы, што прычынялі табе боль. Усявышні, здаецца, дараваць не хоча. Бо адкуль жа зваліліся на мяне гэтыя хваробы, што даводзяць часам да роспачы?
І гэта ў той час, калі столькі хацелася б яшчэ напісаць. П’есы, п’есы, п’есы! Калі за іх вазьмуся, Божа?
“Полымя” дало рэкламу ў сёмы нумар на мае “Песні прапашчага”. У пачатку жніўня я павінен іх здаць у рэдакцыю. Гэта будзе пачатак цэлай кнігі, калі хопіць духу. Хлопцы (Законнікаў і Пісьмянкоў) вельмі заінтрыгаваліся, калі я раскрыў ім усю задуму. А мне страшнавата, хоць тое, што ўжо наспявалася, здаецца, гучыць. Магчымасці “жанру” — сучаснага “гарадскога раманса” — бачу вельмі вялікія. У нас да гэтага песеннага фальклору яшчэ ніхто не дакранаўся. Вельмі рызыкоўная справа. Небяспека сарвацца ў прымітыў, у пародыю на “раманс”. Упершыню — не пішу, а наспеўваю. Як бард.
14 ліпеня. Хадзілі з Г.Д. Карпенкам да Я. Будзінаса, у яго офіс — наконт выдання зборнічка маіх найноўшых публіцыстычных вершаў. Ідэя гэта належыць Г. Д. — прыйшла да яго, калі прачытаў у “Народнай волі” маю “Травеньскую Кантату”. Ён жа знайшоў і фундатара, згоднага фінансаваць выданне. Я. Будзінас сустрэў ветліва, але спытаў: я буду выдаваць (а г. зн. браць усю адказнасць на сябе) ці толькі друкаваць, а выдаўцом-заказчыкам будзе нехта? Папрасілі яго знайсці такога выдаўца (з ліку тых, што самаліквідуюцца і ім “ужо не страшна”) або быць і выдаўцом і друкаром самому (узяць адказнасць за выданне на сябе). Мяркуючы па тым, як доўга расказваў ён пра цяжкае жыццё фірмы, як яго заціскаюць і душаць падаткамі, дзесяткамі рэвізій і іншых праверак, я зразумеў, што спадзяванне наша марнае. Асабліва баіцца ён блізкай перарэгістрацыі выдавецтваў. Адным словам, пачынаецца эпоха “пісання ў стол”, у прыскрынак.