— Там, там…
Пачуўся сухі трэск. Быццам з рэвальвера стрэлілі.
А потым… Потым мы ўбачылі, што да нас ідзе вялізная малпа. Яна ішла па-старэчы, сагнуўшыся, абапіраючыся на тоўсты сук. Не дайшоўшы да нас колькі крокаў, малпа спынілася. Уважліва-уважліва паглядзела на нас, лыпаючы вялізнымі вачыма, паківала галавою.
«А што, калі зараз трэсне суком па галаве?» — падумаў я.
— Гэта шымпанзэ, — шаптаў Міхась. — Не бойцеся. Шымпанзэ вегетарыянцы. Яны мяса не ядуць. Ен не кране нас.
Малпа насцярожылася, як бы прыслухоўваючыся. Потым падышла бліжэй, заплюшчыла вочы і гучна закрычала. У мяне мароз прабег па спіне.
— Ен плача, — пачуў я Наташын голас. — Так малпы плачуць. Без слёз. Я фільм бачыла.
«Яшчэ невядома, плача ён ці радуецца, — падумаў я. — Вось калі суком агрэе…»
Малпа перастала крычаць, чамусьці падышла да мяне і пачала хутка, са злосцю рваць ліяны. Я на секунду ўбачыў перад сваім тварам яе маленькі нос, вялізныя зубы, аголеныя далоні, доўгія пазногці на пальцах…
Праз імгненне шымпанзэ вызваліў мяне з гэтых путаў. Затым падбег да Міхася і Наташы, стаў шкамутаць сетку. Міхась і Наташа застылі, быццам салдацікі з волава. А шымпанзэ рваў, грыз ліяны…
Праз некалькі хвілін мы — гэта значыць я, Міхась і Наташа — стаялі, анічога не разумеючы. Цяпер не шымпанзэ лыпаў на нас вачыма, а лыпалі мы, пазіраючы на яго.
— Гляньце, ён усміхаецца, — сказала Наташа. І праўда, шымпанзэ зажмурыў краёчкі вачэй, куточкі губ адцягнуў угору…
— Ён радуецца, што вызваліў нас, — прамовіла Наташа. — Тады плакаў, бо шкадаваў. Цяпер радуецца.
Не ведаю, чаму ў мяне так выйшла, але і я ўсміхнуўся яму, гэтаму дзіўнаму шымпанзэ.
А шымпанзэ ажно заскакаў. Пасля заляпаў рукамі па нагах, подбегам накіраваўся ў лес, зноў вярнуўся.
«У-у», — закрычаў.
— Ен просіць, каб мы за ім ішлі. Ен хоча вывесці нас з лесу, — здагадалася Наташа.
«У-у», — закрычаў шымпанзэ і паклыпаў у лес.
Мы пайшлі за ім. Шымпанзэ, азірнуўшыся, зноў зажмурыў краёчкі вачэй, куточкі губ адцягнуў угору.
— Ен радуецца, што мы зразумелі яго, — пракаменціравала Наташа.
Не адстаючы ад шымпанзэ, мы чэпалі па лесе з паўгадзіны, а мо і цэлую гадзіну. Я гэтага добра не памятаю. Памятаю, як раптоўна расступіўся лес, як мы ўбачылі шырокую паласу вады. Не дрэвы, не кусты, не кветкі, а шырэзную паласу вады. Ад радасці ажно дыханне перахапіла. Цяпер я зразумеў адчуванне тых падарожнікаў, якім пашчасціла, як і нам, вырвацца з абдымкаў зялёнага пекла.
— Вада! — ва ўвесь голас закрычаў я.
— Вада! Вада! — падхапілі Міхась і Наташа. «У-у», — закрычаў шымпанзэ. А потым павярнуўся і знік у лесе. Быццам яго і не было.
— Які разумны! — усклікнула Наташа. — Непадалёку павінны быць людзі. Ен нас да людзей прывёў.
— Цікава, — прагаварыў Міхась. — Вельмі цікава. Шымпанзэ звычайна жывуць у Экватарыяльнай Афрыцы. А як гэты тут апынуўся?
— Тут усё шыварат-навыварат перакручана, — напомніў я Міхасю яго словы.
Што робяць рабінзоны
Шымпанзэ вывеў нас да вялікага возера. З самым гарызонтам злівалася люстраная гладзь вады.
Каля возера раслі дрэвы, дзе-нідзе стаяў густы непралазны чарот. Астраўкамі бялеў пясок, гарачы, як прысак. Між астраўкоў пяску зелянела сакавітая трава.
Знямоглыя, мы паваліліся на траву.
— Давайце пакупаемся, — прапанаваў я. — Горача.
— Але, ідзі купайся, — пазяхнуў Міхась. — Там цябе чакае кракадзіл з кракадзіляняткам.
Я зусім забыўся, што ў возеры могуць быць кракадзілы. Добра, што папярэдзіў Міхась. З сеткі выблытаўся, а цяпер кракадзілу ў пашчу? Не.
Я адсунуўся далей ад возера. Моўчкі ляжаць не хацелася.
— Ведаеце, хто нас з лесу вывеў? — кажу. — Індзеец.
Міхась павярнуўся набок, уважліва-уважліва паглядзеў на мяне.
— Ты сур’ёзна?
Я і вокам не змаргнуў.
— Сур’ёзна.
— Марозік, ты не перагрэўся? Табе галава не баліць?
А я знарок, каб пазлаваў Міхась:
— Індзеец вывеў. Я яшчэ ў лесе пазнаў.
— Андрэй, — прысела каля мяне Наташа, — ты перахваляваўся? Так?
— Я зусім не хваляваўся. Я ведаў, што індзеец выведзе.
— Андрэй, ты сам сказаў, што шымпанзэ вывеў. Шымпанзэ з Экватарыяльнай Афрыкі.
— Мала што я мог казаць. Дзе вы бачылі такіх разумных шымпанзэ? Шымпанзэ ніколі не здагадаецца з лесу вывесці. Ен можа сук выламаць. Гэтым суком мёд дастаць альбо…
— Альбо трэснуць табе па ілбе, — закончыў за мяне Міхась. — Шкада, што не трэснуў. Мо паразумнеў бы.