Не спадабалася мне гэткае параўнанне.
— Крот не ляжыць, крот ходзіць, — кажу. — Яму праз кожныя чатыры гадзіны есці хочацца.
А ён:
— Лянівы ты, Марозік. Чуў, што каля вёскі касманаўты спусціліся?
Я хуценька ўсхапіўся з ложка, адзеўся. Значыць, не плёткі. Каля вёскі касманаўты ходзяць, а я ў хаце сяджу.
— Дык бяжым! — крычу. — Я ні разу жывога касманаўта не бачыў.
Міхась засмяяўся:
— Ты, напэўна, у гарачай вадзе купаны? Сядзь.
— Я сеў на край ложка. А Міхась нечакана сказаў:
— Давядзецца нам папрасіць прабачэння ў Наташы.
— Чаму? — не зразумеў я.
— Магчыма, дзесьці ёсць такая краіна — Эльдарада. У непралазных джунглях, напрыклад, куды і чортава вока не зазірне. Факты за гэта.
«Мусіць, свет дагары перавярнуўся, — думаю. — Дзяўчынкі на дуэль выклікаюць, Міхась у Эльдарада паверыў, бутэлечная пошта, касманаўты. Штосьці дзіўнае вакол робіцца».
— Выкладвай факты.
— Можна і факты. Бутэлечная пошта — адзін, — пачаў загінаць пальцы Міхась. — Я ўжо правяраў. Не Наташыным почыркам запіска напісана.
— Запіска не доказ.
— Не доказ, — пагадзіўся Міхась. — Але касманаўт… Касманаўт… Адкуль ён з’явіўся? Магчыма, запіска і касманаўт — адно звяно. Вось толькі як звязаць яго? Як?
Болей я не мог трываць.
— Дзе той касманаўт? Дзе ён?
Міхась устаў з ложка, глянуў у акно. Я таксама падышоў да акна, пачаў пільна-пільна ўзірацца. Мне думалася, што зараз убачу на вуліцы касманаўта. Сапраўднага касманаўта: у скафандры, у гермашлеме. Нездарма Міхась ад акна не адыходзіцца.
Але касманаўт не з’яўляўся. Толькі куры ляніва грэбліся ля плота, а каля іх паважна паходжваў наш рабы певень.
— Дзе касманаўт? — тузануў Міхася за плячо.
Міхась развёў рукамі.
— Каб ведаў, то каля цябе не стаяў бы. Людзі кажуць.
— Кажуць, кажуць, — перадражніў я. — Чаго ж ён хаваецца ад людзей?
Міхась уздыхнуў:
— А хто яго ведае. Можа, шпіён. Можа, заблудзіўся. Касманаўты таксама памыляюцца. Можа, ракета ў яго сапсавалася.
— Так, Міхась, так. Сапсавалася. Таму і сеў каля вёскі. Добра, што на вёску не ўпаў.
Я ажно трымцеў ад хвалявання. Касманаўт каля вёскі, ракета. Вось каб палятаць хоць крыху!
— Міхась, ты можаш заставацца ў хаце. Можаш нават мой сняданак з’есці. А я ўсё-такі пабягу.
Калі б Міхась не схапіў мяне за руку, я, напэўна, выбег бы з хаты.
— Пачакай. Куды бегчы? Куды вочы глядзяць? Так мы яго не хутка знойдзем. Казалі, што яго бабка Тэкля бачыла. Спытаемся ў яе, дзе бачыла, у якім месцы. Там і будзем шукаць.
— А я думаў, што касманаўт каля самай вёскі. Значыць, да бабкі Тэклі цяпер?
— Не, — сказаў Міхась. — Трэба Наташу пачакаць. Яна ў горад паехала. Маці хоча ёй паліто купіць.
— Да самага вечара давядзецца чакаць, — кажу Міхасю. — Хадзем без Наташы!
— Не. Я слова даў, што пачакаю яе. Прыйдзецца пацярпець.
— Калі даў слова, то прыйдзецца, — неахвотна згадзіўся я.
У бабкі Тэклі
Вечарэла, калі мы ўтраіх пайшлі да бабкі Тэклі. Бабка Тэкля жыла не ў самой вёсцы, а воддаль ад яе. Як у нас кажуць, наводшыбе.
Жыла яна адна. Муж пасля вайны ад ран памёр, а сыны параз’язджаліся. Старэйшы служыў афіцэрам у арміі, а малодшы працаваў ажно на Поўначы.
Бабку Тэклю мы вельмі любілі. Каля яе хаты рос вялікі сад, і яна не раз частавала нас яблыкамі.
Сама стрэне на дарозе, прывядзе ў сад: «Збірайце ападкі. Частуйцеся». Бывала, і ў кішэні накладзеш, і за пазуху. Ні крыку, ні лаянкі мы ад яе аніразу не чулі.
Нам пашанцавала. Бабка Тэкля была дома. Яна сядзела на парозе, падпёршы рукамі галаву.
Мы адчынілі веснічкі.
— Бабка Тэкля, добры вечар, — здалёку гукнуў я.
— Не ведаю, ці добры ён будзе, — уздыхнула бабка Тэкля.
— Чаму?
— А што, калі той страхалюд да мяне прыпрэцца?
— Вы пра касманаўта кажаце? — вырвалася ў мяне.
— А пра каго ж яшчэ.
— А вы яго бачылі?
— Як цябе цяпер. Каля Дворнага Саду гэта было. Ужо шарэць пачало. І тут вылазіць з кустоў. Ну рыхтык жаба. Вочы пукатыя, сам зялёны. Як жабарэння на сябе начапіў. Я адразу змікіціла, што адзежа такая ў яго. Лыпнуў на мяне вачыма і назад у кусты. Ажно затрашчала, як паляцеў. А я, каб болей страху яму нагнаць: «Ого-го-о-о… О-гу-г-у-у…»
— А самі не спалохаліся? — пацікавіўся Міхась.
— Задрыжэлі ногі,— прызналася бабка Тэкля. — Гэта ж не жартачкі: такога страхалюд а ўбачыць!
— Можа, хто хацеў напалохаць вас? — пытаюся.
— Каму я патрэбная. Я ж не дзеўка. А перад гэтым яшчэ некі апарат ляцеў. Ціха-ціха ляцеў. Я перш падумала, што мо шар, якім надвор’е мераюць. Пасля дайшло, што той страхалюд на ім прыляцеў.