— Давай яшчэ ў што-небудзь пагуляем, — прапанаваў цар-чараўнік.
— Мае загадкі адгадай, — сказала Аня.
Цар-чараўнік сеў на траву, скрыжаваўшы ногі:
— Загадвай.
— Якое значэнне маюць пругкія валаскі на падэшвах ног зайца?
— Яны ў яго, каб іголкі ў падэшвы не калоліся, — хуценька адказаў цар-чараўнік.
— Пругкія валаскі аслабляюць сілу ўдара ў час скачка.
Цар-чараўнік пачасаў бараду, скрывіўся:
— Яшчэ загадвай.
— Для чаго лісе патрэбен вялікі хвост?
— Каб зімою сляды за сабою замятаць.
— Не так. Хвост дапамагае лісе рэзка паварочвацца. Ён у яе быццам паветраны руль.
— Яшчэ адну.
«Вось ліпучка, — падумаў я. — Трэба ўцякаць ад яго. Ён тут нас да самага вечару пратрымае».
— Чаму пялёсткі руж нават пасля моцнага дажджу застаюцца заўсёды сухімі? — спыталася Аня.
— Сонца іх высушвае.
— Не адгадаў. Пялёсткі руж маюць масляністае рэчыва. Дзякуючы яму яны не змочваюцца вадою.
Цар-чараўнік усхапіўся, тупнуў нагою:
— Я вас не адпушчу! Я вас у сваё царства забяру!
— Мы гэтак не дамаўляліся, — кажу. — Хіба ты забыўся пра сваё царскае слова?
— А вы няправільна гулялі са мною. Не адпушчу!
Не ведаю, што было б, калі б не музыка-чарадзей. Паглядзеў ён на цара-чараўніка, сказаў:
— Я ваўкоў у лес прагнаў, чарцям і ведзьмам даў рады. Знайду месца і для цябе, цара-абманшчыка.
Узняў ён скрыпку, павёў смыкам па струнах — задрыжэў, закалаціўся цар-чараўнік як асінавы лісцік, потым закруціўся як ваўчок, узняўся і паляцеў над самымі дрэвамі.
— Цяпер ён сюды толькі праз сто гадоў вернецца, — усміхнуўся музыка-чарадзей, скончыўшы іграць. — Вось і спатрэбілася вам мая скрыпачка, дапамагла. А вы мне не верылі. Давайце развітаемся. Добрыя людзі мяне чакаюць.
Музыка-чарадзей развітаўся і пайшоў паціхеньку. А мы ўсё стаялі і глядзелі, пакуль яго постаць не знікла ў гушчары.
Што параіў нам Ох
Села Аня на яловы пень і цяжка ўздыхнула:
— Ох, замучыў мяне гэты цар.
Толькі так яна сказала — выскачыў з-пад пня маленькі дзядок з сівою барадою:
— Чаго ты мяне клікала, гаспадынька?
Спалохалася Аня, зуб на зуб у яе не трапляе.
— Я-я-а не к-клікала. Я-я-а а-адпачываю.
— Клікала, — стаіць на сваім дзядок. — Я добра чуў, як ты сказала: «Ох».
Дык гэта ж Ох з казкі «Ох і залатая табакерка», — здагадаўся я.
Прычасаў дзядок пальцамі сівую бараду:
— Правільна. Я людзям дапамагаю. Але ўжо тысячу гадоў ніхто мяне не выклікаў. Апошні раз сюды сіраціна Янка, леснікоў сын, з пярэстым катком прыходзіў. Я яму залатую табакерку даў.
Абрадаваўся я. Так абрадаваўся, што і выказаць немагчыма. «Хопіць па лесе блукаць, — думаю. — Цяпер Ох загадае Бабе Язе, каб нашых настаўнікаў разбудзіла. Яго толькі папрасіць трэба, і ён усё-ўсё зробіць».
— Дык што вы ад мяне патрабуеце? — пытаецца Ох. — Можа, варанай капусты вам прынесці? Можа, пірагоў ці бульбы ў мундзірах? Магу каралеўскі палац для вас пабудаваць і жалезны мост да яго вылажыць. Магу залатую карэту з шасцю коньмі даць.
— Не патрэбен нам палац. Нам і дома някепска жыць, — сказала Іра.
Паківаў галавою Ох:
— Такіх дзівакоў я ніколі не сустракаў. Ад каралеўскага палаца адмаўляюцца!
— Нам трэба настаўнікаў разбудзіць, — прагаварыў Андрэй. — Шкада іх. Дый школу закрыюць. Баба Яга знарок зрабіла, каб нашы настаўнікі паснулі. Загадайце ёй, каб разбудзіла.
— А-а-а, — працягла вымавіў дзядок, — дык вы з тае школы, дзе настаўнікі заснулі! Чуў нядаўна, як Баба Яга Цмоку хвалілася, што вашу школу закрыюць. Але ж і вы вінаватыя. Урокаў не хочаце вучыць.
— Вінаватыя, — апусціў галаву Дзіма Клімовіч. — Дапамажыце, калі ласка.
Ох бездапаможна развёў рукамі:
— Не змагу. Я і жалезныя масты ўмею будаваць, і каралеўскія палацы. А ўрокаў вывучыць не змагу. Я ў школу не хадзіў. Раней школы толькі для багатых былі. Самі ведаеце.
— А вам не трэба вучыць урокаў, — кажу. — Вы Бабе Язе загадайце. Яна спалохаецца вас і разбудзіць настаўнікаў.
— Не ўмею загадваць. Я толькі ўмею рабіць. Работнік я, а не пан.
— Дык што вы нам параіце? — пытаюся.
— Адкрыйце кнігі і вучыце ўрокі. Калі вывучыце ўсё-ўсё, што вам настаўнікі на сёння задалі, то яны адразу прачнуцца. Ад радасці. Спадуць чары Бабы Ягі, а сама яна ў балота ўпадзе, загрузне там. Вы пачуеце, калі ў балота праваліцца. Магутны пошчак пойдзе па лесе, усе лісцікі, травінкі-былінкі здрыгануцца. Тады вы дамоў спяшайцеся. Спяшайцеся, на ўрокі не пазніцеся. А другой рады няма. І больш каб без патрэбы не клікалі мяне. Я стары, цяжка мне наверх вылазіць.