Baas (bas) P.W., nederlandano, instr. Nask. 9 jun. 1894 en Winschoten. Prez. de LEEN okt. 1931 — okt. 1933, red. de N. E-isto jan. 1932 — okt. 1933.
Babiladoj de Bonhumora Zamenhofano. Verkis originale J. Sapiro, 1921, 44 p. «Tiuj prozaĵoj estas ankaŭ spritaj karikaturaj skizetoj pri niaj samideanecaj moroj. La stilo estas lerta, tre korekta.» (G.S.E. 1922, p: 28)
Babiladoj pri la Radio, v. Fine mi komprenas la Radion.
Backheuser (bakojzer) Edvardo, brazilano, d-ro, prof. ĉe la Politeknika Lernejo en Rio de Janeiro. Verkis pri geografio, geologio kaj naciaj demandoj. Kunfond. de BKE (1906) kaj BLE (1907), reprezentanto de la brazila registaro ĉe la 20-a UK. Prez. de la 8-a Brazila Kongreso de E. Kiel deputito ĉe la parlamento de Ŝtato Rio de J., li prezentis leĝoprojekton favoran al E. Verkis prop. komedion, faris multajn paroladojn kaj plurajn kursojn. Akademiano.
Backman (bakman) G. Henrik, svedo, kuracgimnastikisto en Helsingborg. Nask. 4 apr. 1867, mortis 14 jul. 1928 en Ramlösa Brunn. Pioniro de E en Sved. Speciale en la kriza tempo de 1909 li nelacigeble agadis. Konstante gvidis kursojn kaj prop-is ĉiumaniere. Prop. vojaĝo en Germanujo en 1909. Heroaj klopodoj por eldoni la gazeton E-Folket, 1911–12, aranĝo de la unua Skandinava Kongreso de E en Göteborg, 1918. Verkis 4 lernolibrojn, (la unuan en 1892), vortarojn S-E kaj E-S (1921, 1919), trad. La konscienco riproĉas de Strindberg, 1928.
Baena Nuno, (ps. Forgesito), brazilano, d-ro, mararmea kuracisto. Mortis 11 nov. 1922. Kunfond. kaj unua vicprez. de BKE, fond. kaj unua prez. de la E-grupoj «Norda Matena Stelo» (1909) kaj «Energio» (1921), en Belém (Pará). Prez. de la 6-a Brazila Kongreso de E. Poeto kaj rakontisto, verkis Ama Stelaro, (originalaĵoj kaj tradukaĵoj).
Baff William Edward, usonano, patenta advokato. Nask. 20 majo 1888 en Newark (New Jersey). E-isto de 1905. Kunfondinto de EG en Worcester (Massachusetts), Washington (District of Columbia) kaj Los Angeles. Unua prez. de EG de Los Angeles.
Baggi de Araujo (baĝi di arauĵu) Irani, brazilanino, bankoficistino. Sekr. de BLE kaj BKE. Laboris ĉe la organizado de la biblioteko de tiu klubo, kiu enhavas ĉ. 2000 volumojn.
Baggi de Araujo Jacome Martins, brazilano, supera juĝisto. Mortis 27 jan. 1912. Plej malnova E-isto en B. (1896). Prez. kaj fond. de la Petropolisa EG.
Bagh (bagi) Julio, hungaro, verkisto kaj E-instruisto, antaŭe aktoro. Nask. 13 jan. 1891 en Szeged; lia patro estis drama aktoro kaj la patrino teatra sufloristino. Post liaj lernejaj studoj ankaŭ li fariĝis aktoro kaj reĝisoro de diversaj teatroj. La milito rompis lian karieron kaj ses jarojn li devis pasigi for de sia patrujo en rusa militkaptiteco. Ankoraŭ dum sia junaĝo multaj liaj poemoj kaj noveloj hungarlingvaj aperis en hungaraj gazetoj. En 1911 li konatiĝis kun E kaj ĝia «interna ideo» tuj forlogis ĝin. Lia ampleksa E-agado komenciĝis jam en la siberia militkaptitejo, kie li gvidis multajn kursojn por diversnacianoj. Alveninte al Hungarujo post la milito, li fariĝis unu el la ĉefaj gvidantoj de la E-movado: multaj diversgradaj kursoj, gvidado de E-Rondo Amika, aranĝo de lit. vesperoj, ktp. Dum pluraj UK‑j li estis aktoro (kaj reĝisoro) de la kongresaj teatraĵoj. Por la reorganizo de la int. E-movado ellaboris detalan proponon: Publika letero (1931). B. agitis multe por plialtigi la spiritan nivelon de la E‑istaro; tion celis ankaŭ lia iniciato, laŭ kiu la naskiĝtago de Z fariĝis la tago de la E-a libro. Kiel Cseh-metoda instruisto en la lastaj jaroj li gvidis multajn kursojn en Estonujo, Latvujo, Nederlando, Francujo, ktp. B. kunlaboras al multaj E‑gazetoj, kaj estis unu el la ĉefred. de LM (ĝis 1933). Liajn verkojn karakterizas la tendenco, kiun esprimas lia devizo: «Amo kreas pacon, Paco konservas homecon, Homeco estas plej alta idealismo.» Liaj unuaj poemoj venis el rusa militkaptiteco; ili kaŭzis surprizon kaj ĝojon. Z kaj la antaŭmilitaj E poetoj estis baritaj de la lingvo, kiu donis malmulte da eblecoj. Mem Z povis forgesigi la neperfektecon de la poezia lingvo, almenaŭ plejparte per sia sincera, nobla, arda sento, kiu kreskis super la formaĵojn. Sed krom la eksperimentoj de Grabowski, neniu poeto volis, aŭ povis elperforti sin el la frua tradiciemo de la juna E poezio. Post la mondmilita apatio kun multobligita forto eksonis la individua, nova, melodiriĉa poezio de B. Lia unua poemaro, la Preter la vivo (1922) montris novan vojon al la E poezio, la vorto, la rimo, la bildoj ricevas novan signifon kaj en la abundo de la novaj belaĵoj la leganto estas forsorĉita, ĉu temas pri individua temo, ĉu pri homaranismaj pensoj. En lia verkaro eĉ la multe prikantitaj temoj aperas kun la efiko de la novo, ĉar la verkado estas lia bezono kaj li ĉiam trovas originalan formon en la esprimo de siaj sentoj. Feliĉe ti retrovas la asonancon, novajn formajn eblojn. En la dua poemvolumo, Pilgrimo (1926), lia talento plimaturiĝas, sed samtempe pli forte aperas lia patoso, kiu donas al lia poezio iom romantikisman aromon, sen, ke tio forigus nian intereson. La poemoj, troveblaj en la Migranta Plumo (1929) montras la serĉadon de novaj formoj. En la lasta poemvolumo La vagabondo kantas (1933) B. reiras al la klasika E lingvo kaj inter puritanaj kadroj li pruvas sian eksterordinaran vers-faran talenton, sed kun kelkfoje sentebla influo de la hungara poezio. Kiel novelisto, Dancu Marionetoj (1927), Migranta Plumo, Printempo en la Aŭtuno (1931) li prezentas sin, kiel batalanto por la paco, uzante kelkfoje nigrajn kolorojn, sed kelkfoje la pintigitan krajonon de la satiristo. Sed en la laste citita longa novelo li desegnas per subtilaj pastelkoloroj, kun speciala ŝato de siaj figuroj, knabinon kaj knabon, kies burĝonan amon li prirakontas. Lia unua romano la Viktimoj (1926) estas romano el la militkaptita vivo; la stilo, konstruo, interna ardo, humoro tiom ligas la leganton, ke, malgraŭ la neverŝajneco de la romantikaj figuroj, estas ne eble ne ŝati la romanon, ĉar la poeto scias la manieron kredigi al ni, kion li kredas. Lia plej signifa verko estas la vasta romano Hura (1930), kiu estas parte brila satiro de la homa socio kaj socianoj, parte utopio, kaj tiu parto paliĝas apud la majstra grimaco. En la Migranta Plumo ni trovas liajn dramprovojn. En la plej nova verkado (La vagabondo kantas; simplaj versoj; Verdaj Donkiĥotoj, romano kaj karikaturoj (1933) B, ŝoviĝas ĉiam pli kaj pli al la satiro kaj li iĝas akra kaj forta kritikanto de la E-movado. Lia freŝdata verko: La teatra korbo (1934) enhavas rememoraĵojn jam ekde la infanaĝo kaj konfesojn pri la homo kaj verkisto; ĝi kontribuas multajn interesajn detalojn ankaŭ al la E-ista kariero de B.L.K. de 1923, nun Akademiano. Du el liaj verkoj ricevis akademian premion. Multaj noveloj kaj poemoj de li aperis en diversaj lingvoj: la Hura aperis en germana traduko, 1933. F. SZILAGYI.
Bagnulo (banjulo) Raffaele, italo, ĉefadvokato de la tinanca ŝtata juristaro en Bologna. Pioniro dum la fruaj tagoj de E en Napoli.
Bahaismo. Religia movado, devenanta el Persujo, multe persekutita siatempe. Antaŭulo: Báb, fondinto: Baha’ u’llah, klariganto kaj disvastiganto: Abdul Baha, nuna gvidanto: Ŝogi Effendi. Bahaismo instruas sendependan serĉadon de la vero, forlason de ĉiuj superstiĉoj kaj antaŭjuĝoj, unuecon de la homaro. Krom la religiaj principoj ĝi postulas universalan pacon, proklamas egalrajtecon de ambaŭ seksoj, limigon de la ekstremoj de riĉeco kaj malriĉeco, universalan edukadon, adoptadon de int. helplingvo. Abdul Baha en multaj siaj verkaĵoj kaj paroladoj montriĝis amiko de E. En siaj vojaĝoj tra Okcidento li plurfoje parolis antaŭ E-istoj kaj fervore kuraĝigadis ilin. En Edinburg 7. jan. 1913 Abdul Baha diris i.a.: «Ni ordonis al la bahaanoj en Oriento studi zorge tiun ĉi lingvon, kaj baldaŭ ĝi estos disvastigita tra la tuta Oriento.» La aktiva simpatio de la bahaanoj multe helpas disvastigadon de E en la orientaj landoj. Personon, kiu lernas E-n, aŭ E-istan turiston oni ofte demandas tie, ĉu li estas bahaano. Dum la UK-j regule okazadas bahaaj fakkunvenoj, informantaj pri la bahaismo; la unua okazis dum la 17-a en Genève. Pri ĉiuj detaloj informas la verko Baha’ u’llah kaj La Nova Epoko, verkita de Esslemont, trad. de Lidja Zamenhof, kaj fa kvaronjara gazeto La Nova Tago, lastan tempon ne aperanta. LIDJA ZAMENHOF.