Weken later kwam hij bij Valentine en vroeg haar om iets te lezen dat hij had geschreven; op de scheepscomputer riep ze het bestand op dat hij had genoemd en las het.
Het was geschreven alsof de zwermkoningin aan het woord was en ze vertelde alles wat ze nog van plan waren geweest en alles wat ze ooit gedaan hadden. Dit zijn onze mislukkingen en dit is waarin wij groot zijn; we wilden jullie geen pijn doen en we vergeven jullie voor onze dood. Wat er vanaf hun vroegste bewuste bestaan tot aan de grote oorlogen die hun thuisplaneet hadden geteisterd allemaal was gebeurd, vertelde Ender snel, alsof het een oude herinnering was. Maar toen hij bij het leven van de grote moeder was aangeland, de koningin van alle kruiperds, die als eerste leerde om de nieuwe koningin bij zich te houden en haar te onderwijzen in plaats van haar te doden of haar weg te jagen, toen vertraagde hij zijn verhaaltempo en vertelde hij hoe vaak zij toch nog haar eigen kind had moeten vernietigen, het nieuwe zelf dat niet als zij was, tot ze er eindelijk een ter wereld bracht die haar zoeken naar harmonie begreep. Dit was iets nieuws op de wereld, twee koninginnen die elkaar liefhadden en hielpen in plaats van elkaar te bestrijden, en samen waren ze sterker dan elke andere zwerm. Ze gedijden goed en kregen meer dochters die zich in vrede met hen verenigden; het was het begin van wijsheid.
Hadden we maar met jullie kunnen praten, zei de zwermkoningin in Enders woorden. Maar nu dat niet zo heeft mogen zijn, willen we jullie slechts één ding vragen: denk niet aan ons terug als vijanden maar als tragische zusters, door Lot, God of Evolutie in een kwalijke gestalte gegoten. Als we elkaar gekust hadden zou dat het wonder geweest zijn dat ons in elkaars ogen menselijk had gemaakt. Maar nu hebben we elkaar gedood. Toch verwelkomen we jullie nu als geliefde gasten. Betreed ons huis, dochters van de Aarde; woon in onze tunnels, oogst van onze akkers; jullie zijn nu onze handen voor wat wij niet meer kunnen doen. Bloei, bomen; groei, velden; verwarm hen, zonnen; draag vrucht voor hen, planeten: zij zijn onze aangenomen dochters en ze zijn thuisgekomen.
Het boek dat Ender schreef was niet lang, maar het bevatte al het goed en al het kwaad dat de zwermkoningin kende. En hij ondertekende het, niet met zijn naam, maar met een titeclass="underline"
SPREKER VOOR DE DODEN
Op Aarde werd het boek in stilte gepubliceerd en in stilte ging het van hand tot hand tot het nog maar moeilijk te geloven was dat er nog iemand op Aarde was die het niet had gelezen. De meesten die het lazen vonden het interessant; sommigen die het lazen konden het niet meer van zich afzetten. Ze begonnen er zo goed als ze konden naar te leven en als hun geliefden stierven, stond er naast het graf een gelovige op om dienst te doen als Spreker voor de Doden en te zeggen wat de dode gezegd zou hebben maar dan volledig oprecht, zonder fouten te verdoezelen of deugden voor te wenden. De mensen die zulke diensten bezochten vonden ze soms pijnlijk en verontrustend, maar er waren er veel die besloten dat hun leven ondanks hun vergissingen de moeite waard was en dat als zij stierven een Spreker voor hen de waarheid zou moeten vertellen.
Op Aarde bleef het een religie te midden van vele andere religies. Maar voor de mensen die door de grote grot van de ruimte reisden en hun leven leidden in de tunnels van de zwermkoningin en de akkers van de zwermkoningin bebouwden, was het de enige religie. Er was geen enkele kolonie die geen Spreker voor de Doden had.
Niemand wist wie de oorspronkelijke Spreker was en niemand wilde dat ook weten. Ender zou het hun in ieder geval niet vertellen.
Toen Valentine vijfentwintig was, voltooide ze het laatste deel van haar geschiedenis van de oorlog met de kruiperds. Aan het eind nam ze de volledige tekst van Enders boekje op, maar ze zei er niet bij dat Ender het had geschreven.
Per weerwort kreeg ze reactie van de oude Hegemoon, Peter Wiggin, zevenenzeventig jaar oud en met een zwak hart.
‘Ik weet wie het heeft geschreven,’zei hij. ‘Als hij voor de kruiperds kan spreken kan hij toch zeker voor mij spreken.’
Heen en weer over de weerwort spraken ze met elkaar, Ender en Peter, tot Peter het hele verhaal had verteld van al zijn jaren en dagen, van zijn misdaden en van zijn weldaden. En toen hij stierf schreef Ender een tweede boekje, weer ondertekend met Spreker voor de Doden. Samen werden zijn twee boekjes ‘de Zwermkoningin en de Hegemoon’genoemd en ze werden beschouwd als heilige geschriften.
‘Kom op,’zei hij op zekere dag tegen Valentine. ‘Laten we wegvliegen en leven tot in eeuwigheid.’
‘Dat kunnen we niet,’zei ze. ‘Er zijn wonderen die zelfs de relativiteit niet voor elkaar kan boksen, Ender.’
‘Toch moeten we gaan. Ik ben hier bijna gelukkig.’
‘Blijf dan.’
‘Ik heb te lang met pijn geleefd. Zonder zou ik niet weten wie ik ben.’
En dus scheepten ze zich in in een sterschip en trokken van wereld naar wereld. Overal waar ze uitstapten was hij Andrew Wiggin, rondtrekkend spreker voor de doden en zij was altijd Valentine, dolend geschiedkundige; zij noteerde de verhalen van de levenden terwijl Ender de verhalen van de doden vertelde. En altijd had Ender een droge witte cocon bij zich, immer op zoek naar de wereld waar de zwermkoningin zou kunnen ontwaken en in vrede zou kunnen gedijen. Hij heeft heel lang moeten zoeken.