Самаю няўдалаю часткаю кнігі з’яўляецца гістарыяграфія. У гэтым раздзеле У.І.Пічэта, у якога налічваецца больш за 300 прац, паказаны як аўтар адзінай кнігі: «Гісторыі Беларусі» 1924 г. Дарэчы, гэтую кнігу сам аўтар лічыў вельмі няўдалай, пра што і напісаў у сваім аглядзе. З працаў М.В.Доўнар-Запольскага (аўтара больш за 200 прац) названа адна манаграфія і адна рэцэнзія, але разгледжана толькі адна брашура. Вялікая колькасць гісторыкаў, якія пісалі пра Вялікае Княства Літоўскае, наогул не згаданая, не названы нават Абэцэдарскі, погляды якога такія блізкія поглядам аўтараў манаграфіі. Наколькі можна зніжаць культурны ўзровень Беларусі таго часу.
Выхад у свет кнігі пад грыфам Акадэміі навук БССР скампраметуе Акадэмію.
19.ХІ.1983
М.Улашчык,
доктар гістарычных навук
А.П. Грыцкевічу
Дарагі Анатоль Пятровіч,
Чакаю, што будзе далей, як будуць мяне клясці на Бацькаўшчыне. Паведаміце Ялугіну, што ў Вас ёсць рэцэнзія. Ён, калі захоча, можа перадрукаваць яе. Санько не званіў. У мяне зараз рукапіс кнігі пра летапісы, на якім рэдактар зрабіла безліч заўвагаў. Гэтае работы ў мяне стане яшчэ месяцы на два, а можа і на больш, а пасля яшчэ паказальнікі, а затым карэктура. Наогул, пішу гэта таму, што на бліжэйшую можа палову года я буду заняты толькі сваімі справамі.
Вітаю Вас з Новым годам.
23.ХІІ.1983.
Улашчык.
М.А. Тычыне
Шаноўны Міхась Аляксандравіч!
Прачытаў Вашу кнігу пра Кузьму Чорнага. Якая харошая кніга. Вы надта добра ўхапілі ня толькі характар самога Кузьмы, але эпоху, 20-я гады, калі закладаліся падваліны ўсёй сучаснай беларускай культуры. Трэба мець асаблівы талент, каб так перадаць пах тае пары. У беларускай літаратуры такі талент меў толькі Мележ. (Часта заходзячы ў рэдакцыю «Беларускай вёскі» спатыкаў там Чорнага, хадзіў ці не на ўсе літаратурныя паседжанні, але блізкім да Чорнага ніколі ня быў). Між іншым, мне здаецца, што найбольш таленавітая праца Чорнага, якую ён пакінуў, гэта невялічкі артыкул пра Купалу, змешчаны ў кніжачцы, якая выйшла ў 1943 ці 1944 г. Кніга вельмі цікавая для дарослых, а яшчэ больш для падлеткаў. (Дарэчы, Вы згадваеце Чырвоны касцёл Вайніловіча. Ці ведаеце яго ўспаміны, што вышлі ў Вільні ў 1931 г.?).
Мова Ваша прыгожая, «сапраўдная», без канцыляршчыны. Вітаю і віншую, і жадаю надалей чаго-небудзь падобнага.
Некалькі заўвагаў пра эпоху.
П’яных у 1916 г. (С.62) не было. З пачаткам вайны гарэлка была забароненая. Самагонку гнаць навучыліся не раней, чым пад канец 1917 г., больш пэўна — у 1918 г. «Пасха» заміж «Вялікдзень» (63). У пачатку рэвалюцыі пра Керанскага мала хто чуў; ён вырас пазней (64). Тое ж адносна пагонаў, — іх пачалі зрываць толькі з восені (65). Думаю, што пра стыль барока семінарысты ня ведалі (66). У 1917 г. акардэон быў невядомы, былі проста гармонікі (70). У пачатку 20-х г. у Беларусі рабфак быў, пэўна, адзіны — пры ун-це ў Менску (79). Песні спявалі і раней, спявалі шмат (80). Сёмуха, а ня «Тройца» (84). Койданаўская вуліца пачыналася ад сучаснай плошчы Свабоды і сканчалася каля нумара 17 сучаснай Рэвалюцыйнай. Койданаўскі тракт (гасцінец) пачынаўся ад сучаснага Бетоннага мосту і, такім чынам, кантакту паміж вуліцаю і трактам не было, як не было кантакту і паміж гасцінцам ды Каломенскім скверам (зараз вул. Валадарскага) (92). «Лёгкаю рыссю» (97). У нас гэта «трушком». Ці не да канца 20-х г. у Менску быў адзіны аўто, на якім ездзіў Чарвякоў, і адзін «Форд» амерыканцаў (АРА). Міністр фінансаў ездзіў на гнядым жарабцы, іншае панства — пехатою (98). «Абганялі» (99) ўжываецца скрозь як тэрмін «убіралі». Наколькі ведаю, на Беларусі абганялі бульбу, а ў тым сэнсе, як ужываеце Вы — будзе «выпярэджвалі». «Убіраць» па-беларуску азначае тое ж, што «прыбіраць», прыхарошваць. «Медвучылішчы» з’явіліся нешта перад самаю вайною, раней гэта медтэхнікумы, як і педтэхнікумы. «Ня лыкам шыты» (104) ужываецца часта, але па-беларуску гэта будзе — «не абораю хлеб рэзаў».