– Zaraz, zaraz. – Zubik, który z powodu kiepskich postępów w językach klasycznych zakończył swoją edukację na szóstej klasie gimnazjalnej, chwycił się za głowę. – Bo się zaraz wszyscy pogubimy… Panie Żechałko, niech pan powoli podsumowuje, a my prosimy komisarza o relację z przesłuchania pijanego stróża.
– Walenty Kozik, lat czterdzieści osiem, nałogowy alkoholik, sądząc po fizjognomii. – Popielski przeglądał swoje notatki. – Względnie wytrzeźwiał pod zimną wodą na komendzie, ale trzeba by go jeszcze raz przesłuchać. Oto, co od niego wiem. Kilka dni temu, Kozik nie pamięta dokładnie, kiedy to było, Herod przyszedł do niego do fabryki i obiecał mu dać trzy ćwiartki wódki pod warunkiem, że je wypije naraz, podczas swojej porannej służby, i nic nie będzie słyszał ani widział. Herod mówił, że przyjdzie do fabryki z jakąś dziunią z Mostków. Kozik zgodził się na to bez wahania, tym bardziej że i tak właściciel miał go niedługo wyrzucić z pracy za pijaństwo. To dzisiaj była właśnie ta poranna służba. Dzień trzech ćwiartek. To tyle. Nic więcej od niego nie wyciągnąłem. Aha. – Uderzył się w czoło. – Tego nie zdążyłem zapisać. Herod dał Kozikowi kilof i kazał go pilnować jak oczka w głowie. Wciąż powtarzał, że narzędzie to kosztuje złotówkę.
– Kto by dał cokolwiek do pilnowania pijakowi? – zdziwił się Cygan.
– Może tylko na chwilę, dopóki ów się nie upije jak bydlę – odpowiedział Popielski.
– Podsumowanie, bardzo proszę, panie Żechałko. – Zubik najwyraźniej uznał dyskusję o kilofie za zbędną.
– Szukamy człowieka lat pięćdziesięciu – Żechałko odczytywał swoje pismo, które mimo szybkości zapisywania było nadzwyczaj czytelne – rasy słowiańskiej, o dłoniach powalanych atramentem, średnio wykształconego, może urzędnika, niedbale i niemodnie ubranego, choć posiadającego nowy elegancki melonik. Człowiek ten prawdopodobnie śledził komisarza Popielskiego i chciał go sprowokować do dokonania morderstwa na samym sobie, a przynajmniej do połamania mu nóg kilofem. Ma zatem skłonność do autodepresji.
– Autodestrukcji – poprawił go Pidhirny.
– Tak jest. – Żechałko starannie korygował to słowo. – Autodestrukcji. Jego wiedza na temat obchodzenia się z epileptykiem świadczy, że być może zna on z autopsji tę chorobę. To tyle.
– Dobrze. – Zubik rozparł się wygodnie w fotelu i zaczął się bawić swoim wiecznym watermanem.
Zapadła cisza. Wszyscy pogasili już papierosy, patrzyli na Zubika i trzymali w pogotowiu pióra i notesy. Znali to napięcie, po którym następowała erupcja zadań i poleceń. Ich pióra w stałym oczekiwaniu skrobały stalówkami kartki notesów i wypisywały różne esy-floresy. W swej istocie były podobne do końskich nóg, które przed startem w wyścigach niecierpliwie i nerwowo biją kopytem o ziemię.
– Moi panowie, przydzielam zadania. – Zubik pokraśniał z przejęcia. – Pójdziecie panowie z tymi informacjami, które zebrał pan Żechałko, oraz z portretem pamięciowym Heroda do… Popielski – pan, jako znany elegant, do sprzedawców meloników, aby znaleźć niedawnego klienta, panowie Kacnelson i Grabski – do dyrektorów państwowych i prywatnych firm, by odnaleźć urzędnika z palcami powalanymi atramentem, Cygan – pan poszuka epileptyka o tym rysopisie, a pan, Żechałko – psychicznie chorego. Cygan i Żechałko – po wykonaniu swojego zadania przejdą panowie na odcinek „urzędniczy” i dołączą do Grabskiego i Kacnelsona. To wszystko, moi panowie. Ach, panie Cygan, proszę wziąć od sędziego śledczego, pana Mazura, pismo w sprawie portretów przestępcy i listów gończych. Już powinno być gotowe. Z tym proszę do Drukarni Ludowej. Tylko na cito! Portrety mają jak najszybciej wisieć w całym Lwowie! Jutro u mnie odprawa – tu spojrzał z niesmakiem na Popielskiego – w samo południe. Może niektórzy zdążą się wyspać… A, i jeszcze jedno. – Twarz Zubika stężała w maskę irytacji. – Proszę go nie nazywać Herodem. Biblijny Herod zabił wiele niewiniątek, a my mamy dwa czyny popełnione przez dwie różne osoby! Rozumiemy się?
Doktor Pidhirny roześmiał się drwiąco i wyszedł bez pożegnania. Żaden z policjantów nie wyrzekł ani słowa. Żaden nie skinął potwierdzająco głową. Żaden nie spojrzał naczelnikowi w oczy. Oprócz Popielskiego. W spojrzeniu łysego komisarza nie było śladu uległości, jaką każdy podwładny powinien się wykazywać.
Popielski szedł do swojego gabinetu noga za nogą. Wcale nie pragnął ujrzeć znajomego wnętrza: ani żółtych ścian domagających się od dawna świeżego malowania, ani wielkiej trzydrzwiowej biblioteki, której prostota złamana była biegnącym u szczytu meandrem. Śmiertelnie go nudził rytuał codziennych czynności wykonywanych w gabinecie: nieustanne i nieskuteczne ruganie swojego współlokatora i nieformalnego asystenta Stefana Cygana; gniewne piętnowanie zatłuszczonych stosów jego kartek, obsadek, brudnych szklanek i talerzy. Śmiertelnym znużeniem napawała go myśl o zajęciu miejsca za swoim potężnym biurkiem, na którym papiery ułożone były w precyzyjny wachlarz, a obsadki i naostrzone ołówki leżały w odległości pięciu centymetrów od brzegu mebla. Nie czterech i pół. Nie pięciu i dwóch milimetrów. Dokładnie pięciu, o czym doskonale wiedział, bo kilkakrotnie w ciągu dnia mierzył tę odległość linijką. Po akcie pomiaru zawsze z dumą i ze złośliwym uśmiechem komunikował Cyganowi, wskazując na jego zaśmiecone małe biurko ustawione w ciemnej nyży: „My, policjanci, porządkujemy świat. Jesteśmy jednak niewiarygodni, jeśli nie zaczynamy od własnego życia i od własnego biurka. A pan jest wiarygodny?”
Przystanął i poprawił sznurówkę w jasnym, brązowym trzewiku. Nie chciał wchodzić do swojego gabinetu, ponieważ musiałby w nim obmyślać plan działań, które a priori uważał za absurdalne. Chodzenie z notesem po lwowskich kapelusznikach i modystach oraz pytanie ich o ostatnich klientów nęciło go w podobnym stopniu co rulon słoniny w barłogu Anatola Małeckiego.
Naciskając klamkę, przypomniał sobie właśnie wymyśloną przez siebie samego sentencję, którą wciąż powtarzał Cyganowi. „Ordo in mensa scriptoria, ordo in vita cottidiana”. Tak, myślał, na moim biurku zawsze panuje wzorowy porządek, ściśle wyznaczony z obu stron pustym marginesem dokładnie pięciu centymetrów. Moje życie jest uporządkowaną funkcją okresową, której minima – obżarstwo, pijaństwo i rozpusta – oraz maksima – głodówki, abstynencja i celibat – następują po sobie z matematyczną regularnością. Może dlatego nie cieszę się tym życiowym porządkiem, bo nie lubimy ograniczeń? Może dlatego wciąż pragnę ciepłego brudu i ponętnego chaosu?
Wszedł w końcu do gabinetu i spojrzał ze złością na zacienione biurko w nyży. Było ono zawalone segregatorami. Na jednym z nich stał od wczoraj talerz z nadgryzionym serdelkiem i resztką musztardy. Od serdelka oderwała się mucha i zatoczyła koło ciężkim lotem.
Znad tego biurka buchały kłęby dymu. Popielski poczuł, że ogarnia go wściekłość na Cygana, dla którego brud i nieporządek były środowiskiem naturalnym. Już chciał wziąć górne „c”, kiedy do jego nozdrzy doszedł zapach tytoniu. Za biurkiem nie siedział jego młody podwładny. On nigdy nie palił cygar Corona.
– Czekam tu na pana – Pidhirny wynurzył się z mroku nyży – dzięki uprzejmości pańskiego asystenta. Wpuścił mnie tu, posadził za swoim biurkiem i poszedł.
– Dlaczego chce pan rozmawiać ze mną właśnie tutaj? – Popielski nie ukrywał zdziwienia. – Coś pan sobie przypomniał? O czymś pan nie powiedział podczas zebrania? Jeśli tak, to do pana niepodobne! Jeśli nie, to przychodzi pan do mnie, aby mi coś wyjawić w tajemnicy. A to już jest niebezpieczne. – Uśmiechnął się. – I wygląda na konspirację przeciw Zubikowi.
– To nie wygląda. – Pidhirny zerwał się zza biurka i zaczął chodzić wokół krzesła na środku gabinetu. – To jest konspiracja.
– Przeciw Zubikowi?