ESPERANTO EN PERSPEKTIVO
FAKTOJ KAJ ANALIZOJ PRI LA INTERNACIA LINGVO
Verkita de IVO LAPENNA D-ro pri juro, D-ro hc. pri Internaciaj Rilatoj Profesoro en la Universitato de Londono Honorofica Direktoro de CED
ĈEFREDAKTORO
ULRICH LINS (REDAKTORO) KAJ TAZIO CARLEVARO
1974
Universala Esperanto-Asocio
• CENTRO DE ESPLORO KAJ DOKUMENTADO
PRI LA
MONDA LINGVO-PROBLEMO
London — Rotterdam
AtĴTOROJ DE UNUOPAJ ĈAPITROJ
Prof. D-ro Ivo Lapenna: Cap. 1, 2, 4, 11-13, 18, 20.2, 20.4, 20.5-20.8,
22 kaj 23.
Tazio Carlevaro: Cap. 3 kaj 5-10.
Ulrich Lins: Cap. 14-17, 19, 20.1, 20.3 kaj 21.
REDAKCIO Cefredaktoro Prof. D-ro Ivo Lapenna
Redaktoro Ulrich Lins Teknika Redaktoro D-ro Victor Sadler Ilustraĵojn prizorgis Simo Milojeviĉ
© 1974
Centro de Esploro kaj Dokumentado pri la Monda Lingvo-Problemo (CED) (Universala Esperanto-Asocio)
Ciuj rajtoj rezervitaj. Reprodukto, ekstrakto aŭ traduko en kiun ajn lingvon nur kun la skriba permeso de CED.
Presita en Nederiando.
NOMARO DE KUNLABORINTOJ
La valora helpo, kiun multaj personoj donis al la aŭtoroj de unuopaj ĉapitroj en diversaj formoj, estas danke rekonita en la Antaŭparolo. Iliaj nomoj ([1]) kun koncizaj informoj pri la karaktero de la kontribuoj aperas en la suba listo, aranĝita laŭ ĉapitroj:
Cap. 4: Gŭnther Becker liveris plurajn utilajn informojn.
Dua Parto (Cap. 5-10): Valorajn sugestojn donis R. Haupenthal kaj Simo Milojeviĉ. Informojn pri tradukoj el naciaj literaturoj liveris William Auld (angla), f D-ro Italo Chiussi (araba), Venelin Mitev (bulgara), D-ro Vlastimil Novobilsky (ĉeĥa), D-ro Victor Sadler (ĉina), Poul Thorsen (dana), Jaan Ojalo (estona), P. de Smedt (flandra), D. B. Gregor (greka kaj latina), Hispana Esperanto-Federacio (hispana kaj kataluna), Baldur Ragnarsson (islanda), D-ino Clelia Conterno- Guglielminetti (itala), Miyamoto masao (japana), Mirdza Burgmeister (latva), t G. J. Degenkamp (nederlanda), R. P. Nogueira (portugala kaj brazila), Dao-anh-Kha (vjetnama). Skizon pri la kontribuo de Ceĥoj al la originala literaturo de Esperanto sendis D-ro V. Novobilsky, kaj informojn pri tradukoj el Esperanto en naciaj lingvoj kaj pri Espe- ranto kiel „pontolingvo" donis D. B. Gregor.
Cap. 10: Roman Dobrzynski afable disponigis resumon de sia tezo pri la Esperanta gazetaro.
Cap. 11: Emilija Lapenna donis statistikajn informojn pri la Bel- artaj Konkursoj por 11.2, dum Z. Tiŝljar sendis materialojn pri PIF por 11.7.
Cap. 15: Manuskriptojn pri la Esperanto-Movado en diversaj landoj liveris Jorge Hess (argentina), F. R. Banham (aŭstralia), f D-ro E. J. Gorlich (aŭstria), Norman Williams (brita), Nikola Aleksiev (bulgara), Jaroslav Marik (ĉeĥoslovaka), Irja Klemola (finna), Jean Thierry (franca), Sokratis Sakellaropoulos (greka), Hispana Esperanto-Fede- racio (hispana), D-ro Istvan Szerdahelyi (hungara), P. J. 0'Reilly (irlanda), D-ro Ettore Aprosio kaj D-ro Carlo Minnaja (itala), Marinko Gjivoje (jugoslavia), Kanada Esperanto-Asocio (kanada), f G- J- Degenkamp (nederlanda), D-ro C. St0p-Bowitz (norvega), f William H. King (novzelanda), Jan Zawada (pola), Colin Beckford (sudafrika),
D-ro Arthur Baur (svisa), f E. Sonnenfeld (urugvaja), Mark Starr (usona), s-ino M. Haudebine kaj P. Daŝgupto (hinda), Miguel Perez-Gonzalez (kolombia), Prof. Salah Ghanem (libana), Carmel Mallia (malta), Dao- anh-Kha (vjetnama). Krome, disponigis materialojn aŭ donis suges- tojn Fernand Roose (belga), R. P. Nogueira (brazila), O. C. Lange (dana), Prof. J. Regulo-Perez (hispana), Miyamoto masao (japana), Jan Stronne (sveda), Cina Esperanto-Ligo (ĉina), Baldur Ragnarsson (is- landa), t Jose Serrano (meksika).
Cap. 16: Manuskriptojn pri fakaj asocioj liveris Joachim Giessner (IFEF), Prof. D-ro Ivo Lapenna (IEAJ), Prof. D-ro Boza Popoviĉ (ISAE), Giuseppe Grattapaglia (IEKA), Hans Breitenbach (LIBE), Her- mann Heiss (ELF), Tibor Sekelj (IGA), Niilo Kavenius (TEĴA), G. B. Briano (MEL), D-ro Wim de Smet (ORE), t Douglas Murphy (SEL),
Morawetz (BLE), Stefan Maul (IKUE), H. A. de Hoog (KELI), Alfred
Tucker (KES), Nikola Aleksiev (MEM), Umeda joŝimi (Oomoto). Krome, konsilojn kaj sugestojn donis D-ro Donald Broadribb (IABO), D-ro A. Albault (UMEA) kaj A. G. Tucker (IMRO).
Cap. 19: La unuan malneton tralegis kaj faris utilajn rimarkojn N. Barthelmess, E. Borsboom kaj S. Milojeviĉ.
Cap. 20: Prof. G. Waringhien kaj R. Haupenthal verkis 20.1; mate- rialo disponigita de IEMW servis kiel bazo por verkado de 20.3; en la kompilado de 20.5 kunhelpis f-ino Marianne Vermaas; Jean Thierry liveris la manuskripton por 20.7.
Cap. 21: La aŭtoro dankas la estiĝon de la nun publikigita versio al la disponigo de informoj kaj konsiloj de multaj personoj, el kiuj estu menciitaj la jenaj: Isaj Dratvver, Marinko Gjivoje, Kobajaŝi cukasa, Kurisu kei, Prof. I. Lapenna, t Prof. Lucien Laurat, Mijake ŝihej, Miyamoto masao, t Nikolaj Rytjkov, t Hermann Theobald, D-ro Hj. Unger, L. Zaleski-Zamenhof. Helpis ankaŭ institucioj, inter kiuj Bundesarchiv Koblenz, Institute of Contemporary History (London) kaj Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie (Amsterdam).
Persona indekso: Tazio Carlevaro.
Tema indekso: Henri Vatre.
Tuta Verko: Aparte menciinda estas la tre valora kontribuo de Henri Vatre, kiu, aldone al la tema indekso, plej atente tralegis la unuajn presprovaĵojn kaj helpis forigi, krom tajpaj, ankaŭ plurajn erarojn pri faktoj en diversaj partoj de la libro. Siavice, Simo Milo- jeviĉ multe helpis al la teknika redaktoro per konsiloj kaj sugestoj. La presprovaĵojn korektis ne nur la aŭtoroj kaj la sekretariino de CED Lj. Lapenna, sed ankaŭ, tre konscience, Robert Moerbeek, oficisto de la CO de UEA.
ENHAVTABELO
Nomaro de Kunlaborintoj v
Antaŭparolo xxv
UNUA PARTO Esperanto kiel Solvo de la Lingva Demando en Mondaj Kadroj
ĈAPITRO 1 La Lingva Problemo en Internaciaj Rilatoj
KONCIZA HISTORIA TRARIGARDO 3
Enkondukaj Rimarkoj 3
La Latina kaj Franca Precedencoj 5
Angla-Franca Kunregado en la Ligo de Nacioj ... 8
NUNA SITUACIO 9
Oficialaj kaj Laboraj Lingvoj 9
Plia Komplikiĝo de la Problemo 11
DIVERSAJ ASPEKTOJ 15Teknike-Lingva Aspekto 15
Socia Aspekto 16
Psikologia Aspekto 19
Jura-Politika Aspekto 19
Ekonomia Aspekto 20
SOLVO 24
ESENCA BIBLIOGRAFIO 27
ĈAPITRO 2 La Internacia Lingvo (Esperanto)
FAKTOROJ INFLUANTAJ LA LINGVO-EVOLUON 28
Lingvo kiel Socia Fenomeno 28
Diferencigaj Faktoroj 29
Unuecigaj Faktoroj 32
Evolutendenco 34
EKESTO DE LA INTERNACIA LINGVO .... 35
STRUKTURO KAJ VALORO 36
Deveno 36
Internacieco 38
Socia Portanto 41
EVOLUO 42
ESENCA BIBLIOGRAFIO 44
ĈAPITRO 3 La Esperanta Kulturo
KULTURO KAJ TRADICIO 45
KOLONOJ DE LA ESPERANTA KULTURO ... 46
Enkonduko 46
Organizita Movado 46
Esperanta Libraro 47
Esperantaj Eldonejoj 48
Esperantaj Bibliotekoj 51
Belartaj Konkursoj 52
Kulturaj Centroj 53
Lingvaj Institucioj: La Akademio 53
Esperantologia Literaturo 54
DE SKRIBA AL PAROLATA LINGVO 58
Signifo de la Parola Kulturo 58
Faktoroj 59
ESENCA BIBLIOGRAFIO 64
ĈAPITRO 4 Instruado de Esperanto
ENKONDUKO 65
ŜLOSILOJ 67
LERNOLIBROJ KAJ INSTRUAJ HELPILOJ ... 67
Nacilingvaj Lernolibroj 68
Internaciaj Lernolibroj 70
Libroj por Superaj Kursoj kaj Instruistoj 72
Helpaj Instruaj Rimedoj 74
Postredakta Noto 77
INSTRUMETODOJ 77
EKSTERLERNEJA INSTRUIĜO 80