* * *
Certe mensogi estas malbona afero ie ajn, precipe en la informado pri Esperanto. Paroli pri milionoj da adeptoj senkreditigas tiun, kiu faras tiun deklaron.
Sed kiel respondi al la plej komuna demando farata al adepto: kiom da esperantistoj estas en la mondo?
Mi sincere respondas: "Pro manko de statistikoj mi ne scias; certe la esperantistoj estas malpliaj ol estus dezirinde, sed multe pliaj, ol supozas la neesperantistoj. Oni povus preni kiel bazon la nombron da anoj de Esperanto-asocioj, sed ili reprezentas nur etan frakcion de la nombro de tiuj, kiuj kontaktis la lingvon, akiris aktivan au pasivan scipovon pri ghi kaj ne partoprenas la Movadon. Oni memoru, ke Esperanto, pro sia simpleco, estas facile memlernebla. Sed oni povas garantii, ke Esperanto-parolanto, kiu uzas la Jarlibron de UEA, povas vojaghi tra la mondo sen lingvaj problemoj, char ekzistas esperantistoj en preskau chiuj landoj. Krome, ekzistas minimume 1299 Esperanto-societoj en la mondo, lau la lasta enketo entreprenita de Centro de Esploro kaj Dokumentado; funkcias delegita reto faranta senpagajn servojn en multaj landoj; okazas chiujare internaciaj kongresoj kaj internaciaj someraj universitatoj de Esperanto; okazas vigla korespondado kaj publikighas daure libroj kaj periodajhoj en la Internacia Lingvo; UNESKO morale aprobis Esperanton; UEA havas konsultajn rilatojn kun UNESKO ktp."
Kun informa servo au sen ghi, chiu asocio povas sendi informajn cirkulerojn al gazetoj, radi- kaj televidstacioj, okaze de kongresoj, seminarioj, simpozioj k. s., malfermo kaj fermo de kursoj, eldono de libroj pri au en Esperanto, kaj en la jenaj datrevenoj:
17-a de Aprilo: morto de Zamenhof;
26-a de Julio: publikigo de la Unua Libro;
15-a de Decembro: naskigho de Zamenhof;
kaj fonda datreveno de la asocio.
* * *
2. Chiam sub la orientado de la "Principaro de Frostavallen", asocioj, UEA- delegitoj kaj fakdelegitoj, au aliaj unuopuloj povas redakti esperantan rubrikon por grava loka nacilingva gazeto. Vere ne chiam la pordoj de la gazetaro estas malfermitaj; kelkfoje ech ili shajnas netrapaseblaj; sed, se oni ne frapas, kiel ili malfermighos por Esperanto?
En la urbo San-Paulo, ekde 1968, la gazeto "Diario Popular" publikigas regule chiudimanche la rubrikon "Lingua Internacional", sub la respondeco unue de Walter Francini, poste de s-ro Nelson Silveira kaj nun de prof-ino Elvira Fontes. La meza eldonkvanto de "Diario Popular" en ordinaraj tagoj estas 46.600 ekzempleroj, lau informo de "Almanaque Abril 1975".
La gazetoj "Folha da Tarde", el San-Paulo, "A Tribuna", el Santos, "Correio do Povo", el Porto Alegre, kaj pluraj periodajhoj el Paraiba Valo aperigas regule artikolojn pri Esperanto bonege redaktitajn respektive de s-roj Nelson Silveira, P. Souza Almada, M. Belmonte de Abreu kaj majoro Gilberto A. Silva Velho.
3. Radielsendoj pri kaj en Esperanto havas eksterordinaran valoron por disvastigi la lingvon, precipe ghian parolan uzadon. Pri ili ankau estas bona orientilo la "Principaro de Frostavallen".
En la shtato San-Paulo Radio Sorokaba prezentas chiudimanche, de la 9-a ghis la 10-a vespere, la interesan programon "Sintezo de Esperanto", fonditan kaj estratan de s-ro Manoel Braz Garcia, antau dek jaroj.
4. Taugaj nacilingvaj informiloj pri Esperanto, t.e. koncizaj kaj priskribantaj la chefajn kvalitojn kaj
avantaghojn de la Intemacia Lingvo, estas utilaj por la popularigo de Esperanto.
Ili estu disdonataj:
- Al vizitantoj neesperantistoj de la asocioj;
- en la nrboj kie okazas kongresoj, seminarioj k. s.;
- al la cheestantoj de paroladoj pri la Internacia Lingvo;
- che lernejoj, radi- kaj televidstacioj kaj gazetoj, dum vizitoj informcelaj.
San-Paulo Esperanto-Asocio publikigis du tiajn informilojn tre lerte redaktitajn de s-ro Deodato Franca Mello, kaj disdonas ilin konstante. En Novembro 1974, post la nacia balotado, tiu asocio sendis gratulajn cirkulerojn al chiuj deputitoj kaj senatanoj jhus elektitaj, kaj kompreneble kaptis la okazon por informi.
5. En chiu asocio organizighu junulara grupo por agadi precipe en amuza aktivado. La partopreno de junuloj en iu ajn movado, krom ghin plifortigi, altiras al ghi la atenton de la eksteruloj.
Che San-Paulo Esperanto-Asocio, ekzemple, funkcias JESPO (Junulara Esperantista San-Paula Organizo), kiu chiumonate organizas ekskurson al alia urbo. Tie, krom promeni kaj amuzighi, la junuloj vizitas gazetojn, radistaciojn k. s., por informi pri Esperanto.
6. Por la popularigo de Ia Internacia Lingvo estas ankau utile, ke la asocioj petu al la urbestroj doni al stratoj la nomon "Esperanto" au "Zamenhof". La strat-tabuletoj prezentu surskribajhojn kompletajn, por ke ili havu plenan informan valoron:
STRATO ESPERANTO (Lingvo Internacia)
* * *
STRATO LAZARO ZAMENHOF (1859-1917)
Kreinto de la Internacia Lingvo Esperanto
[au: Kreinto de Esperanto]
Pri la kompleta nomo de la kreinto jam de longe ne plu estas dubo: ghi estas LAZARO LUDOVIKO ZAMENHOF. Tamen, pro oportuneco ni sugestis supre ghian redukton.
7. Enketoj lerte preparataj kaj prezentataj havas grandan valoron por la disvastigo de la Internacia Lingvo. La januara numero (jaro 75) de la revuo "Esperanto" informis pri trafa enketo farata de Belga Esperanto-Federacio che chiuj deputitoj, senatanoj kaj ministroj de la belga registaro. Jen la demandaro:
"Chu vi opinias, ke unu lingvo kiel internacia kaj komuna interkomprenilo estus utila en Europo?"
"Chu vi opinias, ke nacia lingvo povas roli kiel internacia interkomprenilo, au ne?"
"Chu Esperanto estas konsiderinda por la plenumo de la rolo de intemacia lingvo?"
"Chu vi volas morale apogi la Esperanto-movadon kaj chu vi apogus parlamentan iniciaton por disvastigo de Esperanto?"
Evidente enketoj similaj al tiu devas esti farataj nur post konciza kaj objektiva informado pri la Internacia Lingvo al la konsultotaj instancoj.
La entrepreno de Belga Esperanto-Federacio estas altvalora ankau tial, ke ghi montras malrekte la vojon sekvindan fare de la Movado, t. e.: unue premi la naciajn politikajn instancojn favore al la Internacia Lingvo; kiam tiu unua pasho sukcesos, fari analogan premon sur internaciajn organizajhojn.
Enketoj farataj inteligente kaj altnivele neniam fiaskas, char almenau unu gravan frukton ili permesas rikolti: la disvastigadon de Esperanto.
8. Montrighas bonefika la prezentado de filmoj parolataj en la Internacia Lingvo, precipe che lernejoj. I. a. la fama entrepreno FIAT, el Torino, Italio, produktas filmojn en Esperanto.
9. Okaze de vizitoj de alilandaj esperantistoj, estas bone prezenti ilin al jhurnalistoj kaj che televid-stacioj, por ke la funkciivo de Esperanto estu observita.
10. Esperanto-ekspozicioj kun moderna materialo kaj alloga prezentado che taugaj ejoj ludas nemalshatindan rolon en la informado pri la Internacia Lingvo. En Aprilo 75 San-Paulo Esperanto-Asocio organizis ekspozicion che la enirejo de Komunuma Biblioteko "Mario de Andrade". La arangho sukcesis kaj pro la materialo prezentita kaj pro la taugeco de la ejo chiutage vizitata de centoj da personoj kun speciala intereso por kulturaj aferoj.
11. La poshta servo estas bona ilo por disvastigi la Internacian Lingvon. La brazila poshta servo jam eldonis kelkajn poshtmarkojn memorigajn de Esperanto au Zamenhof, kaj ankau uzis stampilojn kun la celo disvastigi gravajn eventojn en la brazila movado.