Antau tiuj simetrio, klareco kaj precipe koncizeco de la Internacia Lingvo, chu eblas aserti, ke ses participoj estas nenecesaj?
* * *
3.3.3. "Esperanto uzas la rimedon, kies utilo estas dubebla, etiketi chiujn partojn de la parolo per ilia registrita marko: "-o", "-a", "-e", "-i", respektive por la substantivo, adjektivo, adverbo kaj infinitivo" (Bodmer).
* * *
Jen la avantaghoj de tiu rimedo:
a. Tuja rekono de la klaso al kiu apartenas la vorto;
b. En la aktiva uzado de la lingvo, tiu sistemo (skemigo) faciligas la esprimadon, malsharghante la memoron, char sufichas koni radikon por havigi al si la formon substantivan, adjektivan, adverban au verban bezonatan. Ekz., konante la sencon de parol-, oni automate disponas pri la jenaj vortoj: parolo (substantivo), parola (adjektivo), paroli (verbo) kaj parole (adverbo).
* * *
3.3.4. "La tabelo de la korelativaj vortoj estas nenatura, fantazia."
* * *
Iuj pronomoj kaj adverboj formighas lau difinita sistemo: ili komencighas kaj finighas per karakterizaj literoj.
Jen la tabelo de la korelativaj pronomoj:
Nedifinaj
I
Demandaj, rilataj
KI
Montraj
TI
Kolektivaj
CHI
Neaj
NENI
U
Persono
O
Ajho
A
Kvalito
ES
Posedanto
Per la samaj radikoj formighas la tabelo de la korelativaj adverboj: (*)
Nedifinaj
I
Demandaj, rilataj
KI
Montraj
TI
Kolektivaj
CHI
Neaj
NENI
E
Loko
AM
Tempo
OM
Kvanto
AL
Kauzo
EL
Maniero
Kunmetante la komencajn literojn kun la finajhoj, ni havas:
iu, ia, io, ies, ie, iam, ial, iel, iom;
kiu, kio, kia, kie, kie ktp.
Jen kelkaj ekzemploj transskribitaj el "Esperanto sem Mestre", de Francisco Valdomiro Lorenz:
Mi rigardis lin kun ia ironio. Chu io nova? Subite mi audis ies krion. Mi ie audis chi tiun nomon. Estis iam tre bonkora regho. Se mi ial ne venos, iru vi sola. Kvar malfacilajn jarojn shi iel trenadis sian vivon. Lia kapo estas iom en malordo.
Tiu chi tabelo timigas la komencantojn kaj malkontentigas la adeptojn de naturalismo; tamen vere ghi konsistigas alian bonegajhon de Esperanto tial, ke ghi malsharghas la memoron el pluraj radikoj, kaj ghi estas, pro sia simetrio, facile memorebla.
* * *
3.3.5. "Plursenceco de kelkaj sufiksoj".
3.3.6. "La rilato inter "herbo" kaj "herbejo" ne estas la sama ekzistanta inter "bovo" kaj "bovejo". La samo okazas inter "sukero, sukerujo" kaj "franco, Francujo" (Ronai).
La plursenceco de kelkaj sufiksoj ne ghenas la naciajn lingvojn; kial do ghi devus estigi problemojn por Esperanto?
Oni povus respondi, ke planita lingvo devas ne prezenti la malperfektajhojn de la naciaj idiomoj. Korekte. Tamen, kio estas preferinda: idiomo centpocete logika, kun speciala sufikso por chiu aparta senco, do kun vortaro eksterordinare granda kaj malfacile memorebla, au lingvo kie afikso povas esti uzata senembarase por sencoj similaj, samkiel nacilingve, kaj kies vortaro kompense estas multe pli facile lernebla?
-Ej- estas "suifikso montranta lokon difinitan por io au karakterizita per io." Do, herbejo: loko karakterizita per herbo; bovejo: loko difinita por bovoj. Kio stranga?
Oni komparu en la portugala la vortojn estrebaria ("stalo") kaj pradaria ("herbejaro"), kun la sama sufikso -aria uzata, senembarase, por malsamaj sencoj.