Lau PIV la sufikso -uj esprimas: 1. objekton, kiu entenas tute en si pli-malpli grandan kvanton da aliaj objektoj de difinita spaco, montrataj de la radiko: sukerujo, cigarujo, salujo; 2. vegetajhon, kiu donas la fruktojn montratajn de la radiko: pirujo, pomujo (pro klareco, oni usas en tiu senco la sinonimojn "pirarbo", "pomarbo"); 3. landon, loghatan de la popolo montrata de la radiko: Francujo, Anglujo, Germanujo. En tiu lasta senco, la tendenco (jam permesita de la Akademio) estas anstatauigi -uj- per -i-: Francio, Anglio, Germanio.
* * *
3.3.7. "Kelkaj sufiksoj kontraustaras malnovegajn kutimojn. Ekz.: uzi -o por chiuj substantivoj, ech la indikantaj inojn: patrino, virino" (Ronai).
Fakte la komencantoj ne akceptas bone formojn kiel "patrino" kaj "virino". Tamen laumezure kiel ili estras la esperantan strukturon, ili lernas senti en la sufikso -in- ian "detonaciilon" de la ideo pri ina sekso. Krome, iom post iom ili perceptas, ke tiu sufikso (indikanta inan sekson kaj de personoj kaj de bestoj) simpligas la lernadon de la vortaro, forigante la neceson parkeri grandan nombron da vortoj kies nacilingvaj radikoj vira kaj virina estas malsimilaj inter si. Ekz.:
portugala
Esperanto
genro, nora
frei, soror
bode, cabra
bofilo, bofilino
frato, fratino (monahho, monahhino)
kapro, kaprino
La chi analizata kritiko estigas aliajn konsiderojn.
Post longa batalado kontrau la viraj antaujughoj, alvenas en la mondon tempo, kiam la virinoj ghuas la samajn rajtojn, kiel la viroj. Nuntempe la inoj okupas la plej altajn postenojn (vidu Indiran, Goldan ktp) kaj ech (bedaurinde...) luktas en batalkampoj. La unuseksa modo kaj precipe la oportuneco vestigas simile ambau seksojn. Kio distingas ilin? Nek la pantalonoj, nek la hararangho, sed, evidente... la enhavo. Ghuste kiel en la esperantaj vortoj: patro, patrino; avo, avino; profesoro, profesorino... chu Zamenhof anticipis la seksan egaligon?
* * *
3.3.8. "Kelkaj afiksoj devenas de aliaj lingvoj kaj estas chirkauitaj de aureolo de necerteco. Aliaj estas fruktoj de la fantazio de d-ro Zamenliof" (La autoro de tiu chi aserto estas Bodmer, kiu citas, kiel ekzemplojn, la afiksojn bo-, -et-, -eg- kaj mal-).
* * *
La kritiko estas maltrafa char necerteco kaj fantazio ne karakterizas la esperantan afiksaron. Por pruvi tion, sufichas nur ekzameni la ekzemplojn prezentitajn de Bodmer.
La prefikso bo montras la peredzighan parencecon: bofilo, bofrato, bopatro, bopatrino. Ghi devenas el la franca beau: beau-fils, beau-frere, beau-pere, en kiuj beau estis vorto de respekto kaj estimo.
-Et- estas malgrandiga sufikso; ghi respondas al la portugalaj -eto, -ete, en vortoj kieclass="underline" poemeto (samkiel en Esperanto) kaj artiguete ("artikoleto").
-Eg- estis prenita el la greka adjektivo mega ("granda"), kun la forigo de la "m", kaj funkcias ghuste kiel pligrandiga sufikso: arbo, arbego; vento, ventego.
Mal- devenas de la franca, kaj formas antonimojn:
franca
Esperanto
habile, malhabile
heureux, malheureux
honnete, malhonnete
lerta, mallerta
felicha, malfelicha
honesta malhonesta
* * *
3.3.9. "Broso, martelo ktp, unuflanke, kaj kombilo, tranchilo ktp. aliflanke."
* * *
La sufikso -il-, kiu esprimas instrumenton, estas sendube oportuna, char ghi simpligas la lernadon de la vortaro. Tamen ghia uzo ne povas gheneralighi, char male la lingvo ighus tro logika, peza kaj neklara. Chu estus avantagho uzi kushilo, sidilo kaj skribilo, anstatau lito, segho kaj krajono?
La. samo okazas al la prefikso mal-. Oni uzas alta, malalta; bona, malbona; helpi, malhelpi, flanke de jes, ne; acheti, vendi; komenci, fini.
Ni memoru, ke Zamenhof, observante, ke la esenco de iu lingvo bazighas sur konvencio, do sur la komuna uzo, malkonsilis la troan logikecon kaj subordigis chiujn principojn, kiuj devas regi internacian lingvon, al la regulo de la "ghusta mezuro" (oni legu paghon 14).
* * *
3.3.10. "Kelkfoje ech progresintaj esperantistoj hezitas inter la uzo de la sufikso -ec- kaj de la simpla finajho -o."