Выбрать главу

V

Ni ĉiuj lernis poiome Pri io ajn kaj iel ajn. Do per eduko aksiome Ekbrili povas ni sen ŝajn’. Onegin estis laŭ deklaro De pretendema juĝantaro Instruitulo, sed pedant’. Talenton havis li en vant’ De babilad’ kun tono prava Pritrakti ĉion kaj sen ĝen’ Kun la kompetentul-miel’ Silenti dum diskuto grava Kaj sinjorinojn kun aklam’ Ridigi tuj per epigram’.

VI

La mod’ latinon jam fordonis, Sed, verdirante pri Eŭgen’, Latinon li iome konis Por nura epigram-kompren’, Por diri jen pri Juvenalo[10], En leterfino meti «vale»[11] Kaj li memoris ankaŭ plu El Eneido[12] versojn du. Tro multe fosi li ne vervis En la kronologia polv’ De l’ tera evolu-disvolv’: Sed tre atente li konservis En sia kapo sen erar’ Provizon de anekdotar’.

VII

Ne posedante eĉ apenaŭ Pasion de la versa kre’, Li ne kapablis malgraŭ peno Distingi jambon de ĥore’[13], Li estis ekonomiisto, Insultis ĉiel kun insisto Li pri Homer’ [14] kaj Teokrit’[15] Sed legis li Adamon Smith[16] Kaj povis juĝi laŭ deduktoj Pri pliriĉiĝo de la ŝtat’, Kaj kial restas la bonstat’ Sen or’, se estas krudproduktoj. La patro ne komprenis lin: Kaŭciis terojn li sen fin’.

VIII

Pri pluaj de Eŭgeno konoj Rakonti mankas temp’ al mi; Sed kion konis li plej bone, En kio estis li geni’, Kja kio en junaĝo kara Por li restadis senkompara Sufero, ĝuo kaj labor’ Dum tuta tago en angor’, Ĝi estis la scienco ami, Pri kiu Naso[17] en poem’ Laŭdkantis kaj pro kio mem Finigi devis plej senfame Brilintan sian vivon li En stepoj for de Itali’[18].

IX

[Ĉe ni turmentoj koraj fruas — Ĉi tiu ĉarma trompa van’, Nin ne natur’ pri am’ instruas, Sed Staël aŭ plu Chateaubriand[20]. La vivon scii ni avidas, Ni en romanoj ĝin ekvidas; Ekscias ni kun superflu’, Sed kun neniu fakta ĝu’. Antaŭirante la naturon, Ni malutilas al feliĉ’, Kaj tro malfrue sen sufiĉ’ La jun’ postsekvas amplezuron. Onegin provis tion mem Kun granda sperto ĝis ekstrem’.][21]

X

Li frue povis hipokriti, Ĵaluzi, logi per esper’, Malkonvinkigi, kredagiti, Lamenti kvazaŭ en sincer’, Fiera ŝajni, antentema, Jen kun indiferent’ ekstrema! Jen kiom dolĉa plensilent’, Jen kiom flama elokvent’, En korleteroj stil’ facila! Spirante je unika am’, Li sin forgesi povus jam! Rigardo lia estis brila, Agora, sed en iu foj’ Prudente larma en malĝoj’!

XI

Li povis sin ŝajnigi nova, Mirigi onin per ŝercad’, Timigi per sufer’ bontrova, Amuzi per agrabla flat’, Minuton kapti de korsento Kaj venki per pasia tento La antaŭjuĝon de l’ virgaĝ’, Senvol-kareson al vizaĝ’ Atendi, peti dolĉan ĝuon, Aŭskulti batojn de la kor’, Ŝin persekuti, hor’ post hor’, Kaj jen atingi rendevuon Kaj poste en izol’ ĉe si Instrui ŝin pri la pasi’!

XII

Li frue lerte jam petolis Kun spertulinoj de l’ ammor’, Kaj kiam li ekstermi volis Rivalojn iujn siajn for, Ho, kiom pike li intrigis! Ho, kiajn retojn li pretigis! Sed vi, edzaro kun solid’, Kun li amikis en konfid’: Karesis lin jen edzo ruza, Disĉiplo bona de Faublas[22], Jen maljunulo en okaz’ Aŭ jen kornoportant’ amuza, Kontenta ĉiam pri l’ edzin, Ŝatanta manĝon kaj mem sin.

XIII

Tre lerte povis li altiri Rigardon pian de vidvin’ Kaj ruĝaĝante (ekkonspiri) Kun ŝi laŭ trafa celkombin’, (Per ŝajna senlertec’) allogi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Per falsa fiedec’ kun art’ Kaj per senkulpa juna ard’. Li sciis pri platona amo Diskuti por prepar’ de min’ (Pupludi kun malsaĝulin’) Kaj per subita epigramo Eksplodkonsterni kaj en fin’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .][23]

XIV

[Ĉi tiel dorlotito lerta Gardanto de grenejo, kat’ Ŝtelrampas jen al mus’ malsperta, Jen sternas kuŝe sin en plat’, Jen ekripozas, sin ne trudas, Jen volvas sin, jen voston ludas, Akrigas ungojn kun venen’ Kaj tuj la muson kaptas jen. Ĉi tiel same lup’ malsata Eliras iam el arbar’ Kaj vagas ĉirkaŭ la ŝafar’ Kun hundoj sen atent’ paŝtata. Dorm’ regas. Tiam la bandit’ Ŝafidon kaptas en subit’.][24]

XV

Okazis ofte, en mateno Leterojn legis li en lit’. Ĉu la invitoj? Jes, almenaŭ Al tri vesperoj la invit’. Jen balo, jen infana festo. Do kie preferindas esto? Unue kien? Laŭ vok’ Sukcesu li en ĉiu lok’. Sed nun en vesto de mateno, En larĝa Bolivar-ĉapel’[25] Onegin sen konkreta cel’ Bulvardon venas por promeno — Ĝis fine vokos lin Brèguet[26] Por la tagmanĝo jam en pret’.

XVI

Mallumas jam: glitveturilon Eksidas li. «Veturu, hej!» Arĝentas frostoneĝan brilon Kolumo el kastora fel’. Li venas al Talon[27]: kaj vere Atendas tie lin Kaverin[28]. Tuj korko flugas al plafon’, Vin’ spruĉas kun ŝaŭmanta son’, Jen antaŭ li roast-beef[29] freŝsanga Kaj trufoj laŭ plej bona kart’ De l’ luksa franca kuirart’, Strasburga kuko plej bonranga, Fromaĝ’ Limburga en amas’ Kaj orkolora ananas’.

XVII

Ankoraŭ la soifo petas Surverŝi grason da kotlet’ Per vino, sed sonore ĵetas Brèguet[26] anoncon pri balet’. De la teatro leĝdonanto Kaj malkonstanta adoranto De l’ bela aktorina kast’, De l’ kulisar’ honora gast’, Onegin flugis la teatron, En kiu laŭ libera ŝat’ Aplaŭdas ĉiu entrechat[30], Prifajfas Fedron, Kleopatron, Moinon[31] vokas nur kun em’ Ke oni aŭdu pli lin mem.
вернуться

[10]

Juvenalis (mortis en la jaro 130) — Roma poeto-satirikisto.

вернуться

[11]

Vale — adiaŭ (latinlingve).

вернуться

[12]

Eneido (Aeneis) — ĉefverko de la fama Roma poeto Publius Virgilius Maro (70–19 antaŭ Kristo). En ĝi estas rakontata historio de Eneo (Aeneas), filo de Anĥizo (Anĉises) kaj Venuso, kiu post detruo de Trojo venis Italion kaj fondis tie la grandan latinan ŝtaton. «Eneido» estas tradukita esperanten de d-ro Vallienne (eld. de Hachette, Paris 1906).

вернуться

[13]

Jambo — versmezuro, konsistanta el du silaboj, la unua neakcentita, la dua akcentita. Ĥoreotrokeo — versmezuro, konsistanta ankaŭ el du silaboj, la unua akcentita, la dua ne akcentita.

вернуться

[14]

Homero (Homeros) — efektiva aŭ supozata aŭtoro de la granda antikva greka eposo «Iliado» (Ilias) kaj «Odiseo» (Odysseia). Oni kredas, ke li vivis inter la XI kaj VII jarcentoj antaŭ Kristo, sed plej verŝajne la ambaŭ epopeoj kombiniĝis en la VI jarcento a. K. kiel produkto de kolektiva popolpoezio el apartaj poemoj kantitaj de vagantaj rapsodoj. «Iliado» estas tradukita esperanten de A. Kofman (eld. Nürnberg 1895–96).

вернуться

[15]

TheokritesTheocritus — greka idilia poeto, vivinta en la III jarcento antaŭ Kristo.

вернуться

[16]

Adam Smith (1732–1790) — fama angla politik-ekonomiisto kaj filozofo. Lia verko «Pri la riĉeco de la popoloj» faris komencon por la politik-ekonomia scienco.

вернуться

[17]

Publius Ovidius Naso (43 a. K. — 17 p. K.) — granda Roma poeto. Naso (prononcu: Nazo) estis aŭtoro de multaj erotikaj poemoj kaj interalie de la verko «Ars amatoria» (Arto ami). Pro iu kaŭzo, en la fino de sia vivo, li estis ekzilita al la bordo de Nigra maro kaj tie mortis.

вернуться

[18]

Noto de l’ aŭtoro: La opinio, ke Ovidius estis ekzilita al la nuntempa Akkermán, estas bazita sur nenio. En siaj elegioj Ex ponto li klare signas kiel lokon de sia restado la urbon Tomi, ĉe la delto mem de Danubo. Same maljusta estas ankaŭ la opinio de Voltaire, supozanta kiel kaŭzon de lia ekzilo la sekretan amfavoron de Julia, filino de Augustus. — Ovidius estis tiutempe ĉirkaŭ kvindekjara, kaj la malvirtema Julia, jam antaŭ dek jaroj pli frue, mem estis ekzilita de sia ĵaluzema patro. Ceteraj konjektoj de la scienculoj estas nenio alia ol konjektoj. La poeto plenumis sian promeson kaj lia sekreto mortis kun li. «Alterius facti culpa silenda mihi». [Pri alia farita kulpo mi devas silenti].

[F.M. Voltaire (prononcu: Voltér) estis fama franca verkisto (1694–1778). Lia romano «Candide» (Kandid) estas tradukita esperanten de E. Lanti (eld. SAT en Paris 1929).

Aŭgustus — honortitolo de Roma imperiestro].

вернуться

[20]

Vicgrafo François-René-Auguste de Chateaubriand (prononcu: Fransuá-René-Ogíst Ŝatobrián) — franca verkisto (1768–1848); kune kun s-ino de Staël li estis unu el antaŭuloj de romantismo en la franca literaturo.

вернуться

[21]

Tiun ĉi strofon Puŝkin forigis el la definitiva teksto de la romano kaj anstataŭigis per punktaro.

вернуться

[22]

Faublas (prononcu: Fobláz) — heroo de konata skandala romano de franca verkisto Jean-Baptiste Louvet de Couvray (prononcu: Ĵan-Baptíst Luvé de Kuvréj), kiu vivis 1760–1797. Faublas kiel Lovelace estas tipo de virindeloganto kaj amaventuristo.

вернуться

[23]

Tiu ĉi strofo, anstataŭita de Puŝkin en la neta teksto de la romano per punktaro, konserviĝis nur kiel nefinita skribprovaĵo. Du linioj de la strofo tute ne estis skribitaj kaj kelkaj vortoj, prezentataj tie ĉi interkrampe, estis forstrekitaj.

вернуться

[24]

Ankaŭ tiu ĉi strofo estis forigita de Puŝkin dum la definitiva redaktado de la romano. La unuan parton de la strofo Puŝkin uzis cetere por sia verko «Grafo Nulin».

вернуться

[25]

Noto de l’ aŭtoro: Ĉapelo à la Bolivar.

[Simon Bolivár (1783–1830) estis ĉefo de la movado por liberigi Sud-Amerikon de la hispana regado.]

вернуться

[26]

Bréguet (prononcu: Bregét) — konata horloĝo de la firmao Bréguet.

вернуться

[27]

Noto de l’ aŭtoro: Konata restoraciisto.

вернуться

[28]

P.P. Kaverin (1794–1855) estis husaro, konata de Puŝkin en la jaroj 1816–1819. Havante noblan karakteron kaj bonan edukon, li ankaŭ famiĝis pro siaj diboĉoj kaj amuzoj.

вернуться

[29]

Roast-beef (angle, prononcu: rost-bif) — bovrostaĵo.

вернуться

[30]

Entrechat (france, prononcu: antreŝa) — eksalto, artifikaĵo.

вернуться

[31]

Heroinoj de la tiutempa klasikisma teatra repertuaro.