«Што напісана пяром, таго не высечаш тапаром» — гэта пра малявы. У крытай вуснае і пісьмовае словы могуць як узвысіць, так і (што нашмат часцей) прынізіць таго, хто меў неасцярожнасць выпусціць іх у свет.
Чатыры разы на дзень зэк, які стаіць на дарозе, прымаў у сваю камеру і аддаваў з яе пошту — жмені маляваў, акуратна скручаных да памеру алоўкавага агрызка, шчыльна запакаваных у цэлафан папяровых капсул. Так, побач з яўным жыццём камерных калектываў, працякала, струменячыся рэгулярнымі плынямі па артэрыях-кабурах, таемнае эпісталярнае жыццё турмы.
Падняўшыся ў камеру № 124, Чараўнік з захапленнем заняўся сваім звыклым рамяством: здымаў порчу з сукамернікаў, лячыў іх, падвяргаў сеансам гіпнозу, прымушаў глядзець сабе ў вочы, абяцаючы, што пакажа ім «іхняга дэмана», і гэтак далей. Больш за тое, стаў набіраць сабе вучняў — не толькі ў сваёй камеры, але, з дапамогай дарогі, і па ўсёй крытай, — завабліваючы тым, што адзін з ягоных вучняў нібыта выступаў на «Бітве экстрасэнсаў».
Прапаноўваў стаць сваім вучнем і мне. Для гэтага трэба было ўсяго толькі ўчыніць пэўныя маніпуляцыі са сваёй крывёй і люстэркам (бо ён жа люстэркавы маг) і, вядома, прачытаць клятву на вернасць самому Костасу.
Я тактоўна адмовіўся.
Жадаючых жа па крытай знайшлося дастакова: Чараўнік праводзіў актыўнае ліставанне з многімі і яскрава распісваў неабмежаваныя цудадзейныя якасці, якімі будуць надзеленыя яго вучні, стаўшы, пад ягоным мудрым кіраўніцтвам, «баявымі магамі». Маладыя крытчыкі былі ў захапленні, прыносілі яму клятву на вернасць і дасылалі з малявамі плямы сваёй крыві.
Некаторы час з Чараўніком перапісваўся і я: быццам бы на трайніках жа камунікавалі. Праўда, неўзабаве ў яго малявах я стаў адчуваць нейкі падвох. Шчыпаючыся словамі: «Здаравенька, брацішка!» або «Здарова, друг!», усе яны нязменна станчаліся: «Каляя, загані, калі не цяжка…» (асадкі, алоўкі, стрыжні, паштоўкі, кагорты — словам, усё тое, што на крытай у дэфіцыце і што ў мяне, як ён ведаў, мелася). Пару разоў я, вядома, дзяліўся, але апетыты Чараўніка толькі раслі, маляваў жа без просьбаў матэрыяльнага характару не прыходзіла зусім, і хутка я згарнуў ліставанне да мінімуму: такая «дружба» мне была без патрэбы.
Неўабаве мне давялося на два тыдні зайсці ў хату № 124 і ўвачавідкі пабачыць жыццё Чараўніка ў калектыве і яго чараўніцкія практыкі. Трэба сказаць, арыштанцкае жыццё ішло ў яго не так паспяхова, як магічнае. Нягледзячы на наяўнасць вучняў, якіх ён прывабліваў сваім красамоўствам і казачнымі абяцаннямі, у цэлым у камеры на шэсць чалавек ён, хутчэй, быў прадметам насмешак і прычынай пастаянных канфліктаў. Непамерная балбатлівасць і выхвальба, пастаянныя касякі (то залье вадою тэлевізар, то ляпне штосьці неўпапад у прысутнасці блатных, а церпіць потым уся хата), нежаданне «жыць турмой» не рабілі Костасу аўтарытэту. Ён спрабаваў навярстаць гэты рэсурс расповедамі пра сваю ўсёмагутную бабку, пра свае няздымныя пракляцці і пра тое, як яго аднойчы ў Гомелі пабілі два нядобразычліўцы і абодва неўзабаве трагічна загінулі. Атрымлівалася слаба. Затое з заходам у камеру новых людзей (мяне і яшчэ пары пацаноў) напоўніцу праявілася ягоная камерцыйная жылка. Раней ён даймаў сукамернікаў размовамі пра сваю будучую свінаферму, якая была паклікана азалаціць яго ў лічаныя гады, і нават знайшоў для гэтага бізнесу партнёраў проста ў хаце. А цяпер, выведаўшы пра тое, што ў майго сукамерніка, з якім мы разам часова перасяліліся ў 124-ю, ёсць нейкая нерухомасць на вёсцы, прапаноўваў перапісаць яе на сябе ў абмен на дараванне магічных здольнасцяў. Чамусьці вырашыўшы, што і я — уладальнік шматкаштоўнай маёмасці, ён прапаноўваў мне аддаць яму ўсё і атрымаць наўзамен амулет, з якім стане даступным ажыццяўленне любых жаданняў. Любых! Пытанне, чаму ж ён не зробіць сабе такі амулет і, напрыклад, не выйдзе з турмы, так і павісла ў паветры.
У хуткім часе пасля майго вяртання ў ранейшую камеру адносіны з сукамернікамі ў Костаса абвастрыліся, і яму прыйшлося пераехаць у іншую. Гэтаму папярэднічаў заход у 124-ю камеру блатных, якія правялі з Чараўніком прафілактычную гутарку і афіцыйна наклалі яму забарону на чараўніцтва.
Але і ў новай, 120-й камеры Чараўнік прабыў нядоўга. Спрабуючы паказаць з сябе больш, чым ён ёсць, не прыжыўся ў калектыве, і яму далі зразумець, што пара шукаць сабе іншую хату. Тут варта заўважыць, што ў крытай, як і ў камернай сістэме ў цэлым, частыя пераезды з хаты ў хату скрайне негатыўна адбіваюцца на рэпутацыі зэка: лічыцца, што калі не змог прыйсці да ўзаемаразумення з адным калектывам, то не зможаш і з іншым. Кожная пройдзеная хата, такім чынам, павялічвае негатыўны рэпутацыйны багаж зэка.